Zuid-Amerika vol vertrouwen door crisis

“De internationale context biedt een unieke kans voor de Mercosur”, zegt de Argentijn Octavio Groppa, directeur van het Steunpunt Macro-economische Monitoring van de Mercosur. “De Mercosur herstelde heel snel van de impact van de crisis en kan zich herpositioneren binnen de nieuwe verhoudingen.”

De Mercosur is een douane-unie tussen Brazilië, Argentinië, Uruguay en Paraguay. Venezuela is bijna lid maar de Senaat moet daar de toetreding nog goedkeuren. Bolivia, Chili, Peru, Ecuador en Colombia zijn geassocieerde leden. De Mercosur is het grootste handelsblok van Zuid-Amerika.

Volgens Groppa kan de crisis in de geïndustrialiseerde landen langer duren dan verwacht. Dat kan een verschuiving inluiden van het economische en politieke wereldcentrum. Landen als China en India, belangrijke klanten van de Mercosur, krijgen dan meer gewicht.

Overheidstekort

De verhouding tussen schuld en begrotingstekort enerzijds en bruto binnenlands product (bbp) anderzijds legt een zware last op de Europese Unie. De landen van de Mercosur zien die last juist lichter worden dankzij de deviezen die via de handel met Azië binnenkomen.

“De ontwikkelingskloof wordt kleiner, maar we zoeken niet alleen een kwantitatief resultaat van grotere economische groei maar ook een groei met sociale inclusie die de ongelijkheid vermindert”, zegt Groppa.

Het Steunpunt stelt vast dat de macro-economische situatie van de Mercosur-landen sterk veranderd is in vergelijking met vorige internationale crisissen. De internationale politieke relevantie van het handelsblok is toegenomen, dankzij de toetreding van Argentinië en Brazilië tot de G20 en het Forum voor Financiële Stabiliteit. “Dit vergroot de aanwezigheid van de regio in de internationale arena net op het moment dat de internationale financiële architectuur hertekend wordt.”

Linkse regeringen

Analyses van het Steunpunt laten zien dat de Mercosur-landen door de crisis een bruuske breuk in de kapitaalstromen en handel te verwerken kregen. Maar ze kwamen er snel weer bovenop door het beleid dat linkse en centrumlinkse regeringen sinds het begin van het decennium hebben gevoerd, stelt het Steunpunt. Dat beleid was mogelijk dankzij een grotere economische kracht gebaseerd op intense handel met opkomende landen in Azië, op het realiseren van begrotingsoverschotten en op de accumulatie van deviezenreserves.

Argentinië, Brazilië en Paraguay lanceerden plannen om investeringen in infrastructuur te stimuleren, een contrast met vorige crisissen, toen de landen in de regio zware begrotings- en schuldproblemen hadden. “Nu konden de regeringen van de Mercosur een een anticyclisch beleid volgen, een begrotingsbeleid dat normaal is voor geavanceerde economieën.” Er was ook een grote flexibiliteit in de monetaire en wisselkoersstrategie.

De industriële activiteit in de Mercosur-landen daalde gemiddeld met 8 procent van september 2008 tot april 2009, maar in de zeven rijkste landen ter wereld daalde die met 18 procent. Ook de werkloosheid was aanzienlijk minder in de Mercosur.

Europese Unie

Op de top in Foz de Iguazú zijn de presidenten van de vier stichtende leden aanwezig, Luiz Inácio Lula da Silva (Brazilië), Cristina Fernández (Argentinië), Fernando Lugo (Paraguay) en José Mujica (Uruguay) – voor Luiz Inácio Lula da Silva is het de laatste top als president van Brazilië – en ook Evo Morales (Bolivia) en Sebastián Piñera (Chili).

Op de agenda staan onder meer de creatie van de functie van hoge vertegenwoordiger voor buitenlandse betrekkingen, en tariefakkoorden met Egypte, India, Indonesië, Marokko en Zuid-Korea.

De regeringsleiders werken ook de laatste details uit van een voorstel tot een vrijhandelsakkoord dat de Mercosur in maart aan de Europese Unie wil voorstellen. De discussie hierover wordt al sinds 1995 gevoerd. Het Steunpunt Macro-economische Monitoring, dat in overleg met de EU werd opgericht, begint vanaf mei volgend haar gegevens te publiceren over onder meer de overheidsfinanciën en betalingsbalans van elk land volgens een geharmoniseerd informaticasysteem dat vergelijkingen mogelijk maakt. “De EU zou met onze landen over macro-economisch beleid in dialoog willen, maar wij hebben gezegd dat we zelfs niet dezelfde taal spraken”, zegt Groppa. “Daarom richtte het project zich vooral op de statistische harmonisering.”