Relatie EU-Israël allesbehalve koosjer

Het Associatieakkoord uit 2000 creëerde reeds een vrijhandelszone tussen de Europese Gemeenschap en Israël. Momenteel hoopt Israël op een verdere verdieping van de samenwerking met de EU. Het land stuurt aan op een geprivilegieerde behandeling en wil deelnemen aan politieke organen, agentschappen en programma’s in het kader van het Europees Nabuurschapsbeleid.
De jaarlijkse EU-Israël Associatieraad op maandag biedt Israël de mogelijkheid zijn zaak te bepleiten. “Israël heeft hier hard voor gelobbyd, maar het blijft zeker niet bij eenrichtingsverkeer. Ook een aantal Europese landen ziet economische voordelen in nauwere banden met Israël, dat, in vergelijking met andere landen uit het Euro-Mediterraan Partnerschap, veel beter ontwikkeld is,” aldus Koen De Groof van CIDSE, een alliantie van katholieke ontwikkelingsorganisaties, in een gesprek met MO*. De CIDSE werkgroep Palestina-Israël waarschuwt Europa er echter voor dat het door een onvoorwaardelijke opwaardering van de relaties met Israël, zijn verplichtingen onder het internationaal recht niet nakomt.

Israël brengt EU in lastig parket

De houding van Europa ten aanzien van Israël was de voorbije jaren erg dubbelzinnig. Terwijl de EU de illegale bezetting van de Palestijnse gebieden sterk afkeurde, ondernam de Unie geen actie om aan de talrijke Israëlische schendingen van het internationaal humanitair recht en de mensenrechten juridische implicaties te verbinden. De bilaterale relaties tussen de EU en Israël bleven ongewijzigd en Israël kon er zelfs misbruik van maken.
Onder het Associatieakkoord kan Israël veel producten zonder douaneheffingen uitvoeren naar de EU. Israël past het akkoord echter ook toe op de bezette gebieden. Op deze manier schendt de EU het Gemeenschapsrecht, stellen de Europese Raad en Commissie, aangezien de preferentiële invoer van producten uit de nederzettingen niet onder het Associatieakkoord valt. Voor de handel met de Palestijnse gebieden bestaan er immers specifieke overeenkomsten met de Palestijnse Autoriteit, maar dan rijst weer het probleem van de Israëlische controle op de in- en uitvoer van de bezette gebieden.
Door het Europees gedoogbeleid dat goederen uit de Israëlische nederzettingen in de bezette gebieden toch laat passeren, kan Israël zijn greep op de Palestijnse gebieden nog versterken. “Doordat bepaalde accijnzen op producten uit de nederzettingen niet geheven worden, biedt de Europese Unie eingenlijk indirect financiële steun aan de bezetting,” uit De Groof zijn bezorgdheid.

Actie

De CIDSE werkgroep Palestina-Israël roept beleidsmakers dan ook op actie te ondernemen om ervoor te zorgen dat privileges die het gevolg zijn van Europees-Israëlische samenwerking niet in handen vallen van privébedrijven en onderzoeksinstituten van kolonisten in de nederzettingen. Als er een verdieping van de bilaterale agenda zou komen, moet dat bovendien gebeuren met respect voor de mensenrechten en het internationaal recht.
Momenteel wordt er in Brussel nog druk onderhandeld door de permanente vertegenwoordigers van de Europese lidstaten. Er bestaat immers verdeeldheid. “De ene groep van landen wil de banden met Israël aanhalen in de hoop dat het dan ingaat op de bekommernissen van de EU. Een andere groep wil een verdieping van de relaties met Israël afhankelijk maken van concrete voorwaarden op het vlak van mensenrechten of vooruitgang in het vredesproces,” legt De Groof uit. Het is dus uitkijken of de Europese Unie in zijn verklaring van maandag een verwijzing naar de mensenrechtensituatie opneemt.