Dit kan invloed hebben op EU-Turkije deal

Turkije zegt terugnameakkoord met Griekenland op: asielzoekers zijn alweer speelbal

Presidency of The Republic of Turkey

De Griekse premier Tsipras en de Turkse president Erdogan ontmoetten elkaar eind vorig jaar in Athene.

Turkije heeft zijn bilateraal terugnameakkoord met Griekenland opgeschort. Dat deed het uit protest tegen de beslissing van een Griekse rechtbank om acht Turkse soldaten – die in Griekenland asiel hadden aangevraagd na de poging tot staatsgreep in Turkije in juli 2016 – niet uit te leveren aan Turkije. De soldaten werden vrijgelaten. Hun asielaanvragen zijn nog in behandeling in Griekenland.

De Griekse asielinstantie erkende een van de Turkse soldaten al als vluchteling. De Griekse regering ging ertegen in beroep, wat liet uitschijnen dat de regering deze kwestie wil “oplossen” met de Turkse regering. Maar de hoogste administratieve rechtbank wees het hoger beroep van de Griekse regering vorige maand af.

Het ziet ernaar uit dat de Griekse rechtsstaat in de weg staat van een politieke afhandeling van dit conflict.

Met de opschorting van het bilaterale terugnameakkoord met Griekenland wil Turkije de druk opvoeren en probeert het de EU andermaal te treffen in zijn achilleshiel: vluchtelingen. Die worden opnieuw als speelbal of pasmunt gebruikt in politieke conflicten die hen overstijgen.

Turkije neemt al amper afgewezen asielzoekers terug onder de EU-Turkije deal én het akkoord met Griekenland. Dat zal nu nog minderen. Turkije gebruikt Europa’s achilleshiel om te krijgen wat het wil.

Het bilaterale terugnameakkoord tussen Turkije en Griekenland dateert van 2001. Het is iets anders dan het EU-Turkije vluchtelingenakkoord van maart 2016.

De Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlüt Çavuşoğlu verzekerde dat de opschorting van het bilaterale akkoord geen invloed zal hebben op het EU-Turkije vluchtelingenakkoord: ‘We hebben een akkoord met de EU en dat wordt uitgevoerd.’

Het bilaterale terugnameakkoord met Griekenland bepaalt dat Turkije de door Griekenland afgewezen asielzoekers die via Turkije zijn gepasseerd, terugneemt.

Het EU-Turkije akkoord bepaalt dat Turkije de grenscontroles opvoert in ruil voor Europese steun voor de integratie van Syrische asielzoekers in Turkije. Het bepaalt ook dat Syrische asielzoekers die toch nog de oversteek naar de Griekse eilanden wagen, snel worden afgewezen en naar Turkije worden teruggestuurd.

Omdat deze asielaanvragen op de Griekse eilanden voornamelijk in samenwerking tussen de Griekse asielinstantie en Europese instellingen worden afgehandeld, zouden déze terugnames niet bedreigd worden door de Turkse opschorting van het bilaterale akkoord met Griekenland.

Jill Alpes van de Universiteit van Amsterdam onderzocht wat er gebeurt na de weinige terugnames van afgewezen asielzoekers door Turkije: ‘Niet-Syriërs komen in detentie terecht, waar ze vaak niet de kans krijgen om asiel aan te vragen en meteen terugkeerprocedures opgestart worden. Dat is een schending van het internationaal vluchtelingenrecht. Er is daarvoor geen juridische basis. Teruggenomen Syriërs blijven slechts tijdelijk in detentie, en hebben daarna in theorie het recht om te werken in Turkije. Maar slechts 1% van de Syriërs in Turkije heeft effectief een arbeidsvergunning.’Toch is de Turkse opschorting van het bilaterale akkoord met Griekenland een bron van bezorgdheid voor Europa.

Er werden immers méér afgewezen asielzoekers uit Griekenland naar Turkije teruggestuurd in toepassing van het bilaterale akkoord dan in toepassing van het EU-Turkije akkoord: de afgelopen twee jaar 1209 terugnames.

‘De terugnames door Turkije in toepassing van het EU-Turkije akkoord verlopen niet goed, het is een lang proces’, zegt Paraskevi Michou, directeur-generaal van de Dienst Migratie en Binnenlandse zaken van de Europese Commissie.

Maar ook onder het opgeschorte bilaterale akkoord was het aantal terugnames laag.

De Turkse opschorting heeft in reële termen dus weinig impact, maar er kan wel een signaalfunctie van uitgaan dat er niemand meer naar Turkije zal teruggestuurd worden.

De boodschap dat asielzoekers die irregulier naar Griekenland komen snel naar Turkije zouden worden teruggestuurd, was een van de centrale elementen van het EU-Turkije akkoord én het bilaterale terugnameakkoord.

Bovendien komen steeds meer Syriërs, vooral Syrische Koerden uit Afrin, naar Griekenland via de Evros-rivier. Dat is de landgrens tussen Turkije en Griekenland. Hun asielaanvragen worden behandeld door de Griekse asielinstantie op het Griekse vasteland en zij vallen niet onder het EU-Turkije akkoord. Zij vallen dus allemaal onder het bilaterale terugnameakkoord dat nu opgeschort is.

De instroom in Griekenland zou dus nog groter kunnen worden door het signaal dat er geen gedwongen terugkeer meer mogelijk is. En door het feit dat het conflict tussen Turkije en Griekenland de grensbewaking aan de Turkse-Griekse landgrens ernstig verstoort. Sinds Turkije begin maart twee Griekse soldaten in de Evros-grensregio arresteerde, verloopt de samenwerking tussen de Turkse en de Griekse grensbewakers stroef.

Geopolitieke conflicten verstoren andermaal de werking van het Europese vluchtelingenbeleid. De meest kwetsbaren betalen het gelag.

In april zei de Turkse president Erdogan dat ze de Griekse soldaten enkel zouden vrijlaten in ruil voor de uitlevering van de acht Turkse soldaten die in Griekenland asiel hadden aangevraagd. Dat heeft een Griekse rechtbank nu dus geweigerd.

Dit aanslepende conflict zorgt ervoor dat de instroom van asielzoekers van Turkije naar Griekenland verhoogt, en de terugkeer van afgewezen asielzoekers van Griekenland naar Turkije nog verlaagt.

De doorstroom van deze asielzoekers naar de rest van Europa is ook geblokkeerd omdat de legale opties van het Europese vluchtelingenbeleid beperkt zijn.

Geopolitieke conflicten verstoren andermaal de werking van het Europese vluchtelingenbeleid. Dit toont dat de ambitie van Europese ministers voor een strikter migratiebeleid makkelijker uitgesproken is dan uitgevoerd.

Het toont ook dat het steeds de meest kwetsbare mensen zijn – vluchtelingen die alles verloren in militaire operaties in Syrië en die op zoek zijn naar een uitweg om hun leven opnieuw te kunnen oppikken – die daarvan de zwaarste gevolgen dragen.

Zij raken geblokkeerd in Griekenland en worden in de handen van de smokkelaarsmaffia in Athene geduwd, die hen aanpraat dat er wel een uitweg is tegen betaling van vaak hallucinante geldbedragen.

 

De EU en Turkije sloten in 2014 ook een multilateraal terugnameakkoord, tussen Turkije en de hele EU. Dat akkoord laat àlle EU-lidstaten (en niet enkel Griekenland) toe om afgewezen asielzoekers, die door Turkije passeerden, makkelijker naar Turkije terug te sturen. In ruil daarvoor zouden Turkse staatsburgers zonder visum naar de EU kunnen reizen. Maar deze onderhandelingen zijn vastgelopen op meningsverschillen over de strijd tegen terrorisme, die Turkije volgens de EU veel te ruim invult. De EU eist dat de Turkse antiterrorismewetten worden aangepast, Turkije weigert dat.

De Turkse opschorting van het bilaterale terugnameakkoord tussen Turkije en Griekenland, dat wél nog van kracht was, is een nieuwe verslechtering van de samenwerking tussen Turkije en de EU.

De Griekse minister van Defensie Panos Kammenos van de extreemrechtse Onafhankelijke Grieken besprak de kwestie gisteren tijdens een ontmoeting met andere defensieministers van de NAVO-lidstaten. Ook Turkije is lid van de NAVO. De Turkse marine ontplooide oorlogsschepen in de Egeïsche zee om zich voor te bereiden op “eventuele Griekse provocaties”. De Turkse vicepremier Bekir Bozdag dreigde er eerder deze week zelfs mee om de gevluchte Turkse soldaten zelf in Griekenland te gaan halen: ‘We zullen deze samenzweerders zoeken waar ze ook zijn, hen oppakken en hen naar Turkije brengen.’

Dat klonk als een rechtstreekse bedreiging van de Griekse soevereiniteit.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2770   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2770  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.