De strijd voor Notre-Dame-Des-Landes

© Wiepke Boogaerts

De plannen voor de nieuwe luchthaven nabij Nantes werden in de koelkast gestoken vanwege de grote kosten van het project, maar in 2000 blies de toenmalige eerste minister van Frankrijk, Lionel Jospin, ze nieuw leven in. De bewoners van Notre-Dame-Des-Landes en omliggende dorpen, de dorpen die zouden verdwijnen, organiseerden zich in een actiegroep om hun bezorgdheid en ongenoegen over het geplande project te uiten.

© Wiepke Boogaerts

De nieuwe luchthaven zou volgens de Franse overheid een volledig ecologische luchthaven worden, een argument dat door de bewoners van de ZAD weerlegd wordt met het argument dat er een enorme hoeveelheid natuur voor verdwijnt en dat vliegtuigen per definitie niet ecologisch verantwoord zijn. Het project zou zich uitstrekken tussen Nantes en Saint-Nazaire en zou op termijn uitgroeien tot een nieuwe metropool waar nu platteland is.

© Wiepke Boogaerts

Een ecologische microsamenleving met activistische basis

In 2010 werd het gebied, van meer dan 25ha groot, bezet door milieuactivisten die zich organiseerden om de bossen, akkers en dorpen te redden van onteigening, afbraak en betonnering. De boerderijen van bewoners die verkocht hadden aan de staat en weggetrokken waren werden gekraakt, er werden boomhutten in de bossen gebouwd en caravans, woonwagens en zelfgebouwde cabanes vonden hun plaats in de tussenliggende velden. De naam werd omgedoopt tot ‘Zone à Defendre’.

© Wiepke Boogaerts

De ZAD werd een microsamenleving waar groepjes mensen, naast gebleven oorspronkelijke bewoners, op een autonome en zo ecologisch mogelijke manier samen leven. Naast het weren van bodemonderzoek op het terrein, aannemers die voorbereidingen komen treffen en de politie, bouwden Les Zadistes (activisten van de ZAD) een samenleving die bijna volledig op zichzelf staat, er zijn werkateliers, een ‘winkel’ ruimte waar geskipt eten, zelf geteelde groenten en overschotten van boeren opgehaald kunnen worden. Er werd een eigen radio voor ZAD berichtgeving opgericht, radio Klaxon, en er werd een podium gebouwd voor concerten, dans en theater.

© Wiepke Boogaerts

Het project werd door de Franse overheid toegewezen aan Vinci, een Frans bedrijf dat onder meer ook instaat voor de Péage in Frankrijk. Er werden over heel Europa al solidariteitsacties op poten gezet die Vinci viseerden.

Internationaal netwerk

Les Zadistes groeide uit tot een internationale beweging met als slogan ‘ZAD Partout’. Onder meer in Testet waar een actiekamp tegen de bouw van een dam werd opgezet en waar in November 2014 een activist stierf door een projectiel afgevuurd door de politie. Ook in Haren bij Brussel, waar activisten een terrein bezetten tegen de bouw van de nieuwe maxigevangenis werd de naam ‘ZAD’ gebruikt.

© Wiepke Boogaerts

In 2012 startte de Franse overheid een ontruimingsgolf in de ZAD in Notre-Dame- Des-Landes. De nederzettingen werden één voor één ontruimd gedurende ongeveer twee maanden. De politie slaagde er echter niet in de activisten uit de zone te krijgen en er werd middels een grote betoging een herbezetting gedaan. Wereldwijd vertrokken er activisten naar de ZAD om de zone mee te verdedigen. De ontruimde plaatsen werden opnieuw bezet en opgebouwd en nieuwe terreinen werden ingenomen door de activisten.

© Wiepke Boogaerts

Op 13 januari 2016 vindt er een rechtszaak plaats tegen de oorspronkelijke eigenaars en bewoners van de ZAD die weigerden te verkopen en te vertrekken. De staat vraagt een vonnis dat de bewoners een dwangsom zou opleggen van 200 euro per dag dat ze in hun woonst blijven.