Jemen: met dank aan Al Qaeda?

‘Jemen is een democratie’, verzekerde de Jemenitische minister van Veiligheid, Alami, aan de buitenlandse pers. Die was massaal naar hoofdstad Sanaa afgezakt om met eigen oren vast te stellen of Jemen, een gefaalde staat met een corrupt bestuur, in staat zou zijn om het Westen te beschermen tegen een tweede 9/11.
‘Internationale hulp is nodig om deze schurken te bestrijden’, luidde het Jemenitische advies. En die krijgen ze, tenminste op militair vlak – Amerikaans ontwikkelingsgeld bleef in 2008 beperkt tot twintig miljoen dollar. Terwijl de Verenigde Staten in 2006 amper tien miljoen dollar aan militaire hulp overschreven voor Jemen, bestelde Obama, bij wijze van nieuwjaarspresentje, dit jaar nog 150 miljoen extra bij het Amerikaans Congres om de Jemenitische veiligheidstroepen te ondersteunen.
Toegegeven, dat is klein bier in vergelijking met de budgetten die hij aan Afghanistan en Irak besteedt, maar het is welgekomen voor Saleh. Volgens Sanaa is Jemen al een hele tijd gefocust op de strijd tegen Al Qaeda in het land.
Gewaardeerde analisten, zoals Gregory Johnsen van de universiteit van Princeton, wijzen er al langer op dat Al Qaeda in Jemen kon groeien omdat de regering liet gedijen en al haar aandacht richtte op de oorlog tegen de Hoethi’s. Hoethi’s? Daar lijken onze media niet om te malen. Een zoekactie in de persdatabank Mediargus leert dat de term Hoethi’s zo goed als niet voorkwam in de Vlaamse media in 2009. ‘Al Qaeda in Jemen’ leverde de voorbije maand alleen al meer dan 200 resultaten op. 
‘De culturele uitdaging om over Jemen te berichten is groot. Jemen is een complex land, waar de machtsverhoudingen vaak terugvallen op ingewikkelde tribale connecties. Het vergt tijd om het land en de gemiddelde Jemeniet –noch extremist, noch qat-kauwende, zwaarbewapende nietsnut– te leren kennen’, zegt Gregg Carlstrom, journalist en Jemenspecialist.
‘De erg eenzijdige manier waarop de westerse media over Al Qaeda berichten, is een typische post-9/11-reflex’, zegt Ginny Hill van de Britse denktank Chatham House. Er is volgens Hill een duidelijk verschil met de Arabische media. Die focussen wèl op de noordelijke provincie Sadaa, waar de sjiitische Hoethi-rebellen er al zes oorlogen met het centrale bestuur op hebben zitten. ‘Niemand ontkent dat Jemen voor heel wat uitdagingen staat en dat er inderdaad risico’s zijn –zoals het groeiende Al Qaeda. Alleen heeft Jemen niet alleen rekening te houden met de strijd tegen terreur.’
Er is de rebellenoorlog in het noorden, er zijn de aanhoudende spanningen in het zuiden dat zich opnieuw wil afsplitsen, en daarnaast heb je nog de dalende olieproductie en de slinkende watervoorraad, die over tien jaar helemaal opgedroogd kan zijn. Jemen kent ook een enorme bevolkingsexplosie, grote werkloosheid en een hoog armoedecijfer. En bovenop dat alles zijn er de 200.000 oorlogsvluchtelingen uit het noorden die dringend noodhulp nodig hebben.
Het valt haast te voorspellen dat de westerse mediastorm weldra gaat liggen, nu de Amerikaanse generaal Petraeus liet weten dat hij geen doelwitten in Jemen wil bombarderen. Zodra de dreiging en dus de aandacht van het Westen voor Al Qaeda wegdeemsteren, valt Jemen –dan toch “geen nieuw Afghanistan”– opnieuw in een diepe vergeetput.