Zwitsers stemmen over minaretten en moslims

Het initiatief gaat uit van een comité van politici uit de machtige Zwitserse Volkspartij (SVP) en de kleine Federale Democratische Unie (EDU). De SVP heeft 58 zetels in het Zwitserse parlement, de EDU maar één. Volgens het comité staan minaretten symbool voor de “machtsaanspraak” van de islamitische gemeenschap en illustreren ze de sluipende “islamisering van Zwitserland”. De groep wil dat er één zinnetje bijkomt in de Zwitserse grondwet: “de bouw van minaretten is verboden”.

Stemadvies

De Zwitserse regering is beducht voor de reacties die het referendum in de rest van de wereld kan teweegbrengen en heeft haar burgers gevraagd tegen een verbod te stemmen. Een meerderheid van de volksvertegenwoordigers in beide kamers van het parlement heeft zich daarbij aangesloten.
Het initiatief tegen de minaretten lijkt er met de haren bijgesleept. Er staan maar vier minaretten in Zwitserland; over de bouw van een vijfde exemplaar in het stadje Langenthal is een gerechtelijk dispuut aan de gang. Moslims maken minder dan vijf procent van de Zwitserse bevolking uit, en de zowat 150 moskeeën die het land telt, liggen meestal verborgen in woonhuizen, garages of bedrijfsgebouwen.
Toch stijgt de spanning in de aanloop naar de stemming. Affiches van de voorstanders hebben tot lange discussies in de media geleid. Op een affiche is een gesluierde vrouw te zien voor een Zwitserse vlag die doorboord wordt door zwarte minaretten.
“De vrouw symboliseert een houding waarmee moslima’s zich niet kunnen identificeren, en het is onaanvaardbaar dat minaretten worden voorgesteld als raketten”, reageert Hisham Maizar, de voorzitter van de Zwitserse Federatie van Islamitische Koepelorganisaties.
“Wat het initiatief echt beoogt, is de angst voor de islam aanwakkeren en vooroordelen tegenover mensen uit de islamitische wereld verspreiden”, denkt Balthasar Glättli, secretaris-generaal van Solidarité sans Frontières, een organisatie die opkomt voor de rechten van migranten.

Hetze tegen buitenlanders

Het is niet de eerste populistische campagne tegen buitenlanders in Zwitserland. In het begin van vorige eeuw maakten sommige politici hun kiezers al bang voor “Überfremdung”, een onbeheersbare toevloed aan buitenlanders. Het thema is sindsdien een constante in de Zwitserse politiek gebleven.
In 2002 moesten de Zwitsers zich uitspreken over een initiatief tegen het “misbruik van het asielrecht”. Toen verschenen er spandoeken waarin een donkerhuidige man de Zwitserse vlag aan stukken reet. In 2007 en 2008 verzamelde de SVP handtekeningen voor een initiatief om buitenlanders die misdaden begaan, het land uit te zetten. De partij verspreidde toen affiches waarop witte schapen te zien waren die een zwart schaap van de Zwitserse vlag schopten.
Volgens Damir Skenderovic, een professor hedendaagse geschiedenis aan de universtiteit van Fribourg, is het opmerkelijk dat de nieuwe campagne zich specifiek op moslims richt. Net als in andere Europese landen is er in Zwitserland een discussie aan de gang over de sluier. Ook de weigering van sommige moslimouders om hun dochters met de rest van de klas te laten zwemmen, zorgt voor debatten.
Maizar, de voorzitter van de Zwitserse Federatie van Islamitische Koepelorganisaties, stoort zich er vooral aan dat alle moslims in die discussies over één kam worden geschoren. “De moslimgemeenschappen in Zwitserland zijn erg divers.”
De negatieve stereotypering breekt moslims in Zwitserland zuur op. “Moslims worden vaak gediscrimineerd als ze op zoek gaan naar een stageplaats, werk of een huurwoning”, zegt Andi Geu, mededirecteur van het Nationale Instituut voor Coalitievorming (NCBI). Het NCBI is een informatiecampagne begonnen om in te gaan tegen het initiatief tegen de minaretten.
In Basel en Lausanne hebben de plaatselijke bestuurders de nieuwe affiches van de SVP verboden. Verscheidene andere kantons en steden hebben de Federale Commissie tegen Racisme om advies gevraagd.