Zhou Shanglie: het voordeel van de onzuiverheid

‘Toen ik negen jaar oud was, begon de Culturele Revolutie en kantelde mijn hele wereld. Mijn ouders werden weggezonden en ik bleef, samen met de andere kleinkinderen van de familie, bij mijn grootmoeder. Tot ik mijn middelbare studies beëindigd had. Mijn uitstekende resultaten hadden me toegang moeten geven tot de academie, maar wegens mijn familiale achtergrond werd ik verbannen naar een werkkamp op het eiland Chong Ming. De enige manier die ik in die periode had om niet alle hoop te verliezen, was door te tekenen en gedichten te schrijven.’

Dat tekenen, dat zat er bij Shanglie al van jongs af in. Ook al wou haar vader koste wat het kost een muzikante maken van zijn dochter. Toen de Revolutie eindelijk voorbij was en haar ouders gerehabiliteerd waren, kon Shanglie uiteindelijk toch nog naar de academie. Daar leerde ze naast de westerse ook de traditionele Chinese schilderkunst kennen. Tot dan was ze vooral beïnvloed door klassieke en hedendaagse Europese schilders. De laatste jaren op de academie begon ze echter steeds meer conceptueel werk te maken. Dat gaf haar namelijk ook de ruimte om haar politieke en filosofische standpunten vorm te geven in haar artistiek werk. Dat zou heel wat moeilijker geweest zijn in meer picturaal schilderwerk, want ook onder Deng Xiaoping bleef het moeilijk werken voor al wie een afwijkende mening had. Het was wellicht die voortdurende beperking van de artistieke vrijheid die Shanglie’s klasgenoten één voor één naar het buitenland dreef. Uiteindelijk koos ook zij, na enkele jaren lesgeven in Shanghai, voor een kans om in Antwerpen te studeren en te werken.

‘Sinds ik in Europa woon, voel ik me vrijer. Je kan gewoon zeggen wat je denkt of voelt, je kan makkelijker reizen, er is veel meer uitwisseling en dus verrijking van je eigen visie.’ Het wegvallen van de Grote Muur betekent echter niet dat ze meteen in een paradijs zonder grenzen is aanbeland. ‘Het is hier, in België, dat ik geconfronteerd werd met het belang van mijn identiteit. In China was ik gewoon mezelf, hier moet ik tonen wie ik ben.’ Op de vraag wie Shanglie Zhou dan wel is, komt noodzakelijkerwijs een onvolledig antwoord: ‘Ik zie mezelf als een brug. Ik ben niet meer ‘zuiver’ Chinees en ik ben ook niet ‘echt’ Europees. Dat is een voordeel. Alles aan mij is onzuiver geworden. Dat is een proces dat begonnen is met mijn verbanning in China. Toen ik terugkeerde naar Shanghai, was die stad mijn stad niet meer. Shanghai had mij verlaten. En toen ik na enkele jaren Europa nog eens terugging naar huis, voelde ik me er niet meer thuis. Ik ben een gast geworden in mijn ouderlijke huis. Een toerist in mijn eigen verleden. Door grenzen te doorbreken, ben ik echter steeds meer Shanglie Zhou geworden. Dat heeft wellicht een betere kunstenares van mij gemaakt.’

Haar enthousiasme voor het ‘geloof, hoop en liefde’ project heeft alles te maken met het verliezen van haar verleden. ‘Als alles wat je gekend hebt verdwijnt, dan is het juist door vast te houden aan geloof, hoop en liefde dat je overleeft. Te veel mensen grijpen dan naar grond en grenzen, alsof die zo onveranderlijk zijn.’



Personen, organisaties of bedrijven die geïnteresseerd zijn in de exclusieve uitgave van de ‘geloof, hoop en liefde’ grafische map -met originele kunstwerken van Shanglie Zhou, Mulugeta Tafesse, Ricardo Brey en Marie-Jo Lafontaine en met een tekstbijdrage van Alice Walker- kunnen contact opnemen met Gie Goris, p.a. Wereldwijd, Hoogstraat 139, 1000 Brussel. (tel) 02/213.12.70, (fax) 02/213.12.71,