Feministisch buitenlandbeleid? ‘Negeren, uitlachen en bestrijden. Maar we zullen winnen.’

Zweden is het eerste land met een buitenlandbeleid dat officieel feministisch genoemd wordt. Minister Margot Wallström legde gisteren in Brussel uit wat dat betekent: ‘Ik ben voor quota om diepgewortelde discriminatie op kortere tijd uit de wereld te helpen.’

  • cc Socialdemokraterna (CC BY-NC-ND 2.0)  Margot Wallström: 'We kunnen niets voor vrouwen en meisjes doen zonder het mét hen te doen.' cc Socialdemokraterna (CC BY-NC-ND 2.0)

Margot Wallström is geen onbekende in Brussel. Ze was Europees Commissaris van Milieu (1999-2004 ) en voor Communicatie, relaties met het Parlement en vice-voorztter van de Commissie (2004-2010). Daarna was ze Speciaal Vertegenwoordiger van de Secretaris-Generaal van de VN voor seksueel geweld in conflict. Sinds oktober 2014 is ze minister van Buitenlandse Zaken in Zweden.

Toen de nieuwe Zweedse regering in 2014 haar feministisch beleid voorstelde, werd ze geconfronteerd met een oud mechanisme dat volgens Wallström al verwoord werd door mahatma Gandhi: ‘Eerst negeren ze je, dan maken ze je belachelijk en daarna bestrijden ze je. En ten slotte overwin je.’

Een kwestie van leven of dood

Om bij die laatste fase uit te komen, is het belangrijk dat iedereen beseft dat een feministische politiek geen kwestie is van branding. Het is ook geen vrouwenzaak, zegt ze. ‘Het is een kwestie van leven of dood voor echte duurzame ontwikkeling en voor vrede en veiligheid. Het internationale systeem zoals we het kennen is er niet in geslaagd vrede en veiligheid te leveren voor de mensen. We hebben op dit moment zelfs af te rekenen met een beweging als IS, die gedreven wordt door een theologie van verkrachting. ’

‘Feminisme is een kwestie van leven of dood voor echte duurzame ontwikkeling en voor vrede en veiligheid’

Om haar feministische beleid in de praktijk om te zetten, concentreert Wallström zich op drie zaken: Rights, Representation en Resources. Deze (mensen)rechten, de gelijke aanwezigheid van vrouwen op alle machtsniveaus en de nodige middelen om dit alles te realiseren, werden door het Zweedse ministerie omgezet in een concreet actieplan 2015-2018, dat elk jaar geconcretiseerd wordt voor een aantal focusterreinen.

Voor 20016 wordt bijvoorbeeld speciaal ingezet op ‘het versterken van de mensenrechten van vrouwen en meisjes in humanitaire situaties’, ‘de promotie van vrouwen als actoren in vredesprocessen en ondersteunende vredesoperaties’ en op ‘de promotie van de deelname van vrouwen en meisjes als actoren van economisch, sociaal en ecologisch duurzame ontwikkeling’.

Elke focus wordt bovendien geconcretiseerd in acties en indicatoren –zoals het hoort voor een effectief en transparant beleid.

Middeleeuwse praktijken

Haar ervaring in het werk rond seksueel geweld in conflictsuaties heeft Wallström duidelijk getekend. Om haar overtuiging dat een feministische buitenlandpolitiek nodig is te onderbouwen, refereert ze vaak naar de ondraaglijke situatie van meisjes en vrouwen in landen of regio’s waar oorlogen uitgevochten worden. ‘Je kan niet verwachten dat vredesgesprekken tot een duurzame vrede leiden, als de helft van de bevolking aan beide kanten van het conflict uitgesloten wordt tijdens de onderhandelingen.’

Hoe ver wil Zweden gaan om zijn feministische beleid te realiseren in een wereld die daar allesbehalve klaar voor lijkt?

Op onze vraag of haar buitenlandbeleid, dat eerder idealistisch dan pragmatisch klinkt, wel effect kan hebben, reageert Wallström halverwege de vraag al dat haar feministische beleid ‘allesbehalve idealistisch is. Wij zien ons beleid als smart power, een benadering die zich tussen de klassieke soft power en hard power bevindt, maar wel degelijk reële impact nastreeft. Wij vertrekken darbij niet van een vastgelegd pakket maatregelen dat iedereen moet uitvoeren, maar van een heldere analyse van de wereld en zijn ongelijkheden. Op basis daarvan zetten we de drie hoofdinstrumenten van ons beleid in om via meer gelijkheid tot een betere en veiligere wereld te komen.’

De uitgesproken Zweedse houding wordt in internationale verhoudingen niet door iedereen geapprecieerd. Een jaar geleden bekritiseerde Wallström de onderdrukking van vrouwen in Saoedi-Arabië en de veroordeling van blogger Raif Badawi tot duizend zweepslagen –wat Wallström “middeleeuwse methodes” noemde. Saoedi-Arabië riep zijn ambassadeur terug uit Stockholm, Wallström mocht een voorziene toespraak voor de Arabische Liga niet geven en het veiligheidsverdrag met Zweden werd opgezegd –waardoor een contract van zowat een miljard euro voor wapens dreigde verloren te gaan.

Hoe ver wil Zweden gaan om zijn feministische beleid te realiseren in een wereld die daar allesbehalve klaar voor lijkt? Wallström: ‘Intussen zijn de diplomatiek contacten hersteld en is de bedreigde deal rond. Maar dit soort moeilijkheden mag ons niet weerhouden van een uitgesproken buitenlandbeleid. We zijn trouwens ook bezig met het hervormen van ons wapenhandelbeleid, zodat de voorwaarden onder meer ook de democratische instellingen betreffen.’

Huiswerk maken

Er is trouwens niet alleen nog veel werk aan de winkel in de rest van de wereld. ‘In de Europese Raad voor Buitenlands Beleid zitten we maar met drie vrouweljike ministers rond de tafel, op 28’, zegt Wallström. Ook binnen de EU zijn er veel te weinig vrouwen op leidinggevende posities. Wij moeten ons eigen huiswerk maken als we op een geloofwaardige manier voor meer gelijkheid willen pleiten in de rest van de wereld.’

Een dramatische stijging van het aantal verkrachtingen in Zweden, gelinkt werd aan de fors toegenomen aanwezigheid van migranten en vluchtelingen. Wallström: ‘Neen, daar is niets van aan.’

Wat dat huiswerk betreft: vorig jaar waren er in de Britse pers berichten over een dramatische stijging van het aantal verkrachtingen in Zweden –een probleem dat gelinkt werd aan de fors toegenomen aanwezigheid van migranten en vluchtelingen. Klopt dat verhaal? Wallström: ‘Neen, daar is niets van aan. Wij herkenden dat verhaal in de Daily Mail echt niet.’

U strijdt tegen seksueel geweld in de hele wereld, u moet dus heel zeker zijn als u dat verhaal over Zweden ontkent? ‘Het is duidelijk dat het verhaal en de campagne van de Daily Mail niet strookt met onze cijfers. Er zijn natuurlijk wel incidenten –maar zeker niet op de schaal die gerapporteerd werd- die samenhangen met de plotse instroom van zoveel jongeren. In 2015 alleen al nam Zweden 35.000 minderjarigen op, terwijl dat er een paar jaar geleden nog maar 400 per jaar waren. Dat stelt ons voor hele grote problemen en we beginnen de omvang van die uitdaging nu pas echt aan te kunnen.’

Wij contacteerden hierover ook het Zweedse ministerie van Justitie. Ook daar ontkent men de alarmerende berichten van de Daily Mail, die door bepaalde groepen heel gretig overgenomen en verspreid werden via sociale media. Het hoge aantal verkrachtingen in Zweden wijt men daar overigens niet zozeer aan het feit dat mannen in Zweden brutaler zouden omgaan met vrouwen dan elders in Europa, maar aan de veel striktere definities en aan de veel hogere bereidheid om de inbreuken te rapporteren aan de politie.

‘Als een vrouw klacht neerlegt bij de politie dat ze door haar partner wekelijks verkracht wordt, dan wordt dat voor het voorbije jaar geteld als 52 inbreuken’, aldus Monica Landergård van de Zweedse politie. ‘En dat aangiftecijfer blijft staan, ook als de aanklacht na onderzoek ongegrond blijkt.’ Ten slotte, zegt Landergård, ‘zijn er géén gegevens over de etniciteit of nationaliteit van daders in de Zweedse politiestatistieken.’ Met andere woorden: er is geen enkele statistische informatie waarop het bericht zich zelfs zou kunnen baseren.

De ontmoeting met Margot Wallström was georganiseerd door het German Marshall Fund en de Zweedse ambassade bij de EU.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.