“Vuurkampioen”, reportage over de geweldloze vrijheidsstrijd in Congo

MO*redactie . 3 maart 2018

Champion ‘Incendie’ Ndangi, een ex-bokskampioen, wil in Kinshasa een onafhankelijke televisieredactie uitbouwen, maar persvrijheid bestaat niet in Congo, en materiaal is duur. Toch zet hij alles op het spel. ‘De link tussen journalistiek en de bokssport, is het gevecht,’ vindt Champion. ‘Als ik informatie nodig heb, dan moet ik daar kost wat kost aan geraken, hoe moeilijk dat ook is.’ Daarom leidt hij jonge boksers én journalisten op.

“VUURKAMPIOEN”, Zaterdag 3 maart om 20u10 op CANVAS

Met de verkiezingen in aantocht wordt de nood aan onbevreesde journalisten steeds groter. President Kabila weigert om de macht door te geven en de onrust in het land stijgt elke dag. Kritische stemmen legt de overheid het liefst het zwijgen op. Wanneer jongeren op straat komen om verandering te eisen, reageert de politie genadeloos. Er vallen doden. Activisten worden opgepakt en bedreigd. Journalisten leven ondergedoken of worden vermoord. Hun camera’s vernield. ‘Ze hebben mijn haren uitgetrokken, en me vastgebonden als een crimineel’, zegt Champion, ‘maar moet ik daarom de ring verlaten? Ik denk het niet.’

Journalist en documentairemaker Roel Nollet herkent zichzelf in de gedrevenheid van Champion en reist naar Kinshasa. Hij gaat de straat op met lokale journalisten en maakt er kennis met de jongeren van La Lucha, die hun eigen lot in handen proberen te nemen. Ze organiseren debatten, ijveren voor werk en proper drinkwater en maken zelf de straten schoon. Roel is gefascineerd door die nieuwe generatie Congolese jongeren die écht voor een nieuw elan willen zorgen. Een Congolese lente, als je wil.

in Makala, de beruchtste gevangenis van het land, ontmoet hij Fred Bauma en Yves Makwambala. Ze zitten er al een jaar opgesloten. Fred is een boegbeeld in de strijd voor een beter Congo. ‘Als gewone burgers bang zijn om te zeggen wat ze denken en journalisten bang zijn om reportages te maken over wat er hier gebeurt, wie gaat er dan iets veranderen?’ vraagt hij zich luidop af.

Ondertussen blijven de protesten buiten de gevangenismuren doorgaan. ‘Je mag gerust bang zijn, zegt Champion, ‘maar daarna moet je jezelf concentreren, en je tegenstander in de ogen durven kijken.’

Terug thuis verzamelt Roel opnamemateriaal en stuurt het naar Congo. Twee jaar lang documenteert hij zo samen met Champion en de jongeren van La Lucha het geweldloze verzet voor de vrijheid.

Een jonge bokser traint voor dag en dauw op een open trainingsveld in Kinshasa. Het geeft deze jongeren een doel. ‘We hebben de plicht om dat te doen’, vindt hun trainer Champion. ‘We moeten deze jongeren de mogelijkheid bieden om mee het land in de juiste richting te doen evolueren.’

Champion ‘Incendie’ Ndangi - De Vuurkampioen - dankt zijn naam aan de kracht waarmee hij in de ring kon uithalen. In Kinshasa was hij een gevierd bokser. Nu traint hij jonge boksers, maar ook de nieuwe lichting journalisten. ‘De overeenkomst tussen boksen en journalistiek is het gevecht’, vindt hij.

In de opnamestudio van een klein televisiestation regisseert Champion het programma “Journal de la Ville”. Tijdens het programma kunnen mensen bellen met vragen. Champion selecteert de vragen en speelt ze op kleine papiertjes door aan de presentator.

‘Je mag gerust bang zijn’, vindt Champion, ‘maar daarna moet je jezelf concentreren en je tegenstander in de ogen durven kijken. Zo is het ook in de media. Ze hebben ooit mijn haren uitgetrokken en me vastgebonden als een dief. Maar moet ik daarom uit de ring stappen? Ik denk het niet.’

Déo Namujimbo bracht verslag uit over het geweld in Zuid-Kivu. En dat was niet naar de zin van de Congolese regering. Daarom leeft hij nu ondergedoken in Parijs. ‘Toen mijn broer, een journalist, vermoord werd, besefte ik dat het ernstig was.’

Etienne Kalema werkt voor Radio Okapi, een radiostation gefinancierd door de Monusco, de vredesmissie van de Verenigde Naties in Congo. ‘Sommige dingen die we vandaag de dag niet mogen zeggen, kunnen we wél zeggen op Radio Okapi, binnen de ruimte die Radio Okapi ons biedt’, vindt hij.

Omdat de overheid het niet doet, maken de jongeren van La Lucha - lutte pour le changement - zélf de straten van Goma schoon. Ze ijveren ook voor werk en proper water.

Wanneer oppositieleider Felix Tshisekedi door de straten van Kinshasa trekt, komen veel mensen op straat. Voor hem is het uitstel van de verkiezingen een oorlogsverklaring aan het Congolese volk.

Fred Bauma is het gezicht van La ‘Lucha’, de jongerenbeweging die ijvert voor een nieuw en béter Congo. Samen met Yves Makwambala zat Fred 17 maanden vast in Makala, de beruchtste gevangenis van het land. Maar zijn strijdlust is er niet door verminderd. ‘Een nieuw Congo is mogelijk, wanneer mensen hun taak als burgers opnemen’, vindt hij.