De logica van de geschiedenis

11 september dreigt zo’n datum te worden. Negenentwintig november, de internationale dag van solidariteit met het Palestijnse volk, overwoekert zijn historische context niet. Die datum is namelijk te oud om goed te zijn - 29 november verwijst naar de dag dat de Verenigde Naties Resolutie 181 over de toekomstige regering van Palestina goedkeurden, in 1947. Europa en de Verenigde Staten hebben decennialang gesympathiseerd met de joodse staat Israël, deels uit schuldgevoel vanwege de shoah, deels uit sympathie met de koppige kolonisten, die uit woestijn en tweeduizend jaar ballingschap een nieuw en bijbels land creëerden. Die wittebroodsdecennia zijn voorbij voor Israël. De joodse staat die in 1948 gevestigd werd, heeft zich de voorbije jaren zo gewelddadig opgesteld tegenover de Palestijnen, dat alleen mensen die niet willen weten nog kunnen volhouden dat het Westen zijn steun aan de regering Sharon moet aanhouden.
Israëlische geweld geeft aanleiding tot een aanzwellende, internationale solidariteitsbeweging met de Palestijnen. Een van de symbolen waarrond -ook in Vlaanderen -volop actie gevoerd wordt, is de Muur. Honderden kilometers beton, prikkeldraad, grachten, camerabewaking en militaire controles roepen herinneringen op aan de schandelijke en nog steeds schadelijke muur die Duitsland verdeelde onder de Koude Oorlog.
Een beeld dat het imago van Israël nog veel meer kwaad doet, is de vergelijking met de apartheidsstaat Zuid-Afrika. De Muur is, volgens de voorstanders van deze historische analogie, een extreme uiting van de poging van de joodse staat om de Palestijnen terug te dringen in kleine enclaves, bantoestans, waarin een marionettenregime dan “onafhankelijk” mag zijn. Er zijn ernstige argumenten voor het gebruik van deze beeldspraak. Ronnie Kasrils en Max Ozinsky, twee joodse, Zuid-Afrikaanse anti-apartheidsactivisten, wezen er onder andere op dat Israël in 2000 al 78 procent van het vroegere Britse mandaatgebied Palestina bezette, met inbegrip van de beste lanbouwgronden en de meeste bronnen.
De constructie van de Muur maakt die verhouding alleen maar nadeliger voor de Palestijnen, en wordt zelfs in de omgeving van de Amerikaanse president Bush gezien als een onverantwoorde poging van Israël om grondgebied in te palmen. Daarnaast lijkt de allesomvattende controle van Israël op de arbeid, verplaatsingen en export van de Palestijnen op een uitvergrote versie van de beruchte pasjeswetten en gedwongen hervestigingen uit de “glorietijd” van de Zuid-Afrikaanse Apartheid.
De vergelijking tussen de huidige apartheidspolitiek van Israël en het opgedoekte apartheidsregime in Zuid-Afrika heeft één groot nadeel: Yasser Arafat is Nelson Mandela niet, en er ontbreekt een eengemaakte organisatie met internationale legitimiteit waarachter de solidariteitsbeweging zich zou kunnen scharen. De hoge morele principes van het ANC, dat bleef weigeren raciale categorieën te gebruiken om goed en kwaad te omschrijven, lijken in Palestina begraven onder het puin van vernielde huizen, dromen en vredesplannen.
De taal van het Palestijnse verzet bedient zich soms van hetzelfde soort veralgemeningen en diaboliseringen als de Israëlische rechterzijde gebruikt om haar apartheidspolitiek te rechtvaardigen. En in de wereld van na 11 september - de datum is inderdaad onvermijdelijk -lijken beide partijen uit te gaan van een zelfde model van botsende beschavingen, met dat verschil dat de regering Sharon over een enorm arsenaal aan wapens en getrainde manschappen beschikt én kan rekenen op de steun van de Supermacht die verstrikt raakt in haar eigen antiterroristische logica. De internationale solidariteit met de Palestijnen hoeft die polarisering niet te volgen. De Muur zal echter moeten wijken als er ooit nog sprake wil zijn van vreedzaam samenleven. Het bloedbad dat in Zuid-Afrika vermeden werd, vindt vandaag al plaats in het Midden-Oosten.