Zuid-Afrika wil wapenbezit aan banden leggen

Op 9 juli werd het lichaam van de ontvoerde Leigh Mathews, een 21-jarige student, gevonden in Johannesburg. Volgens de politie was hij doodgeschoten, maar verdere details werden niet gegeven. Op 24 juli schoot een scheidsrechter in de Oostelijke Kaapprovincie een voetbalcoach dood. De coach betwiste tijdens de wedstrijd een beslissing van de scheidsrechter.

Wapengeweld kost jaarlijks het leven aan 10.000 Zuid-Afrikanen, schat de actiegroep Gun-Free South Africa (GFSA). Gevolmachtigd minister Susan Shabangu van Veiligheid zei deze maand tijdens de ‘Global Week of Action Against Small Arms and Light Wapons’, dat criminele bendes zo’n 25.000 illegale geweren en 1,6 miljoen kogelriemen bezitten. Onafhankelijke bronnen zeggen dat dat aantal nog veel hoger kan liggen, ergens tussen 500.000 en vier miljoen.

Om het geweld te verminderen, werd op 1 juli een nieuwe vuurwapenwet ingevoerd. Die houdt in dat meer dan twee miljoen wapenbezitters een nieuwe vergunning voor moeten aanvragen. Voordat die verleend wordt, wordt een strenge controle verricht en moet een vaardigheidstest worden afgelegd. Bovendien werd de minimumleeftijd voor vuurwapenbezit verhoogd van 16 naar 21 jaar.

”We hopen dat andere Afrikaanse landen dit voorbeeld volgen,” zegt Hannah Yilma, directeur van het VN-Informatiecentrum in Pretoria. Tot nu toe hebben zestien landen, inclusief de Democratische Republiek Congo, zich aangesloten bij de campagne tegen lichte wapens.

Bijna 68 procent van de wereldwijde opbrengsten uit wapenleveranties kwamen in 2002 uit Azië, het Midden-Oosten, Latijns-Amerika en Afrika. Met de leveringen was een bedrag van 17 miljard dollar gemoeid, blijkt uit het in juni verschenen rapport Guns or Growth. Het rapport werd opgesteld door Amnesty International, Oxfam en het International Action Network Small Arms (IANSA). De belangrijkste leveranciers zijn de vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad, Groot-Brittannië, de Verenigde Staten, Rusland, China en Frankrijk. Zij zijn samen goed voor 90 procent van de leveringen.

In het rapport wordt de zorg uit gesproken over het feit dat de wapens verkocht worden in vier regio’s waar ”meer dan een miljard mensen minder dan een dollar per dag hebben om van de overleven, één op de vijf kinderen de basisschool niet afmaakt, meer dan 14 miljoen kinderen één of beide ouders heeft verloren aan aids in 2001, waar bijna 800 miljoen mensen honger lijden en een half miljoen vrouwen tijdens de zwangerschap of bevalling overlijdt.”

Het rapport is ook kritisch over de effecten van de Amerikaanse oorlog tegen het terrorisme. Dit jaar reserveerde de regering Bush daar 4,7 miljard dollar voor. Voor de strijd tegen de armoede werd minder dan de helft, 2 miljard dollar, gereserveerd.
De regering heeft ondermeer geld uitgetrokken om de zogenoemde ‘frontlinie-staten’ te ondersteunen. Een groep van 25 landen die meewerken aan de strijd tegen het terrorisme, waaronder de Filipijnen, Afghanistan en Jemen. De hulp aan deze landen bestaat vooral uit militaire bijstand, materieel en training.