Zendtijd oppositie dient alleen schone schijn

Het klonk als een stap voorwaarts. Voor het eerst moeten de vier radiozenders en het enige televisiekanaal van het land alle politieke partijen evenveel tijd geven om hun programma’s toe te lichten. Dat werd vorige maand bij wet vastgelegd. De wet verplicht de staatszenders - die een monopolie bezitten - ook om spotjes van de oppositie uit te zenden. Bij de vorige parlementsverkiezingen in 2000 en de presidentsverkiezingen van stelden alle zenders de regerende ZANU-PF-partij nog ongegeneerd in een goed daglicht en voerden ze een ware lastercampagne tegen de grootste oppositiepartij, de Movement for Democratic Change (MDC).

Maar de realiteit ziet er anders uit. Om te beginnen zijn de tarieven voor spotjes zo hoog dat ze voor ons onbetaalbaar zijn, zegt de MDC. De tarieven zijn bij wet vastgelegd. De regeringspartij heeft blijkbaar geen geldgebrek - zij overspoelt radio en televisie met verkiezingsspotjes.

Daarnaast is het nieuws nog altijd gekleurd ten voordele van de regeringspartij, zegt Nhlanhla Ngwenya, de woordvoerder van Media Monitoring Project Zimbabwe, een ngo in Harare die de berichtgeving van radio, televisie en kranten volgt in een poging om de journalistieke standaarden in het land te verbeteren. Hij verwijst naar de berichtgeving over de lancering van de campagne van de ZANU-PF-partij. De manifestatie van vier uur werd integraal en life op televisie uitgezonden, met presentatoren gekleed in T-shirts van de partij. Aan het startschot van de MDC-campagne maakte de zender daarentegen niet meer dan twee minuten zendtijd vuil.

Het Zimbabwe Election Support Network, een coalitie van niet-gouvernementele organisaties, bevestigt dat. Ze merken op dat oppositieleden die het woord krijgen soms gekoeioneerd worden door journalisten.

De inspanningen om de berichtgeving van de staatsmedia representatiever te doen lijken, dienen om de internationale gemeenschap te overtuigen dat de regering zich houdt aan de richtlijnen van de Zuidelijk-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenschap SADC. Dat zegt Paul Themba Nyathi, de MDC-woordvoeder.

Het is nog maar de vraag of zelfs een echte wijziging in de berichtgeving de kansen zou vergroten dat de oppositie de regeringspartij na al die jaren van de troon stoot. De mensen zijn zo lang met leugens bestookt. Enkele spotjes gedurende een handvol weken kunnen het beeld niet verdrijven dat de oppositie de vijand is van de volk van Zimbabwe, zegt John Sibindi, een inwoner van Harare.

De voorbije jaren heeft de regering het onafhankelijke journalisten steeds moeilijker gemaakt. In maart 2002 kwam er een wet die journalisten en mediahuizen verplicht een accreditatie te halen bij de Media and Information Commmision, een staatsinstelling. Wie zonder werkt, kan voor twee jaar in de gevangenis verdwijnen. De commissie heeft sindsdien al vier publicaties verboden, waaronder de Daily News, het enige private krant, die tijdens de verkiezingen in 2000 en 2002 de oppositie aan het woord liet.

De laatste buitenlandse correspondent in Zimbabwe, Andrew Meldrum van de Briste krant de Guardian, werd in 2003 het land uitgezet. En vorige maand werd de kleine groep plaatselijke journalisten die voor buitenlandse media werken, verder uitgedund. Angus Shaw van Associated Press, Jan Raath, een freelancer voor de Londense Times, en Bloomberg-corresponent Brian Latham vluchtten weg uit het land. Ze vreesden voor hun veiligheid nadat de politie hen had ondervraagd over beschuldigingen van spionageactiviteiten, hun accreditatie en de overdracht van informatie die schadelijk zou zijn voor Zimbabwe. (ADR/PD)