Pakistaanse werksters verenigen zich

Sumaira Salamat is een moeder van drie kinderen die dagelijks van half tien ‘s ochtends tot half drie in ‘s namiddags als poetsvrouw werkt. Ze pendelt tussen drie huizen, waar ze afstoft, veegt, poetst en de was doet. Hiervoor krijgt ze amper 25 euro per maand.

In Lahore, de provinciehoofdstad van Punjab, is Salamat een van de naar schatting 8,5 miljoen werksters die dagelijks in Pakistan honderden huishoudelijke taken verrichten om huizen en appartementen van anderen weer spic en span te maken.

Mooie beloftes

‘We willen erkend worden als huishoudsters, net als mensen die bijvoorbeeld in fabrieken of ziekenhuizen werken.’

Experts menen dat bijna elk middenklassegezin in Pakistan wel een of andere huishoudelijke hulp heeft. Minder duidelijk zijn de arbeidsvoorwaarden van deze werksters. Weinigen hebben vaste uren, voordelen buiten het salaris, pensioen en een degelijk contract. De wetgeving hierover blijft vaag, en er is dan ook veel misbruik.

Salamat vertelt aan de telefoon dat ze al vier jaar ijvert voor basisrechten voor haar en haar collega’s. ‘We willen erkend worden als huishoudsters, net als mensen die bijvoorbeeld in fabrieken of ziekenhuizen werken. Maar vooral: we willen betere lonen en degelijke arbeidsomstandigheden.’

Vele werksters worden gelokt met mooie beloftes. ‘In het sollicitatiegesprek werd deze baan rooskleurig voorgesteld. Maar geleidelijk voerden werkgevers de druk op, en nu is het te laat om nog te protesteren’, getuigt de 22-jarige Sonam Iqbal.

Minimumloon

Om hoeveel werksters het precies gaat in Pakistan, kan Tahir Manzoor van het provinciale arbeidsministerie van Punjab niet zeggen. Hij wil zich zelfs niet aan een schatting wagen en houdt het op ‘een grotendeels onzichtbare, geïsoleerde groep die verspreid is over duizenden huizen en appartementen.’

Volgens het Pakistaanse Bureau voor Statistiek is 74 procent van de beroepsbevolking actief in de informele sector, waarbij de meerderheid werkt als huishoudelijke hulp. Onder hen ook mannen en kinderen. Maar het zijn toch vooral ongeschoolde vrouwen die van het platteland naar de stedelijke centra trekken op zoek naar werk als huishoudster.

Hun hoop op een betere toekomst verdampt meestal wanneer ze beseffen dat ze minder verdienen dan het minimumloon. Vorige maand introduceerde de Pakistaanse minister voor Interprovinciale Coördinatie een amendement dat, indien goedgekeurd, het minimumloon van alle ongeschoolde arbeiders zal verhogen van 86 tot 103 euro per maand, in alle provincies.

Toch is er geen garantie dat werksters hiervan zullen profiteren, omdat er geen mechanismen bestaan om de implementatie te controleren. ‘Er is geen specifieke wetgeving om hun rechten te beschermen in Pakistan’, zegt Zeenat Hisam, onderzoeker bij de ngo Pakistan Institute of Labour Education and Research.

Eerste vakbond

‘We ondersteunen werksters opdat ze meer onderhandelingsmacht zouden hebben.’

Goed nieuws is dat de Pakistaanse Arbeidersfederatie in december 2014 de allereerste vakbond voor huishoudsters heeft opgericht. De vereniging staat geregistreerd in Lahore, en telt 235 leden, onder hen 225 werksters. Ze maakt deel uit van het project Gendergelijkheid voor Degelijk Werk van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO), met financiering van de Canadese regering.

‘De ILO werkt samen met Pakistan om wijzigingen aan te brengen in de wetgeving en het beleid, in overeenstemming met onze Werksters-conventie uit 2011’, verklaart Razi Mujtaba Haider van de Arbeidsorganisatie. Zeventien landen hebben deze conventie, die fundamentele rechten geeft aan huishoudsters, geratificeerd.

Met zulke internationale standaarden gaat het arbeidsministerie van Punjab aan de slag, verklaart Manzoor. ‘We ondersteunen werksters opdat ze meer onderhandelingsmacht zouden hebben, stellen een modelcontract op tussen werknemer en werkgever, leggen een uurloon vast om de uitbuiting te stoppen, verschaffen sociale zekerheid en vooral, we beperken de tewerkstelling van kinderen – in dit geval voornamelijk meisjes onder de 14 jaar.’

Hamza Hasan, een verantwoordelijke bij de onderzoeks- en communicatieafdeling van de Pakistaanse organisatie Society for the Protection of the Rights of the Child, stelt dat er tussen 2010 en 2013 over heel Pakistan in totaal 51 foltergevallen bij kinderwerksters zijn gemeld - met de dood van 24 kinderen tot gevolg.

Zowel experts als werknemers wachten vol ongeduld op verregaande veranderingen die zulke horrorverhalen in de toekomst onmogelijk moeten maken. Maar zolang de nodige wetten niet goedgekeurd en getekend zijn, zullen de werksters in Pakistan nog vele uren zwoegen voor weinig geld.