“Ziektekiem-tijdbom” tikt in Aralmeer

Ook volgens de website van de Sandia National Laboratories, een laboratorium dat voor de Amerikaanse overheid werkt, zijn er op Vozrozhdeniye nog steeds gevaarlijke ziektekiemen aanwezig. Volgens hen is er inderdaad reden tot bezorgdheid over het (schier)eiland in het Aralmeer op de grens van Kazachstan en het autonome gebied Karakalpakië in Oezbekistan.

Pest

De voormalige Sovjetunie testte in de jaren dertig voor het eerst biologische wapens op Vozrozhdeniye (Voz). In de loop der jaren gebeurden er in open lucht experimenten met antrax, de pest, tyfus en minder gekende maar evenzeer uiterst gevaarlijke ziektekiemen als de bacterie die botulisme veroorzaakt, de tularemiabacterie, de brucellabacterie, de verwekker van Q-koorts en het virus van de Venezolaanse paardenhersenvliesontsteking.

De Sovjetwetenschappers gebruikten paarden, apen, schapen en knaagdieren om de effecten van hun biologische wapens te testen. Ze gebruikten het eiland als opslagplek voor biologische wapens tot in 1991, toen de unie uiteenviel in 15 onafhankelijke staten.

Destijds lag het eiland geïsoleerd in het midden van het Aralmeer - ooit een van de grootste meren ter wereld. Maar intussen is 90 procent van het water van het meer verdwenen en verbindt een landbrug die elk jaar breder wordt Voz met het vasteland.

Het gevaar bestaat dat besmette dieren via de landbrug naar het vasteland oversteken en zo ziektekiemen meedragen. Of dat een reëel gevaar is, daarover zijn de wetenschappers het niet eens.

Volgens de Oezbeekse wetenschapper Asenov zijn de takrijke knaagdieren op Voz dragers van de pest. Hij stelt voor een aangepaste muur rond het voormalige eiland te bouwen om te voorkomen dat de dieren oversteken.

Raymond Zilinskas, directeur van het non-profileratieprogramma voor chemische en biologische wapens aan het centrum voor non-proliferatiestudies van het Montereyinstituut voor Internationale Studies in het Noord-Amerikaanse Californië, zegt dat aanwijzingen suggereren dat de bodem, de planten en de dieren op Voz besmet zijn geraakt met ziekteverwekkende kiemen, maar dat de meeste daarvan in de loop der tijd onschadelijk werden door de droogte en de zon. Dat knaagdieren besmet zijn met de pest is volgens hem niet bewezen.

Antrax

In 1997 vonden Amerikaanse wetenschappers besmettelijke antraxkiemen in bodemstalen van het eiland. Antraxbacteriën kunnen sporen vormen die meer dan 100 jaar kunnen overleven en weer actief worden in gunstige omstandigheden. In 2002 sloegen de VS en Oezbekistan de handen in elkaar voor een gezamenlijke ontsmetting - ze mengden oude antraxvoorraden met een ontsmettingsmiddel.

Wetenschappers zijn het erover eens dat het noodzakelijk is dat de bodem en de organismen op Voz getest worden op de aanwezigheid van kiemen die eventueel de mens kunnen bedreigen.

Maar de realiteit is dat het schiereiland nu toegankelijk is voor mensen uit Kazachstan en het gerucht gaat dat het ook zal opengesteld worden voor Oezbeken. Een Oezbeekse expert die Voz in mei van dit jaar bezocht, ontdekte dat achtergebleven materiaal van de Sovjets gestolen was. (ADR/PD)

Sandia National Laboratories
http://www.biosecurity.sandia.gov/documents/vozrozhdeniye/vozrozhdeniye.htm