Wanneer kinderen met een beperking niet welkom zijn

Moeders getuigen over genademoord in Oeganda

© Luk Dewulf

 

Ik ging vorige zomer voor mijn meest recente documentaire naar Oeganda. Samen met mijn partner Inge Wagemakers doctor in ontwikkelingsstudies en Oegandees journalist Gerald Bareebe namen we daar de indringende documentaire Mercy Killing op. Dankzij twee beurzen voor onderzoeksjournalistiek van Journalismfund en De Cooperatie konden we heel grondig research verrichten en verborgen moorden blootleggen.

We interviewden moeders die hun kind met een beperking vermoord hebben. Sommige moeders doen dat op een gruwelijke wijze.

Ik stond daar op 25 juli 2017. Een opname die ik nooit zal vergeten. Een desolaat landschap ergens 250 kilometer boven de hoofdstad Kampala. Het oosten van Oeganda is een van de armste regio’s in het land. Ik film als regisseur zelf en na een uurtje interviewen in 30 graden Celsius begint die schoudercamera te wegen, maar dat is echt de minste van mijn zorgen. Akol, zo heet onze getuige, begon net te vertellen hoe ze haar kind heeft vermoord.

© Luk Dewulf

Interview

Geen medicijnen verspillen

Akol gaf op, ze zorgde 3 jaar voor haar kind, maar kon het niet meer aan. Haar man had haar achtergelaten toen hun zoon met een zware handicap 3 maanden oud was. De clan verstootte haar en zelfs in het ziekenhuis zeiden ze: ‘We gaan geen medicatie verspillen aan hem.’ Moeder Akol was uitgeput, ze kon niet meer. Ze probeerde eerst een passieve vorm van mercy killing of genademoord.

‘Moeder Akol was uitgeput, ze kon niet meer. Ze probeerde eerst een passieve vorm van mercy killing of genademoord’

Ze hongerde haar zoon uit in de hoop dat hij daaraan zou sterven. Maar dat gebeurde niet snel genoeg. Hij bleef leven dus besloot ze zich moed in te drinken. Een avond lang dronk ze Waragi [dat is een lokale gin, nvdj]. Daarna ging ze naar huis terug en vermoordde haar zoon.

‘Ik keek naar hem, pakte hem op en gooide hem op de grond. Ik greep zijn nek, draaide eraan en wurgde hem. Toen luisterde ik naar zijn hart en dat klopte niet meer. Hij bewoog niet meer, hij ademde niet meer. Ik raakte zijn nek aan en die was zacht, er zat precies niets meer in. Ik wachtte twee uur lang om er zeker van te zijn dat hij dood was.’ 

Genade voor de moeder

Ik luister naar haar verhaal en denk: zoiets kan niet waar zijn. Een moeder die haar eigen kind vermoordt. Daarna vertelt ze hoe zwaar ze het drie jaar lang had. Uiteraard is het onvoorstelbaar hier in België. Ze is wel degelijk een moordenaar. Ze plande de moord en voerde die uit. Ze heeft een duidelijk motief. Ze zocht genade, niet voor het kind, maar voor zichzelf.

Eerst dachten we dat moeders die een genademoord plegen genade zouden zoeken voor hun kind, maar in de interviews vermelden ze geen enkele keer hoe zwaar het kind het had. De moeders beschrijven de enorme last die het kind betekende voor henzelf. Akol had het kind helemaal ontmenselijkt. Dat viel ons op toen ze haar zoon beschreef.

‘De benen van het kind waren naar achteren gericht. Zijn ogen stonden te hoog op zijn voorhoofd. Hij was geen normaal menselijk wezen. Zijn hoofd was gezwollen, het leek erop alsof hij twee hoofden had. Zelfs zijn armen waren kort. Het lichaam van de baby, alles boven de buik was abnormaal, het leek op een dier.’ Ze vertelde dit zonder enige emotie en met een opvallende nuchterheid.

© Luk Dewulf

Merci Killing

Als je er alleen voor staat

Nadien heb ik dat interview tijdens het vertalen, het schrijven van het script en het monteren nog wel 20 keer opnieuw beluisterd. Ze had niet voor zo’n leven van totale uitsluiting gekozen. Ze werd door iedereen gezien als de enige verantwoordelijke voor haar zoon en zijn beperking. Ik kan me voorstellen hoe zwaar het voor haar was. Ik heb zelf een kind met een beperking. De zorg voor mijn zoon met een beperking is een pak zwaarder dan de zorg voor mijn zoon zonder een beperking.

‘Ze had niet voor zo’n leven van totale uitsluiting gekozen. Ze werd door iedereen gezien als de enige verantwoordelijke voor haar zoon en zijn beperking’

Het is helemaal niet makkelijk als ouder. Slapeloze nachten en work-life balance vormen elke dag opnieuw een uitdaging. Als je dan geen familie of vrienden hebt die je steunen, als je straatarm bent en amper 1 euro per dag verdient. Als je geen medicatie krijgt en er geen hulpmiddelen zijn én je hebt nog vijf andere kinderen die elke dag te weinig eten krijgen. Wat kan je dan doen?

Mijn partner Inge en ik krijgen de noodzakelijke steun en we hebben allebei een inkomen. Dat geeft ons financiële zekerheid. Akol heeft geen middelen. Je wordt geboren in armoede. Je gaat niet naar school. Je begrijpt de dokter niet als die de diagnose stelt want al zijn termen klinken je vreemd in de oren.

Dit allemaal meemaken zonder steun van je partner moet slopend zijn. Dat bevestigen al de moeders ook in hun interview. ‘Het begon me te frustreren dat de medicatie en andere noodzakelijke zaken niet voorhanden waren. Ik werd gefrustreerd en boos’, getuigt Akol.

© Luk Dewulf

 

We hebben een missie

Samen met Mama Rose, een hulpverlener in Oeganda, willen we de situatie van kinderen met een beperking verbeteren. Sinds vijf jaar is er een kleine NGO opgericht in Kampala: Angel’s Center for Children with special needs. Rosemary Nambooze, want zo heet Mama Rose, is er de coördinator.

Nadat ze in januari 2011 in Antwerpen beviel van haar zoon met het syndroom van Down hebben we haar beter leren kennen. Onze zoon met een beperking werd in dezelfde maand geboren. Dat schepte een band en sindsdien werken we samen aan sensibilisatie rond deze problematiek. Zij als hulpverlener in Oeganda, wij als tv-makers.

We gingen met ons gezin naar Oeganda. Onze zoon kon in Angel’s center dagelijks zijn therapieën krijgen: kinesitherapie, logopedie. We kennen Rose en haar familie al zeven jaar heel goed. Het is een van de weinige centra in heel Oeganda waar therapie mogelijk is en in die goede handen was onze zoon.

Ik kon de beangstigende getuigenissen van moeders die een moord hebben gepleegd opnemen wetende dat mijn kinderen veilig waren. Dankzij het onderwijs dat ik genoot, dankzij de steun van mijn ouders en de kansen die ik krijg, kan ik doorzetten om een intensief project als dit te realiseren. Ik besef door dit project dat er heel veel kinderen zijn die nooit de mogelijkheden krijgen die ik mijn kinderen wil bieden.

De engelstalige versie van onze documentaire werd door een internationale distributeur opgenomen in een catalogus en wordt naar alle current affairs-byers over de hele wereld toegezonden. Een Vlaamse documentaire in die catalogus zet een deur open naar de wereld.

We hopen dat we daardoor nog meer mensen kunnen bereiken. In enkele Antwerpse zalen kan je de komende weken de volledige documentaire bekijken. Als je meer wil weten over onze missie en onze documentaire dan kan je informatie terugvinden op onze website www.deseizoenen.be.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.