‘Zero-tolerance ondermijnt rechtsstaat in El Salvador’

Het ‘zero-tolerance-beleid’ van de Salvadoraanse regering, een poging om de groeiende misdaad het hoofd te bieden, ondermijnt volgens rechters en experts de rechtsstaat. El Salvador is een van de meest gewelddadige landen in de wereld.
In de afgelopen paar jaar werden meer dan driehonderd hervormingen doorgevoerd in het strafrecht in El Salvador. Analisten zien die hervormingen echter als een stap terug ten opzichte van de situatie in de jaren negentig. Toen werden er, na de ondertekening van een vredesakkoord dat in 1992 een einde maakte aan een burgeroorlog die twaalf jaar duurde, ook veranderingen aangebracht in het justitiesysteem.

Het vredesakkoord, ondertekend door de rechtse regering van Alfredo Cristini (1989 - 1994) en de linkse guerrillabeweging Front Farabundo Marti voor Nationale Bevrijding (FMLN), gaf richtlijnen voor demilitarisering en democratisering van de Salvadoraanse samenleving, voor het respecteren van mensenrechten en basisvrijheden en de opbouw van een rechtsstaat.

De hervormingen van de laatste jaren tasten echter de positie van burgers aan waar het gaat om bescherming tegen de macht van de staat, zegt advocaat Jaime Martínez. De grootste stap terug is volgens hem het ontbreken van garanties dat een arrestant een fatsoenlijk proces krijgt.

Voordat de huidige hervormingen werden doorgevoerd, was een arrestatiebevel noodzakelijk om iemand op te pakken, maar tegenwoordig hoeft dat niet meer. “Dat ondermijnt de mensenrechten en tast garanties aan die werden gezien als overdreven”, zegt Martínez. “Aanklagers en politie krijgen meer macht over het volk.”

Het vredesakkoord uit 1992 drong aan op grondwettelijke veranderingen die zouden bijdragen aan het uitroeien van straffeloosheid en corruptie. Het Congres keurde de amendementen goed, waaronder veranderingen in de strafwetgeving en juridische procedures die een deugdelijke rechtspraak moesten bevorderen, anders dan in het oude, dictatoriale systeem, zegt Martínez.

Maar nog voordat de hervormingen waren doorgevoerd, begon de regering van president Armando Calderón (1994 - 1999) met aanpassingen. De opvolgers van Calderón, die allemaal behoorden tot de rechtse Nationalistische Republikeinse Alliantie (Arena) die El Salvador sinds 1989 bestuurt, volgden hetzelfde pad.

De regeringen van Francisco Flores (1999 - 2004) en de huidige president Antonio Saca, riepen allebei op tot wetgeving die politie en aanklagers meer bevoegdheden geeft. Dit om het toenemende geweld effectiever te kunnen bestrijden. De ‘oude’ wetgeving zou gunstiger zijn voor criminelen dan voor de samenleving, argumenteren zij.

“Roekeloos”



Diverse rechters zijn echter kritisch over de veranderingen, die in hun ogen de onpartijdigheid en onafhankelijkheid ondermijnen. Ze stellen ook dat de voorstellen waar het Congres zich momenteel over buigt, hen beroven van hun grondwettelijke autoriteit om zaken te beoordelen omdat die bevoegdheid in de praktijk verschoven wordt naar de openbare aanklager.

Rechter Sidney Blanco noemt de hervormingen “roekeloos en impulsief” en vindt dat ze teveel beïnvloed worden door publieke druk en de berichtgeving in de media in plaats van door onderzoek op gebied sociologie en criminologie. Als voorbeeld noemt hij een uitspraak van het Hooggerechtshof uit april. Het Hof hield een parlementair besluit uit 2001 staande, waarin de maximum straf werd verhoogd van 35 jaar naar 75 jaar. “Het geloof heerst dat het verhogen van straffen mensen afhoudt van het plegen van misdaden, maar daar is geen enkel wetenschappelijk bewijs voor. Criminelen zijn banger voor een grondig onderzoek en een degelijke rechtszaak dan voor hoge straffen.”

Uit cijfers blijkt dat 40 procent van alle misdaden vorig jaar werd gepleegd in de hoofdstad San Salvador en directe omgeving. In El Salvador worden, volgens de laatste cijfers uit mei van dit jaar, 64 moorden gepleegd per 100.000 inwoners. Onder jongeren kan dat cijfer zelfs oplopen tot 149 per 100.000, zeggen experts. Het land behoort daarmee tot de meest gewelddadige ter wereld.

Weinig effectief



De statistieken laten ook zien dat de politiek die sinds 2003 gevoerd is, weinig effectief is. Tussen 2003 en 2007 werden meer dan 16.000 moorden gepleegd in El Salvador, een land met 5,7 miljoen inwoners. Tachtig procent van de moorden werd begaan met vuurwapens. De autoriteiten schatten dat er 450.000 wapens in omloop zijn onder particulieren. Slechts 170.000 daarvan zijn geregistreerd.

Jongerenbendes in Midden-Amerika, ook wel bekend als ‘mara’s’, zijn voor een groot deel van het geweld verantwoordelijk. Maar het verschijnsel is complexer dan dat. De belangrijkste bendes in El Salvador zijn Mara Salvatrucha en Pandilla 18.

Hun basis werd in de jaren tachtig in de Verenigde Staten gelegd toen ongeveer een miljoen Salvadoranen vluchtten voor het gewapende conflict in hun thuisland. Ze kwamen terecht in arme buurten in Los Angeles en andere steden waar bendegeweld alomtegenwoordig was. Toen er een einde kwam aan de oorlog in El Salvador werden veel Salvadoranen teruggestuurd. Ze zetten er lokale afdelingen van bendes op die zich de laatste tien jaar verspreidden over heel Midden-Amerika en Zuid-Mexico.

In de beginjaren bestonden de bendes alleen uit jongeren, maar tegenwoordig zijn de leiders vaak boven de dertig of veertig, hoewel ze steeds jongere leden blijven rekruteren.

Het zero-tolerancebeleid heeft de criminelen in El Salvador grotendeels ongemoeid gelaten, concluderen de auteurs van een VN-studie uit 2007. Het onderzoek van Blanco en jurist Francisco Díaz laat zien dat slechts veertien op de honderd moordzaken in 2005 tot een zaak leidden. In slechts vier van de honderd gevallen mondde een zaak uit in een veroordeling.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.