Zuid-Afrikaanse klas doet het per internet

We zitten in het computerlab van de Gatang middelbare school in Mamelodi, een arme, zwarte woonwijk buiten Pretoria. Leraar Ron Bayers bevindt zich kilometers ver in Saint Albans - een dure privé-school in de hoofdstad zelf.

Leerlingen en leraar communiceren in real time over een internetverbinding die niet alleen geluiden, maar ook beelden en andere informatie over en weer stuurt. Webcamera’s in twee hoeken van het klaslokaal geven Bayers een goed beeld van de klas, en omgekeerd kunnen de leerlingen hem zien. Leraar en leerlingen hebben elk ook een elektronisch SMARTbord, een gesofisticeerd schoolbord dat meteen doorstuurt wat iemand erop schrijft.

Vroeger werden de leerlingen van deze en verschillende andere scholen uit Mamelodi op bussen geladen voor extra lessen in vooral wetenschapsvakken. Hun eigen scholen hebben onvoldoende gekwalificeerde leerkrachten en nauwelijks lesmateriaal en boeken. Dat gebrek stamt nog uit de tijd van de apartheid, toen weinig werd geïnvesteerd in de opleiding van zwarte kinderen.

Maar in 2003 startten vijf klassen op aansporing van Bayers met het Mamelodi e-learning project. Het project is tegelijk een manier om de digitale kloof te overbruggen, zegt hij. Die term dient meestal om het verschil in toegang tot ICT-technologie tussen rijke landen en ontwikkelingslanden te beschrijven, maar apartheid bezorgde Zuid-Afrika een eigen digitale kloof: die tussen blank en zwart.

De leerlingen krijgen voorlopig eens per week les via het internet. De koudwatervrees is al lang overwonnen. Eerst was het angstaanjagend, vooral de eerste keer dat je het SMARTbord probeert te gebruiken. Maar nu is het nogal cool, zegt de veertienjarige Fortune Kgothatso. De nieuwe technologie maakt de les interessanter. Mpumelelo Mdlalose (17) knikt: We hebben veel geleerd, vooral over wetenschappen. Het was vreemd in het begin, met de leraar aan het andere uiteinde, maar we begonnen het leuk te vinden. We hebben dit nodig hier op school. Zonder dit project zouden we het moeilijk hebben als we eenmaal op de universiteit zitten.

De leerkrachten op de Gatangschool zijn ongerust. Sommigen zijn bang omdat ze denken dit hen overbodig kan maken, dat ze hun baan gaan verliezen, zegt Leslie Hlengani, een wetenschapsleraar op Gatang die toezicht houdt bij de e-klassen. Momenteel geeft Bayers slechts één les per keer, maar in principe kan een e-leerkracht meerdere klassen tegelijk onderwijzen. Hlengani zelf ziet echter geen gevaar. Ik zie dit eerder als iets aanvullends. Het helpt de leerkrachten bij te leren, zegt hij, eraan toevoegend dat het project vooral waardevol kan zijn voor leerlingen in afgelegen streken.

Momenteel blijft het bij een pilootproject. Het Zuid-Afrikaanse Onderwijsdepartement kijkt alvast geïnteresseerd toe en evalueert de kostprijs, de duurzaamheid en het effect om te kijken of het op ruimere schaal kan worden ingevoerd. De voordelen kunnen niet worden onderschat, als antwoord op het gebrek aan competente leerkrachten en leerkrachten die geen ervaring hebben met het gebruik van moderne communicatiemiddelen in het onderwijs, zegt departementshoofd Duncan Hindle.

Als de les in het computerlab van de Gatang middelbare school naar zijn einde loopt, kondigt Bayers aan dat hij volgende week niet online zal zijn. Een collectieve zucht stijgt op. Zou het, dat leren over het periodiek systeem intussen echt leuk geworden is? (ADR)