Vluchten kan niet meer aan de Noordzee. ‘No money? No UK!’

Een nacht in het leven van de vluchtelingen in Calais, Duinkerke en Zeebrugge. Maria Groot en Ans Brys aten, renden en wachtten mee met de jongens die de duisternis gebruiken om de sprong naar een betere toekomst te wagen. Maar de jungle is geen camping en de nacht geeft geen uitzicht op een betere dag.

  • © Ans Brys 2 februari 2016 - Op de strook tussen strand en haven vindt elke nacht een kat- en- muis-spel plaats tussen politie en jongens die van Engeland dromen. © Ans Brys
  • © Ans Brys 15 november 2015 - Omar (38 jaar) uit Koerdisch Irak, woont ruim een jaar in de jungle van Grande-Synthe. Hij heeft zijn droom om naar Engeland te gaan inmiddels opgegeven. © Ans Brys
  • © Ans Brys 10 januari 2016 - Tariq (22 jaar) uit Koerdisch Irak, werd in de haven van Duinkerke onderschept in een auto. In zijn binnenzak bewaart hij de brief van de Engelse grenspolitie, waarop zijn aanhouding beschreven staat. © Ans Brys
  • © Ans Brys 10 januari 2016 - Amraz (20 jaar) en Redan (16 jaar) uit Koerdisch Irak, doden de tijd met een kaartspelletje. Veel minderjarige jongens reizen alleen. © Ans Brys
  • © Ans Brys 30 januari 2016 - Vanaf bushalte Artois rijdt elk half uur een bus richting de haven. © Ans Brys
  • © Ans Brys 30 januari 2016 - De asielzoekers mengen zich tussen de dorpelingen in carnavalskostuum. © Ans Brys
  • © Ans Brys 30 januari 2016 - Carnavalgangers zingen en dansen. Na een onverwachte aanraking slaat de sfeer in de bus om. © Ans Brys
  • © Ans Brys 30 januari 2016 - Elke avond steken grote groepen migranten tussen de twee gebouwen van een hotelcomplex een weg en een spoorweg over en verdwijnen in de duisternis. © Ans Brys
  • © Ans Brys 1 februari 2016 - Sommige illegalen, waaronder Kambiz (32 jaar) uit Iran, nemen de kusttram. De rit van De Panne naar Zeebrugge duurt ruim twee uur. © Ans Brys
  • © Ans Brys 2 februari 2016 - Op het parkeerterrein staan trailers met frisdrank, auto’s of bananen te wachten om in de ferry te worden geladen. Af en toe lukt het een migrant om in een trailer te klimmen. © Ans Brys
  • © Ans Brys 1 februari 2016 - Shahin (27 jaar) uit Iran kijkt over de duinen heen. Wanneer de politiecombi’s gepasseerd zijn waagt hij zijn kans. © Ans Brys
  • © Ans Brys 1 februari 2016 - Bij de MoneyGram in de lokale tabakswinkel, komen elke dag asielzoekers en smokkelaars geld versturen en ophalen. Volgens de eigenaar gaat het om bedragen van 2000 of 3000 euro, exact de prijs voor de oversteek. © Ans Brys
  • © Ans Brys 2 februari 2016 - De jongens klimmen van de rotsen en wandelen terug over het strand. Misschien hebben ze morgen meer geluk. © Ans Brys

Tentenkamp Grande-Synthe, Noord Frankrijk. Omar laat de gehaktballetjes in de pan met hete olie vallen. Sissend schroeit het vlees dicht. De damp slaat tegen het lage plafond van zijn hut en mengt zich met de rook van sigaretten. Op een matras en aan tafel zitten jongens te roken, te praten en te kaarten. ‘Welkom in de Mamastar,’ lacht Omar. ‘Eten jullie mee?’

Terwijl Omar de gehaktballetjes omdraait en thee inschenkt, doemt in de deuropening een breedgeschouderde man op. Hij kijkt ons onderzoekend aan en zegt: ‘What do you want. I am the official translator of the jungle.’ De man gaat aan tafel zitten. Jongens schuiven opzij, gesprekken vallen stil.

De man begint te praten. Eerst over de oorlog in Koerdisch Irak, waar ze allemaal vandaan komen, en daarna over de moeilijke omstandigheden hier. Hij wijst naar één van de jongens op de matras die laatst wilde douchen in het openbare zwembad. Weet je wat de Fransen deden? Hij knijpt zijn neus dicht. Vervolgens steekt hij zijn vinger op. ‘In Engeland…’ en hij wacht totdat alle ogen op hem gericht zijn, ‘…is iedereen gelijk.’

Hoe weet hij dat, is hij in Engeland geweest? Hij schudt zijn hoofd. Heeft hij het geprobeerd? Zonder te antwoorden pakt hij zijn gsm van tafel en staat op.

Iederéén in Grande-Synthe heeft geprobeerd om naar Engeland over te steken. Sommige kampbewoners al vijftig keer en meerdere keren per nacht. Wie zijn huis duizenden kilometers hier vandaan heeft achtergelaten, wekenlang heeft gereden, gevaren en gewandeld en veel geld heeft betaald, geeft niet op als hij op 118 kilometer van zijn bestemming is. Ook al staat daar een hek, en ligt daarachter een zee. Wie op een boogscheut van zijn moeder of broer, dromend van een job en een toekomst, langzaam in de modder wegzakt, waagt zijn kans. Wie dat niet doet, heeft niks te zoeken in de jungle.


Tariq (22 jaar) uit Koerdisch Irak, werd in de haven van Duinkerke onderschept in een auto. In zijn binnenzak bewaart hij de brief van de Engelse grenspolitie, waarop zijn aanhouding beschreven staat. © Ans Brys

Tenzij je een smokkelaar of een ‘runner’ bent. Runners zijn de assistenten van smokkelaars, ze regelen de zaakjes van de grote baas. Coördineren, afpersen, mooie praatjes verspreiden over het land waarnaar de klant op weg is. Dat alle mensen er gelijk zijn, bijvoorbeeld. Soms zien ze er net zo uit als hun klanten, dezelfde afkomst, dezelfde afgedragen kleren, maar ze hebben duidelijk de leiding binnen de groep en spreken vaak meer talen dan de rest.


Amraz (20 jaar) en Redan (16 jaar) uit Koerdisch Irak, doden de tijd met een kaartspelletje. Veel minderjarige jongens reizen alleen. © Ans Brys

Op evenveel manieren als mensen in het tentenkamp arriveren, proberen ze er weg te komen. Wie 2000 à 3000 pond heeft, kan zich met een terreinwagen naar een parkeerterrein laten brengen, waar een omgekochte vrachtwagenchauffeur klaarstaat. Gezinnen met kinderen kiezen eerder voor de kofferbak van een particulier. Met een speedboot vanuit België oversteken kan ook, volgens een smokkelaar in een Britse undercover reportage kost dat 8000 euro. Maar het overgrote deel van de illegalen gaat op eigen houtje naar de haven. Gewoon met de bus.


30 januari 2016 — Vanaf bushalte Artois rijdt elk half uur een bus richting de haven. © Ans Brys

Het is druk aan bushalte Artois, in de woonwijk tegenover het tentenkamp. Een stuk of vijftien jongens staan in kleine groepjes te wachten op Ligne 1 die elk half uur naar de haven rijdt. Vlakbij stopt een bus waar asielzoekers vanaf stappen die terug lopen naar het kamp. In het voorbijgaan zeggen ze iets dat als ‘Belgica’ klinkt.

Hebben ze vanuit België geprobeerd over te steken? Eén van de jongens probeert antwoord te geven, maar komt niet uit zijn woorden. ‘Sorry, I don’t smoke English.’ Gelach van de groep. Er wordt iemand bij gehaald die beter Engels spreekt. Die legt uit dat de jongens er via de gps op hun telefoon achter waren gekomen dat ze zich in de verkeerde vrachtwagen verstopt hadden. ‘To Belgium.’


De asielzoekers mengen zich tussen de dorpelingen in carnavalskostuum. © Ans Brys  

Bus 1 komt aangereden, alle ramen zijn beslagen. Als de deuren open gaan, barst het valse gezang van zatte feestgangers naar buiten. ‘Carnaval,’ verklaart de buschauffeur vermoeid. De asielzoekers stappen in, mengen zich tussen de geschminkte gezichten en dansende pruiken.

Terwijl de bus zich in beweging zet, houden de meeste migranten hun blik naar beneden gericht. Een paar jongens kijken geamuseerd toe hoe een mollig meisje in een gele tutu uit volle borst staat te zingen.


Carnavalgangers zingen en dansen. Na een onverwachte aanraking slaat de sfeer in de bus om.
© Ans Brys
 

Als de bus plotseling remt, valt ze bijna om. Eén van de asielzoekers vangt haar net op tijd op. Het meisje schrikt van de onverwachte aanraking. Ineens slaat haar stemming om. Verontwaardigd stapt ze naar een vriend, een kale gespierde kerel die alles heeft zien gebeuren. De aders in zijn nek zijn gezwollen van ingehouden woede. ‘Je m’en occupe après,’ verzekert hij zijn vriendin, die ineens ontnuchterd lijkt. ‘Ils sont trop maintenant.’ Ze zijn met teveel. De volgende halte moeten de feestvierders eraf. Voordat ze uitstapt, draait het meisje zich om en steekt haar middelvinger op.

Een paar haltes daarna stappen de asielzoekers af. Ze haasten zich in de richting van een hotel dat aan een groot parkeerterrein ligt. Als ze zien dat ze gevolgd worden, draait één van de jongens zich om. ‘Many problem. Go back.’ Ze steken vlug een grasveldje over, tussen twee gebouwtjes van het hotelcomplex door, en verdwijnen in de duisternis.

Achter één van de gebouwen staat een kok onder een buitenlamp te roken. Hij werkt in het restaurant van het hotel. Elke avond ziet hij hier groepen migranten passeren, ja, op drie meter van zijn deur. Hij haalt zijn schouders op en rookt verder.


Elke avond steken grote groepen migranten tussen de twee gebouwen van een hotelcomplex een weg en een spoorweg over en verdwijnen in de duisternis. © Ans Brys  

‘No money, no UK’

Aan de overkant van de straat staan een paar jongens te wachten op de bus terug. Eén van hen diept een pak krakelingen uit zijn jas op. Terwijl hij met de koekjes rondgaat, duikt vanuit de bosjes een kerel op met een Palestijnse sjaal om zijn hoofd. Hij loopt recht op één van de jongens af en slaat hem vol in zijn gezicht. De jongen krimpt ineen, maar geeft geen kik.

De kerel verdwijnt met agressieve passen in de richting waar hij vandaan kwam. Als hij uit het zicht is, raakt de getroffen jongen voorzichtig zijn neus aan en checkt of er bloed aan zijn vingers zit. De jongen met de koekjes typt iets op zijn gsm en richt zijn schermpje naar ons. Er staat iets in het Perzisch, daaronder de vertaling: If you do not pay you don’t go into the arena. ‘No money, no UK.

Afstappen in Zeebrugge. Halte Strandwijk

Asielzoekers die geen smokkelaars willen of kunnen betalen, wijken steeds vaker uit naar België. In de haven van Zeebrugge vertrekt ook een ferry, circuleert het in het tentenkamp. Cijfers bevestigen de geruchten. In januari zijn er in Zeebrugge 890 illegalen opgepakt. De West-Vlaamse gouverneur Carl Decaluwé waarschuwde voor het ontstaan van tentenkampen en zei dat havenbedrijven er mee hebben gedreigd om Zeebrugge te verlaten als de problemen aanhouden.

Een deel van de transitmigranten zou met behulp van mensensmokkelaars via Duitsland zijn gekomen, een ander deel reist vanuit de tentenkampen in Calais en Grande-Synthe naar België. Met bus 1 gaan ze naar het station van Duinkerke, waar ze overstappen op bus 2B naar De Panne. Daar pakken ze de kusttram richting Knokke. Afstappen in Zeebrugge. Halte Strandwijk.


Sommige illegalen, waaronder Kambiz (32 jaar) uit Iran, nemen de kusttram. De rit van De Panne naar Zeebrugge duurt ruim twee uur © Ans Brys  

Zeebrugge

De strandwijk ligt er rond 23 uur verlaten bij. Vanaf zee waait een harde wind het zand met vlagen de boulevard op. Een oudere dame met een hondje schuifelt langs de verlaten bars en in winterslaap verzonken visrestaurants. Het enige verlichtte uithangbord is van kebabzaak Amiri. De eigenaar groet vriendelijk vanachter de toog, en donkerharige jongens kijken nieuwsgierig op van hun tafeltjes. Hun dikke winterjassen, mutsen en stevige schoenen verraden dat ze niet om de hoek wonen, maar op straat slapen.

De eigenaar van de pitazaak komt oorspronkelijk uit Afghanistan. Hij legt uit dat hij Farsi spreekt, dezelfde taal als de jongens die uit Iran blijken te komen en hier bijna elke dag komen eten en drinken. Pita, met een kriek Mystic. Of Jupiler. Ze komen allemaal uit Shiraz, een grote stad in het zuiden van Iran. Daar werkten ze als huisschilder, kapper, vrachtwagenchauffeur of verkoper. Op hun gsm’s laten ze foto’s zien van hun kinderen en vrouwen. Mooie, ongesluierde meisjes met zwart stijl haar en opgespoten lippen.

Wat doen ze in een pitazaak in Zeebrugge? Waarom zijn ze niet bij hun geliefden in Iran? De vraag blijft lang hangen boven de plastic dienbladen met etensresten. Eén van de jongens antwoordt tenslotte ‘Ayatollah not good for Christians.’ Hij vertelt dat hij als aanhanger van het zoroastrisme, een minderheidsreligie in Iran, gevaar loopt in zijn land. Een ander zegt dat zijn familie in Londen woont. De jongen ernaast wil in Engeland studeren. Het is moeilijk om te peilen of dit echt de verlangens zijn die hen voortdrijven, of sommigen van hen misschien niet voor andere, verboden verlangens op de vlucht zijn. Hoe scheid je een mengsel van valse hoop en echte wanhoop?

Tegen middernacht sluit de kebabzaak. Terwijl de eigenaar de rolgordijnen neerlaat, maken de jongens zich klaar voor vertrek. Veters worden dubbel gestrikt, broeken opgehesen, riemen aangesnoerd. Zijn de koekjes mee? Ja. Sigaretten? Genoeg. Breekmes? Check. De tocht kan beginnen. Het is nog geen vijf minuten lopen naar het strand, waar inmiddels een stevige wind is opgestoken die het helmgras plat tegen de duinen strijkt. De straatlantaarns werpen een zachte gloed over de verlaten strandboulevard. Eén van de jongens loopt vooruit om te kijken of de kust is veilig is. ‘Twee politiebusjes, één vlakbij en één verderop’, brengt hij verslag uit.


Op het parkeerterrein staan trailers met frisdrank, auto’s of bananen te wachten om in de ferry te worden geladen. Af en toe lukt het een migrant om in een trailer te klimmen. © Ans Brys

Tussen het strand en het havengebied, loopt een dijk en een weg. Om bij het terrein te komen waar de trailers geparkeerd staan die met de ferry mee gaan, moet je de weg oversteken en een hek van ijzerdraad onderdoor. Maar dat weet de politie ook. Op deze vierkante kilometer vindt elke nacht een kat-en-muis-spel plaats tussen West-Vlaamse agenten die hun nachtdiensten draaien, en Iraanse jongens die van Engeland dromen.


Shahin (27 jaar) uit Iran kijkt over de duinen heen. Wanneer de politiecombi’s gepasseerd zijn waagt hij zijn kans. © Ans Brys  

De jongens klauteren over de donkere rotsblokken aan het strand, en wijzen naar een opening in de dijk. Geen politie te zien. De kapper gaat voorop, zoals eerder op de avond is beslist. Hij zegt haastig gedag, trekt zijn handschoenen nog eens goed over zijn vingers, en wringt zich in de gleuf naar binnen, hoofd en schouders eerst, benen erachteraan. Zijn spijkerbroek schuurt langs het beton, een fractie later landt hij op de grond en spurt naar het parkeerterrein in de verte. Met elke pas wordt hij kleiner en kleiner, totdat hij uit het zicht verdwijnt.


Op de strook tussen strand en haven vindt elke nacht een kat-en-muis-spel plaats tussen politie en jongens die van Engeland dromen. © Ans Brys  

De overgebleven jongens kijken hem na. Ineens rijdt er een politiewagen voorbij, ze bukken zich snel. Zijn ze gezien? Ze kijken elkaar gespannen aan. Gehurkt wachten ze totdat de blauwe lichten op veilige afstand zijn, maar in de verte komt alweer een ander busje aangereden. ‘Security,’ weet één van de jongens die het zicht heeft van een roofvogel.

Er is de laatste weken veel meer bewaking, het is moeilijker geworden, legt hij uit. Hij gaat op de rotsen zitten en probeert een sigaret aan te steken maar er staat teveel wind. De minuten verstrijken, de uren. Af en toe staat iemand op en tuurt door de opening, maar altijd is er in de verte een busje dat hun niet bevalt. ‘No chance,’ concluderen ze tenslotte. Eén voor één klimmen ze van de rotsen en wandelen samen terug over het strand. Misschien morgen meer geluk.


© Ans Brys

Alle personen werden met uitdrukkelijke toestemming gefotografeerd. Om privacy redenen werden namen gewijzigd.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.