Zieke aarde laat mensen in de steek

De aftakeling van het milieu weegt steeds zwaarder op ons allemaal. Dat is de conclusie van het Millennium Ecosystem Assessment, een studie van 1.300 wetenschappers uit 95 landen die vandaag (woensdag) wordt vrijgegeven. Het gevolg is bijvoorbeeld dat we in België en Nederland steeds vaker betalen voor waterafvoer en waterzuivering, diensten die moeder natuur vroeger gratis opknapte, zegt Nederlands medeauteur Rudolf de Groot, hoofddocent aan de Universiteit Wageningen.

Dit is niet de zoveelste studie die zegt dat het slecht gaat met de ecosystemen op aarde, zegt de Groot. Voor het eerst kijken we specifiek naar de effecten van de achteruitgang op mensen. En daarmee is het best wel erg gesteld.

De wetenschappers van het Millennium Ecosystem Assessment identificeerden 24 functies die de natuur voor ons vervult. Die variëren van voedselproductie over waterzuivering tot bron voor ontspanning en bron van inspiratie voor kunst en hoeksteen van religie. Van de 24 functies gaan er 15 achteruit, en dat kan de komende halve eeuw nog veel erger worden, stelt de studie.

De natuur krijgt het vooral moeilijk om ons te voorzien van zoet water en vis, om de water- en luchthuishouding van onze planeet te regelen en om allerlei ziekten en plagen in de hand te houden. Dat kan in de toekomst catastrofale gevolgen hebben. Er kunnen nieuwe ziekten opduiken, de waterkwaliteit kan onverwacht omslaan, de zeevisserij kan in elkaar stuiken en sommige streken kunnen meer of juist veel minder neerslag krijgen.

Van wat de natuur voor ons doet, nemen we heel veel voor lief, zegt de Groot, die samen met een Indiase wetenschapper coördinerend auteur was van het hoofdstuk over de culturele functies van de natuur. Nederland heeft bijvoorbeeld al jaren de overstromingsgebieden van rivieren volgebouwd, met alle wateroverlastproblemen van dien. Sinds 2004 heeft de overheid nu het plan ‘Meer ruimte voor water’ om niet meer te bouwen en waar mogelijk zelfs af te breken. We geven nu dus geld uit om een natuurlijke functie te herstellen.

De Groot geeft ook een tweede voorbeeld uit de Lage Landen: de kleine beekjes en begroeiingen die vroeger het met mest vervuilde water van landbouwgronden zuiverden en afvoerden. Die beekjes zijn nu allemaal rechtgetrokken en de vegetatie werd gerooid. Het resultaat is dat de rivieren vuiler worden. In plaats van gratis, natuurlijke zuivering, betalen we nu dure waterzuiveringsinstallaties, zegt de Nederlandse ecoloog.

Volgens de Groot is de situatie in West-Europa goed en slecht tegelijk. Aan de ene kant zijn de oorspronkelijke ecosystemen hier bijna allemaal omgezet in landbouwgebied. Aan de andere kant hebben we hier natuurlijk wel de technologische oplossingen voor problemen die het gevolg van achteruitgang zijn. Dat ligt in veel ontwikkelingslanden anders.

Het onderzoek, dat in 2001 begon en dit jaar wordt afgesloten, is het eerste in een reeks van zeven rapporten. Het zet een aantal verontrustende vaststellingen en conclusies op een rijtje:

- De visvangst en het zoetwatergebruik in de wereld liggen zo hoog dat de visbestanden en waterreserves sneller worden opgebruikt dan de natuur ze kan aanvullen.
- De concentratie van koolstofdioxide - het belangrijkste broeikasgas - in de atmosfeer is verdrievoudigd sinds 1750. 60 procent van die toename vond plaats na 1959.
- Eén vierde van de koraalriffen en meer dan een derde van de mangroven in de bestudeerde landen werd de voorbije decennia vernietigd of zwaar toegetakeld.
- De voorbije 20 jaar gebruikten boeren meer stikstofhoudende kunstmest dan alle jaren voordien; in heel de wereld zorgt dat voor zware watervervuiling
- De achteruitgang van de natuur treft veel arme mensen en veroorzaakt ook vaak verdere verarming. Naar schatting 856 miljoen mensen zijn ondervoed en meer dan een miljard mensen hebben te kampen met waterschaarste. De internationale gemeenschap slaagt er waarschijnlijk niet in de honger in de wereld tegen 2015 te halveren. In zwart Afrika, delen van Zuid- en Centraal Azië en sommige streken in Latijns-Amerika maakt de aftakeling van het milieu de strijd tegen de armoede steeds moeilijker.
- Ook rijke landen zijn niet immuun voor de achteruitgang van ecosystemen.

Helemaal negatief is de balans niet. De productie van landbouwgewassen, vee en kweekvissen is de voorbije 50 jaar gestegen, en er wordt ook steeds meer koolstof opgeslagen - een gegeven dat de klimaatverandering toch enigszins onder controle houdt.

Volgens het rapport kan een verandering van onze consumptiegewoonten de druk op de belaagde ecosystemen verminderen. Groene belastingen en premies, technologische vernieuwingen en meer onderzoek kunnen ook helpen. Maar de ingrijpende koerswijzigingen blijven grotendeels uit.

We hebben alleszins nog een lange weg te gaan, zegt de Groot. Biologische landbouw is bijvoorbeeld nog steeds duurder dan niet-biologische, en dat is eigenlijk de wereld op z’n kop. Ik weet wel zeker dat als we de werkelijke kosten van gewone landbouw, op de gezondheid en het milieu, doorrekenen, dat een bespoten appel dan duurder is dan een onbespoten. En dat geldt voor heel veel zaken.

Milieuorganisaties keken al een hele tijd uit naar het eerste rapport. Het heeft een groot gewicht omdat er zoveel wetenschappers aan hebben meegewerkt. Maar Roger Higman, coördinator milieuzaken bij de internationale milieuorganisatie Friends of the Earth, vindt dat het rapport niet genoeg oplossingen aandraagt. Het wijst niet echt de grootste schuldigen aan, oordeelt Higman. Het zegt bijvoorbeeld niet dat de rijke landen overmatig beslag hebben gelegd op de natuurlijke rijkdommen.

Higman betreurt ook dat de auteurs niet ingaan op de moeilijke relatie tussen handelsliberalisering en natuurbescherming. Volgens hem kunnen landen maar goed aan natuurbeheer doen als ze de toegang tot natuurlijke rijkdommen kunnen regelen. Vrijhandel bemoeilijkt dat, vooral in kleine ontwikkelingslanden. (PD/MM)

Sanjay Suri en Ann De Ron

+ Millennium Ecosystem Assessment
http://www.millenniumassessment.org/en/index.aspx
MILIEU: Zieke aarde laat ons in de steek

LONDEN/BRUSSEL, 30 maart (IPS) - De achteruitgang van het milieu weegt steeds zwaarder op ons allemaal. Dat is de conclusie van het Millennium Ecosystem Assessment, een studie van 1.300 wetenschappers uit 95 landen dat vandaag (woensdag) wordt vrijgegeven. Het gevolg is bijvoorbeeld dat we in België en Nederland steeds vaker betalen voor waterafvoer en waterzuivering, diensten die moeder natuur vroeger gratis opknapte, zegt Nederlands medeauteur Rudolf de Groot, hoofddocent aan de Universiteit Wageningen.

Dit is niet de zoveelste studie die zegt dat het slecht gaat met de ecosystemen op aarde, zegt de Groot. Voor het eerst kijken we specifiek naar de effecten van de achteruitgang op mensen. En daarmee is het best wel erg gesteld.

De wetenschappers van het Millennium Ecosystem Assessment identificeerden 24 functies die de natuur voor ons vervult. Die variëren van voedselproductie over waterzuivering tot bron voor ontspanning en bron van inspiratie voor kunst en hoeksteen van religie. Van de 24 functies gaan er 15 achteruit, en dat kan de komende halve eeuw nog veel erger worden, stelt de studie.

De natuur krijgt het vooral moeilijk om ons te voorzien van zoet water en vis, om de water- en luchthuishouding van onze planeet te regelen en om allerlei ziekten en plagen in de hand te houden. Dat kan in de toekomst catastrofale gevolgen hebben. Er kunnen nieuwe ziekten opduiken, de waterkwaliteit kan onverwacht omslaan, de zeevisserij kan in elkaar stuiken en sommige streken kunnen meer of juist veel minder neerslag krijgen.

Van wat de natuur voor ons doet, nemen we heel veel voor lief, zegt de Groot, die samen met een Indiase wetenschapper coördinerend auteur was van het hoofdstuk over de culturele functies van de natuur. Nederland heeft bijvoorbeeld al jaren de overstromingsgebieden van rivieren volgebouwd, met alle wateroverlastproblemen van dien. Sinds 2004 heeft de overheid nu het plan ‘Meer ruimte voor water’ om niet meer te bouwen en waar mogelijk zelfs af te breken. We geven nu dus geld uit om een natuurlijke functie te herstellen.

De Groot geeft ook een tweede voorbeeld uit de Lage Landen: de kleine beekjes en begroeiingen die vroeger het met mest vervuilde water van landbouwgronden zuiverden en afvoerden. Die beekjes zijn nu allemaal rechtgetrokken en de vegetatie werd gerooid. Het resultaat is dat de rivieren vuiler worden. In plaats van gratis, natuurlijke zuivering, betalen we nu dure waterzuiveringsinstallaties, zegt de Nederlandse ecoloog.

Volgens de Groot is de situatie in West-Europa goed en slecht tegelijk. Aan de ene kant zijn de oorspronkelijke ecosystemen hier bijna allemaal omgezet in landbouwgebied. Aan de andere kant hebben we hier natuurlijk wel de technologische oplossingen voor problemen die het gevolg van achteruitgang zijn. Dat ligt in veel ontwikkelingslanden anders.

Het onderzoek, dat in 2001 begon en dit jaar wordt afgesloten, is het eerste in een reeks van zeven rapporten. Het zet een aantal verontrustende vaststellingen en conclusies op een rijtje:

- De visvangst en het zoetwatergebruik in de wereld liggen zo hoog dat de visbestanden en waterreserves sneller worden opgebruikt dan de natuur ze kan aanvullen.
- De concentratie van koolstofdioxide - het belangrijkste broeikasgas - in de atmosfeer is verdrievoudigd sinds 1750. 60 procent van die toename vond plaats na 1959.
- Eén vierde van de koraalriffen en meer dan een derde van de mangroven in de bestudeerde landen werd de voorbije decennia vernietigd of zwaar toegetakeld.
- De voorbije 20 jaar gebruikten boeren meer stikstofhoudende kunstmest dan alle jaren voordien; in heel de wereld zorgt dat voor zware watervervuiling
- De achteruitgang van de natuur treft veel arme mensen en veroorzaakt ook vaak verdere verarming. Naar schatting 856 miljoen mensen zijn ondervoed en meer dan een miljard mensen hebben te kampen met waterschaarste. De internationale gemeenschap slaagt er waarschijnlijk niet in de honger in de wereld tegen 2015 te halveren. In zwart Afrika, delen van Zuid- en Centraal Azië en sommige streken in Latijns-Amerika maakt de aftakeling van het milieu de strijd tegen de armoede steeds moeilijker.
- Ook rijke landen zijn niet immuun voor de achteruitgang van ecosystemen.

Helemaal negatief is de balans niet. De productie van landbouwgewassen, vee en kweekvissen is de voorbije 50 jaar gestegen, en er wordt ook steeds meer koolstof opgeslagen - een gegeven dat de klimaatverandering toch enigszins onder controle houdt.

Volgens het rapport kan een verandering van onze consumptiegewoonten de druk op de belaagde ecosystemen verminderen. Groene belastingen en premies, technologische vernieuwingen en meer onderzoek kunnen ook helpen. Maar de ingrijpende koerswijzigingen blijven grotendeels uit.

We hebben alleszins nog een lange weg te gaan, zegt de Groot. Biologische landbouw is bijvoorbeeld nog steeds duurder dan niet-biologische, en dat is eigenlijk de wereld op z’n kop. Ik weet wel zeker dat als we de werkelijke kosten van gewone landbouw, op de gezondheid en het milieu, doorrekenen, dat een bespoten appel dan duurder is dan een onbespoten. En dat geldt voor heel veel zaken.

Milieuorganisaties keken al een hele tijd uit naar het eerste rapport. Het heeft een groot gewicht omdat er zoveel wetenschappers aan hebben meegewerkt. Maar Roger Higman, coördinator milieuzaken bij de internationale milieuorganisatie Friends of the Earth, vindt dat het rapport niet genoeg oplossingen aandraagt. Het wijst niet echt de grootste schuldigen aan, oordeelt Higman. Het zegt bijvoorbeeld niet dat de rijke landen overmatig beslag hebben gelegd op de natuurlijke rijkdommen.

Higman betreurt ook dat de auteurs niet ingaan op de moeilijke relatie tussen handelsliberalisering en natuurbescherming. Volgens hem kunnen landen maar goed aan natuurbeheer doen als ze de toegang tot natuurlijke rijkdommen kunnen regelen. Vrijhandel bemoeilijkt dat, vooral in kleine ontwikkelingslanden. (PD/MM)

+ Millennium Ecosystem Assessment
http://www.millenniumassessment.org/en/index.aspx

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.