Haaienvangst viseert Rode Zee

“De aanhouding van die schepen is een nieuw bewijs dat er commerciële haaienvisserij plaatsheeft in de Rode Zee”, zegt Amr Ali van de Hurghada Environmental Protection and Conservation Association (HEPCA). “Het is alarmerend dat boten helemaal van Jemen komen om in onze wateren te vissen. Die boten hebben geen gewoon vissersmaterieel aan boord, ze zijn enkel geïnteresseerd in haaien.”

De haaienjacht is wereldwijd big business. Elk jaar worden wereldwijd tot 73 miljoen haaien gedood om een wereldwijde markt te voeden die de soort met uitsterven bedreigt. Vissers hechten nauwelijks waarde aan het vlees van de dieren, maar de haaien zijn erg gegeerd om soep van te maken, een delicatesse in Azië die makkelijk 70 euro per kop oplevert in Hong Kong.

Dat is al eeuwen zo, maar de economische ontwikkeling van Azië heeft de vraag enorm doen stijgen. Het aantal consumenten is gestegen van enkele miljoenen in de jaren tachtig tot meer dan driehonderd miljoen vandaag. “In de voorbije 25-30 jaar heeft die stijgende rijkdom geleid tot een stijgende vraag waardoor een derde van de haaiensoorten wereldwijd bedreigd wordt”, zegt Matt Rand van Global Shark Conservation voor de Pew Environment Group. Nochtans zijn haaien erg belangrijk om marine populaties te reguleren, zegt hij. Zo blijkt uit onderzoek dat een gebrek aan haaien kan leiden tot meer kwallenzwermen.

Wreed

Dierenrechtenorganisaties klagen ook de wreedheid van de haaienvangst aan. Om plaats op de boot te besparen, hakken de vissers de vinnen van de haaien af en werpen ze de dieren nog levend terug in zee. “Zonder hun vinnen sterven de haaien langzaam aan verstikking of bloeden ze dood”, zegt Elizabeth Wilson, mariene bioloog. “De praktijk lijkt op de ivoorjacht: dieren worden gedood voor één enkel lichaamsdeel dat tegen hoge prijzen verkocht wordt op de internationale markt.”

Net als olifanten planten haaien zich ook niet snel genoeg voort om die commerciële druk het hoofd te bieden. “Haaien hebben eenvoudigweg het biologische potentieel niet”, zegt Rand. “Andere vissoorten leggen duizenden eitjes waardoor ze zich snel voortplanten, maar haaien doen dat erg traag.”

In de Middellandse Zee heeft de haaienvangst de haaienpopulatie al gedecimeerd De helft van de gekende haaiensoorten is er nu bedreigd. Uit een onderzoek in 2008 blijkt dat de populaties van de vijf grootste haaiensoorten met 97 procent verminderd zijn in de voorbije tweehonderd jaar. Soorten zoals de hamerhaai zijn vrijwel volledig verdwenen.

Daardoor gaan de vissers op zoek naar nieuwe visgronden, zoals de rode zee. “Onze lokale vissers waren nooit geïnteresseerd in haaien omdat niemand van het vlees houdt”, zegt Ali van HEPCA. “Maar ongeveer tien jaar geleden kwamen de Chinezen hier aan. Ze leerden onze vissers dat er goed geld te verdienen was met de vinnen.”

In 2005 vaardigde Egypte een verbod uit op de haaienvangst, maar in de voorbije maanden werden steeds meer illegale vissers in de territoriale wateren onderschept. “Onze strenge wetten hebben ervoor gezorgd dat de haaien zich hier in veiligheid kunnen voortplanten, maar het heeft ons ook een doelwit gemaakt voor elke haaienvisser in de regio”, zegt Ali.

Bontmantels

Internationale instellingen proberen de vangst aan banden te leggen, maar de controle is erg moeilijk. Natuurverenigingen denken dan ook dat vooral de vraag aangepakt moet worden. Ze geven het voorbeeld van bontmantels, die vroeger in de mode waren maar nu vooral als teken van slechte smaak gezien worden.

Eenzelfde aanpak zou ook de vraag naar haaienvinsoep kunnen verminderen. “We proberen de consumenten uit te leggen waar de soep vandaan komt en dat de haaien in moeilijkheden verkeren”, zegt Wilson. “Vooral de jongere generaties hebben daar oren naar. Maar het is een oefening die nog veel inspanningen zal kosten.”