Zimbabwaanse steden worstelen met spontane betaalstaking

Bulawayo zit in een vicieuze cirkel. Nutsvoorzieningen als water en stroom worden almaar slechter omdat de mensen er niet meer voor betalen, en de gebruikers denken er niet aan hun achterstallen weg te werken zolang de dienstverlening niet beter wordt.

Overschakeling naar deviezen

Het grootste probleem is dat veel Zimbabwanen eenvoudigweg niet kunnen betalen. In januari keurde Tendai Biti, de nieuwe minister van Financiën, officieel het gebruik van verschillende muntsoorten goed. Niemand wil nu nog Zimbabwaanse dollars, want die munt verliest al jaren pijlsnel aan waarde. Harde deviezen als de Amerikaanse dollar en de Zuid-Afrikaanse rand vormen daarentegen een buffer tegen de hyperinflatie die in Zimbabwe woedt.

Maar veel Zimbabwanen kunnen niet zomaar aan deviezen komen. Veel werkgevers betalen hun arbeiders nog uit in Zimbabwaanse dollar. Ambtenaren zijn er nog erger aan toe: de overheid heeft niet genoeg geld om het overheidspersoneel te betalen.

Openbare dienstverlening in het slop

Het gebrek aan betaalmiddelen heeft dramatische gevolgen. In de mortuaria blijven lijken steeds langer liggen omdat de verwanten van de overledenen het geld voor de begrafenis niet bijeen krijgen. De rekening kan alleen in vreemde munt worden betaald.

De openbare dienstverlening in de steden dreigt helemaal in elkaar te klappen. Inwoners van dichtbevolkte delen van Bulawayo moeten 11 tot 23 euro per maand betalen voor afvalophaling, drinkwater en riolering. Stroom kost gezinnen zelfs 75 euro. Maar steeds meer inwoners betalen niet meer.

De nutsvoorzieningen worden daardoor steeds slechter. In december al liet de burgemeester van Bulawayo, Thaba Moyo, weten dat de stad niet langer chemicaliën voor waterzuivering had. De leveranciers wilden immers meteen boter bij de vis. In maart kondigde de burgemeester toch aan dat er geld was om de komende drie maanden de nodige chemicaliën te kunnen aankopen. Maar misschien was dat ook alleen maar een poging om de gemoederen te sussen. Vervuild drinkwater heeft in het verleden ook al voor onrust gezorgd in Zimbabwe.

De openbare dienstverlening in Bulawayo wordt ook door stakingen bedreigd. De laatste werkonderbreking duurde drie maanden. De ambtenaren eisen dat ze in vreemde munt worden betaald.

Geen georganiseerde betaalstaking

De stad en de inwoners schuiven elkaar de zwarte piet toe. “De dienstverlening kan niet beter worden zolang de mensen hun rekeningen niet betalen”, klaagt Thelma Khuyo, een medewerkster van de afdeling Financiën van het stadsbestuur. “Veel mensen die geen zin hebben om te betalen, laten de rekeningen gewoon liggen.”

Maar de inwoners van Bulawayo hebben geen alternatief, zegt Bob Mguni van de Bulawayo Progressive Residents Association (BUPRA), een vereniging van progressieve inwoners. “Niemand heeft opgeroepen tot een betaalstaking. Dit is geen georganiseerde actie. De mensen hebben gewoon geen geld.”

Sommige inwoners steken zelf de handen uit de mouwen. Vrouwengroepen houden openbare scholen netjes. Jongeren ruimen vuilnis weg dat zich langs de straten opstapelt. Werkloze jongeren herstellen gaten in het wegdek. Welgestelde inwoners helpen het plaatselijke ziekenhuis met geld of giften in natura.