Iraanse activiste Homa Arkani: ‘Ik wil erkend worden als een internationale artieste’

Iraanse vrouwen zijn zeer op hun schoonheid gesteld. De verplichting om hun vrouwelijk schoon te verbergen onder allesbedekkende kledij botst dan ook met de behoefte om zich te tonen. Met haar kunstwerken klaagt activiste Homa Arkani deze contradictie in de Iraanse samenleving aan. 

Iraanse vrouwen krijgen allerlei uiterlijke geboden en verboden over zich heen waardoor ze op zoek gaan naar het andere uiterste. Dat resulteert in oppervlakkigheden: gezichten zitten onder dikke lagen make-up en plastische chirurgie is toegelaten. Arkani legt uit waarom vrouwen de behoefte voelen om zich mooi te maken. ‘Het enige wat Iraanse vrouwen kunnen en mogen accentueren is hun gezicht, ter compensatie zie je veel make-up. Het gezicht wordt heel belangrijk.’

Met haar kunstwerken wil Arkani niet alle Iraanse vrouwen over dezelfde kam scheren. ‘Terwijl vrouwen uit sociaal hogere klassen subtiel gebruikmaken van make-up, verdwijnt die subtiliteit bij vrouwen uit de middenklasse. Deze laatste, laaggeschoolde klasse is zich vaak niet bewust van de eigen waarden. De meeste Iraanse vrouwen zien in make-up en plastische chirurgie een uitweg voor de overheidsregels.’

Halve rechten

Arkani legt uit dat de overheid een loopje neemt met de vrouwenrechten. ‘Iraanse vrouwen hebben nog steeds halve rechten en de helft waarde van een man.’ Toch heeft Arkani hoop voor de toekomst. ‘Iraanse vrouwen moeten geduld hebben. Wetten kunnen veranderd worden, maar enkel met kleine stapjes en veel hoop. Vrouwenbewegingen spelen hierin een leidinggevende rol. Zij kunnen voor verandering zorgen. Als vrouwen moeten we overgaan tot actie. Actie, daar draait het om.’

De beelden die de westerse media brengen over Iran, zijn eenzijdig en beperken zich tot het publieke leven. Ze stroken niet met de werkelijkheid.’

Het contrast tussen het privé- en het publieke leven in Iran is groot. ‘In de private ruimte hebben Iraanse vrouwen evenveel vrijheden dan Belgische vrouwen, daar kunnen ze wel een persoonlijk leven leiden: ze kunnen er ongegeneerd dansen, lachen en huilen. Maar in de publieke ruimte hebben Iraanse vrouwen halve rechten. De beelden die de westerse media brengen, zijn eenzijdig en beperken zich tot het publieke leven. De beelden stroken niet met de werkelijkheid.’

Verlangen naar vrijheid

Met haar schilderijen formuleert Arkani een doortastende maatschappijkritiek, zonder enige kritiek op het regime. Ze toont de tweedracht waar Iraanse vrouwen mee moeten leven: enerzijds door het regime opgelegde gedrags- en kledingvoorschriften, en anderzijds een hevig verlangen naar meer vrijheid. ‘Ik hoop met mijn werk een inkijk te kunnen geven in Iraanse cultuur die vaak eenzijdig in de media komt met zo weinig details. Ik wil die details tonen.’

Toch werd Arkani’s werk vaak bestempeld als politiek geëngageerd. ‘Zelfs kunst dat geen kritiek beoogt bestempelt het regime als een politiek gebaar. De kans blijft bestaan dat artistiek werk in Iran geweigerd zal worden. Zo kon ik gedurende vijf jaar mijn werk nergens tentoonstellen.’

Arkani legt uit dat het privéleven in Iran vervlochten is geraakt met de digitale buitenwereld. ‘Moderne communicatiemiddelen als internet en satelliettelevisie brengen een ongekende, vrije westerse wereld naar binnen en geven toegang tot alles wat door het Iraanse regime gecensureerd en verboden is. Dit heeft het verlangen van de Iraanse vrouwen naar meer vrijheid alleen maar groter gemaakt.’

Van Iraanse naar interculturele kunst

Sinds vorig jaar studeert Arkani master paintings aan het KASK in Gent. Ze ondervond heel wat moeilijkheden om als Iraanse kunstenares een plek te vinden in de westerse kunstwereld. ‘Ik weet dat heel wat mensen in België verwachten dat ik oosterse kunst zou maken, maar ik laat mij niet opsluiten in hun vooroordelen. Het is niet omdat ik als Iraanse vrouw vele beperkingen had dat dat per se het onderwerp van mijn werk moet blijven.’

Toch is het voor Arkani een onmogelijk zaak om resoluut afstand te nemen van haar roots. Daarom vermengt ze in haar kunstwerken elementen uit zowel de westerse als oosterse cultuur. ‘Ik laat mijn oosterse achtergrond niet als een dwangbuis werken. Daarom zijn de kunstwerken die ik nu maak meer intercultureel. Ik wil mondiale problemen, zoals genderongelijkheid en familiale problemen, aankaarten die in elke cultuur terug te vinden zijn.’

Mondiaal Café 8 maart @ Zebrastraat:

No Woman is an I-Land

Stilstaan lijkt niet in het woordenboek van Arkani voor te komen. Ze wil niet langer erkend worden als een Iraanse artieste. ‘Als ik iets voor Iran wil doen, zal ik moeten terugkeren. Ver weg kan je niets betekenen. Ik ben naar hier gekomen om me te bewijzen als een internationale artieste.’

Homa Arkani is donderdag 8 maart te horen op ons Mondiaal Café ‘No woman is an i-land’.
19u30 — 22u30, Zebrastraat, Zebrastraat 32, 9000 Gent.
Gratis inkom.
Inschrijven via info@mo.be.