VN-commissaris wil waakhond die strijd tegen terrorisme kosjerhoudt

Mijn kantoor wordt overspoeld met telefoontjes van mensenrechtenactivisten
van over de hele wereld die wijzen op nieuwe beperkingen en onderdrukkende
maatregelen, verklaart Robinson, die in september haar job bij de VN aan de
wilgen hangt. Het is essentieel dat de strijd van lidstaten tegen het
terrorisme niet indruist tegen internationale afspraken over de
mensenrechten, legt ze uit, zonder namen te willen noemen. Als
democratische staten op de grens van het toelaatbare balanceren of één
slecht voorbeeld geven, beschouwen ondemocratische regimes dat als een groen
licht voor een repressief beleid, in de overtuiging dat excessen toch niet
worden aangepakt, aldus Robinson.

Om aan die bezorgdheid een antwoord te kunnen bieden, is het Antiterorrisme
Comité dat vorig jaar door de VN-Veiligheidsraad werd opgericht, niet
slagkrachtig genoeg - het mandaat schiet te kort, zegt Robinson. En daarom
moet er een orgaan komen - dat mag ook één expert zijn, een soort
commissaris - dat alle VN-lidstaten superviseert en op de vingers tikt als
een het te bont wordt.

Dat zo’n oprichting, laat staan een consensus over het bereik van zo’n
instanties, niet van een leien dakje zal lopen, was al duidelijk tijdens de
bijeenkomst van het Commissariaat van de Mensenrechten in Genève in april.
Een voorgelegd ontwerp van resolutie die een vorm van ‘monitoring’ over de
nieuwe maatregelen tegen het terrorisme mogelijk maken zou, werd gesteund
door een aantal Europese landen en Mexico. De VS, India, Pakistan, Algerije
en Saudi-Arabië waren echter tegen.

Enkele weken geleden trachtte VN-secretaris-generaal Kofi Anan het voorstel
te reanimeren. Hij maakte de 189 lidstaten duidelijk dat er geen koehandel
mag ontstaan tussen de strijd tegen het terrorisme en de bescherming van de
mensenrechten. Ook waarschuwde hij leidende naties voor het geven van
slechte voorbeelden, maar noemde geen namen.

Robinson deed dat evenmin, maar hekelde de mentaliteit van Fort Europa
sinds 11 september. Tegelijkertijd met het opvoeren van de controles,
verhardt het debat en taalgebruik als het over asielzoekers en immigranten
in Europa gaat. Analisten, activisten en zelfs ambtenaren van het
VN-commissariaat wijzen er langer op dat Groot-Brittannië en Duitsland, maar
ook de VS en Canada zich plots in het gezelschap bevinden van Egypte,
Rusland en Oezbekistan. Allen zouden de immigratiewetten verstrengen,
elektronische bewaking zonder rechterlijke volmacht toelaten en de post en
gesprekken tussen gedetineerden en hun advocaten controleren.

Human Rights Watch (HRW) en Amnesty International (AI) berichten sedert 11
september regelmatig over een toename van de schending van mensenrechten in
deze en andere landen. Vooral de VS zijn voor AI de kop van Jut. Belangrijke
steen des aanstoots is de selectieve toepassing van de Conventie van Genève
op Afghaanse gevangenen in de Amerikaanse legerbasis in Guantanamo en het
uitblijven van een officiële aanklacht tegen de gedetineerden aldaar.

In eigen land hebben de Amerikaanse autoriteiten sinds 11 september meer dan
10.000 mensen vastgehouden, waarvan het merendeel moslim. Verschillende
mensenrechtenorganisaties zijn het er niet mee eens dat de namen van de
aangehoudenen niet worden bekendgemaakt, evenmin als de verdenkingen die op
hen rusten. Volgens de activisten is dat een schending van de mensenrechten.