Servië opent jacht op jonge gepensioneerden

Een derde van de Serviërs die een pensioenaanvraag indienen, is invalide. Omgerekend 400.000 mensen hadden volgens doktersverklaringen ernstige fysieke of mentale aandoeningen. Tot die verbazende vaststellingen kwam de Servische overheid al in 2002. Servië verstrakte prompt de voorwaarden voor vervroegd pensioen om gezondheidsredenen. Tegelijk startten het Bureau voor het Onderzoek naar Georganiseerde Misdaad en de ministeries van Gezondheid, Sociale Zaken en Werk een onderzoek op. De huidige arrestatiegolf is daarvan het gevolg. We zijn alleen nog maar gestart in Smederevo (een stad op 60 kilometer ten oosten van de hoofdstad Belgrado), zegt Aleksandar Milosevic.

In de Servische straten doet al lang het gerucht de ronde dat je voor een paar duizend euro alle nodige papieren kan krijgen voor een vervroegd pensioen. De meeste Servische gepensioneerden strijken minder dan 100 euro per maand op, maar dat maakt het statuut niet minder gegeerd. Vervroegd pensioen betekent tijd om bij te klussen in de grijze economie - die 40 procent van de Servische economie uitmaakt.

Sinds de val van het regime van Slobodan Milosevic schakelt Servië over op een markteconomie, maar dat verloopt niet van een leien dakje. Ontslagen met karige vergoedingen werden schering en inslag. De Servische economie was in de jaren negentig al zwaar getroffen door de oorlog en internationale sancties. Slechts 1,6 van de 7,5 miljoen Serviërs werkt momenteel nog in het reguliere arbeidscircuit.

De doktersverklaringen in de verdachte pensioenaanvragen kwamen van bepaalde psychiaters en internisten. Die bleken tegelijk ook te zetelen in de panels die de aanvragen goedkeurden. De normale pensioenleeftijd in Servië is 65 jaar voor mannen en 60 jaar voor vrouwen. Gegadigden moeten wel respectievelijk 40 en 35 jaar hebben gewerkt. De Servische politie onderzoekt verdachte gevallen waarbij vijftigers en zelfs veertigers met pensioen gingen.

Het Servische pensioenstelsel heeft het sowieso moeilijk. De oorlog en de hyperinflatie - die op een bepaald ogenblik 300.000 procent bereikte - deden de bestaande pensioenfondsen verdwijnen. Het trage herstel van de economie maakte het tot dusverre onmogelijk nieuwe pensioenfondsen te vormen. De staat lanceerde wel een nieuw systeem waarbij pensioenen gefinancierd worden via de inkomstenbelasting.

Maar dit systeem is te belastend voor de staatskas, zeggen de Wereldbank en het IMF. Ze dringen bij de Servische autoriteiten aan op hervormingen. Servië gaf deze maand toe aan de druk en koppelde de pensioenen los van de inflatie, tot ongenoegen van de gepensioneerden. Omdat de staat naar alle waarschijnlijkheid het groeiend aantal gepensioneerden in de toekomst niet zal kunnen onderhouden, komen er waarschijnlijk private pensioenplannen.

Jonge Servische werknemers zijn erg ongerust. Het is moeilijk te geloven dat de nieuwe financiële constructies in de toekomst betrouwbaar zullen blijven, zegt Sasa Marjanovic (33). Hij werkt voor een internationaal computerbedrijf in Belgrado. (ADR/PD)