Zomer!

‘Het wordt een lange, hete zomer.’ Toen de zwarte burgerrechtenbeweging in de Verenigde Staten die voorspelling deed in 1967, lagen de rassenrellen in Los Angeles, New York en Philadelphia al achter de rug, maar de uitbarstingen in Newark en Detroit zater er nog aan te komen. De opgekropte frustraties van eeuwen uitsluiting en uitbuiting konden niet meer gekanaliseerd worden in geduld en gematigde aanpak, hoezeer vooraanstaande –blanke– intellectuelen zoals William Faulkner daartoe ook opriepen. Faulkner was, tussen haakjes, de auteur van het verhaal dat in 1958 verfilmd werd als The long, hot summer, waarin het diepe Zuiden van de VS nog uitsluitend broeierig was omwille van de seksuele spanning tussen de blanke protagonisten.
De zomer van 2010 belooft in eigen land ook hot te worden. De stilstanden van de voorbije drie jaar liggen niet alleen achter de rug, maar ook op de maag van de politieke wereld. De eerste opdracht voor Bart De Wever en Elio Di Rupo is te zorgen voor een doorbraak in de communautaire impasse, zodat er in België, in het Vlaamse Gewest en Gemeenschap, in Wallonië, in de Franstalige Gemeenschap, in het Brussels Gewest en in de Duitstalige Gemeenschap opnieuw ruimte komt voor goed bestuur. Een nieuwe mislukking en dus verdere verrotting van de instellingen wordt stilaan echt gevaarlijk, niet alleen voor het overleven van de instelling België, maar vooral voor het samenleven van de mensen en voor de duurzaamheid van de sociale en economische fundamenten van de maatschappij.
De opwarming van het politieke klimaat is geen lokaal, Belgisch fenomeen. In de Verenigde Staten, bijvoorbeeld, stijgt de verkiezingskoorts in de aanloop naar de parlementsverkiezingen in november. De Republikeinse oppositie doet er alles aan om opnieuw een meerderheid te krijgen in het Huis van Afgevaardigden om zo het presidentschap van Obama tot stilstand te dwingen. De kaarten liggen slecht voor de Democraten: hun superstar-president komt besmeurd uit de nooit geziene olieramp in de Golf van Mexico, de economie herleeft maar de werkloosheid blijft historisch hoog, in het Midden-Oosten is de impasse totaal en in Afghanistan blijft de toestand ernstig én hopeloos. De radicale theekransjes kloppen die problemen op buiten verhouding, maar ook in koffiedrinkend Amerika groeit het ongenoegen over de Democratische meerderheid.

De opwarming van het politieke klimaat is geen lokaal, Belgisch fenomeen.

In Afghanistan wordt nu al enkele maanden een groot zomeroffensief voorbereid in de regio rond Kandahar, de Pasjtoense thuisbasis van de taliban. In het counterinsurgency-handboek van het Amerikaanse leger staat nochtans te lezen dat ‘hoe meer geweld er gebruikt wordt, hoe minder doeltreffend het is’. Daarom probeert de militaire communicatie de verhitte discussies over het komende offensief wat af te koelen door de nadruk te leggen op het civiele element van de nieuwe strategie. Goed bestuur moet van het lokale niveau af opgebouwd worden, het aantal burgerlijke medewerkers aan de operatie wordt verdrievoudigd en zelfs militaire bevelhebbers worden verzocht te luisteren naar wat de oude mannen met baarden in de dorpen hen vertellen. ‘De beste wapens om een opstand te bestrijden, schieten niet’, zegt het handboek. Toch zal in de komende weken wellicht het openingsschot gegeven worden voor het Kandahar-offensief.
Intussen verzuurt ook de relatie tussen het Westen en Iran verder. Een intelligente afspraak tussen Iran, Turkije en Brazilië werd getorpedeerd door nieuwe sancties. Dat treft niet alleen de machtselite in Teheran, maar ook de groeiende nationale trots in Ankara en Brasilia, en het stuurt een negatief signaal naar andere groeilanden die ernstig willen meespreken over de geopolitiek van de eenentwintigste eeuw. De spanning tussen oude en nieuwe machtscentra dreigt ook de urgente besprekingen over een klimaatakkoord verder te bemoeilijken, terwijl elk jaar uitstel voor een fundaementeel akkoord over klimaat het probleem van de opwarming onbeheersbaarder maakt. Het wordt een lange, hete eeuw, als we de broeierige spanningen niet snel en efficiënt ontladen.