Zuid-Afrika kan 80 procent minder broeikasgassen uitstoten

Op het Afrikaanse platteland zijn weinig mensen aangesloten op het stroomnet. “Gebieden dicht bij het nationale net zullen elektriciteit krijgen uit een combinatie van onder andere zon, wind en geothermische energiebronnen, maar ook uit middelgrote en kleine waterkrachtcentrales”, verklaart Sven Teske, directeur van de campagne Hernieuwbare Energie bij Greenpeace.

Meer afgelegen gebieden zouden worden aangedreven door een combinatie van zonnepanelen en elektriciteit uit biomassa, aangevuld met kleine waterkrachtcentrales. Lokale coöperaties kunnen daar samen werk van maken, om grote gebieden van stroom te voorzien met zulke mininetwerken.

“Voor een gecentraliseerde elektriciteitsvoorziening is er geen economische stimulans. Welk energiebedrijf wil nu een dure lijn leggen naar een kleine gemeenschap?”, vraagt Teske zich af. “De aanpak van onderuit werkt ook in landen als India, waar de regering belooft 20.000 megawatt te zullen opwekken in lokale netwerken.”

Een belangrijke component in het rapport zijn wettelijke standaarden voor efficiëntie. “Helaas stellen we vast dat campagnes om het gedrag te veranderen, weinig uithalen. Het probleem in Zuid-Afrika en de regio is dat er geen technische standaarden zijn om gebouwen, energiecentrales en voertuigen zuiniger te maken”, aldus Teske.

Voorbeeld uit de Namibwoestijn

Een kleine gemeenschap in de Namibwoestijn brengt het scenario van de onderzoekers al grotendeels in de praktijk. “We verbruiken dagelijks ongeveer 4 kilowattuur aan elektriciteit voor groepen van veertig leerlingen, en gemiddeld 15 liter water per persoon”, vertelt Viktoria Keding van het Namib Desert Environmental Education Trust (Nadeet). Een Zuid-Afrikaans gezin verbruikt 35 kilowattuur per dag en een Zuid-Afrikaan heeft dagelijks gemiddeld 50 liter water nodig.

Het Nadeet-centrum werd gebouwd in 2003 en draait volledig op zonne- en windenergie, ook voor koelkasten en diepvriezers. Enkele uren per maand wordt een kleine dieselgenerator ingeschakeld om een tekort op te vangen. “Wat wij verbruiken aan water en elektriciteit op een dag, verbruiken anderen op enkele uren”, verklaart Keding.

Volgens Keding ontbreekt het de meeste mensen aan motivatie om minder energie te verbruiken. “Maar veel ingrepen zijn gemakkelijk en dragen bij tot duurzaam leven. Mensen moeten beseffen dat grondstoffen waardevol zijn. Als je water als goud beschouwt, zal je een spaardouchekop kopen”, vindt ze. “Naast opvoeding is technologie het belangrijkste probleem. Veel mensen willen veranderingen doorvoeren, maar hebben geen toegang tot de technologie.”

Pioniers als Duitsland en Spanje

Afrika kan de nieuwste technologie gebruiken, zonder de enorme kost van onderzoek en ontwikkeling. “Het continent hoeft niet dezelfde investeringen te doen die pioniers als Duitsland en Spanje hebben gedaan”, meent Teske.

Volgens het rapport van de EREC en Greenpeace is 280 miljard euro nodig voor een energiebeleid waarbij 80 procent van de investeringen naar hernieuwbare energie verschuift. Zuid-Afrika zou hiervoor jaarlijks 3,6 miljard euro moeten investeren, maar het land zou dan naar schatting jaarlijks 4,6 miljard euro besparen in vergelijking met business as usual.

“Er wordt weinig geïnvesteerd in hernieuwbare energie in Afrika omdat een duidelijk beleidskader ontbreekt”, besluit Teske.

“Het is niet de beschikbaarheid van de grondstof, maar het beleid dat zal bepalen of de ontwikkeling van hernieuwbare energie uitbreidt of krimpt in de komende decennia”, denkt ook Ramon Pichs, die net als Teske meeschreef aan de rapporten van het VN-klimaatpanel  (IPCC).

“Ontwikkelingslanden hebben daar een belangrijke rol in te spelen. Hier leven veel van de 1,4 miljard mensen die het zonder elektriciteit stellen, maar hier zijn ook de beste voorwaarden voor de ontwikkeling van hernieuwbare energie”, aldus nog Pichs.