Viert moeder

Zelfs in vertwijfelende tijden zijn er zekerheden. Elke maand mei plooit de middenstand zich dubbel om moeder te vieren. Dat vieren moet u niet al te letterlijk nemen. Het gaat erom dat we dingen kopen. Wat maakt niet zo gek veel uit. We hoeven daar zelfs niet over na te denken. Het denken heeft de hulpvaardige middenstand al voor ons gedaan.

Denkwerk dat doorgaans resulteert in cadeautips die menig vrouwenvoorhoofd doen fronsen: krultangen, epileerapparaten, strijkijzers en selecties vol boeken over vermeende vrouwendingen.

‘Marketeers lijken te veronderstellen dat moeders tijdens de laatste fase van de bevalling een aanzienlijk deel van hun persoonlijkheid en brede interesses mee naar buiten persen’

Marketeers lijken te veronderstellen dat moeders tijdens de laatste fase van de bevalling een aanzienlijk deel van hun persoonlijkheid en brede interesses mee naar buiten persen. Je vraagt je af waarom marketingmensen zo riant betaald worden, gezien de bedenkelijke kwaliteit van hun research.

Ach, ik hoef geen geschenken. Geen boek vol recepten over hoe ik slank word of blijf, geen manicureset en ook geen doorwrocht kunstwerk waarop een fluogele zon met glitters ondergaat in een zee van felblauw geverfde spirelli en waar een getergd en knutselhatend kind uren overheen heeft zitten zweten. Maar bovenal hoef ik geen heiligverklaring van de perfecte moeder.

Het moederschapsideaal is een moeras vol hooggespannen verwachtingen, waarin je als vrouw alleen maar kan verdrinken, en bovendien volstrekt nutteloos. Kinderen hebben geen overspannen perfectionisten nodig, maar veiligheid, liefde, begrip, tijd en ruimte voor rommel, dingen die nergens te koop zijn, maar wel wat kosten. Een veilig fietspad om naar school te fietsen en tijd om met je kinderen door te brengen in plaats van op je werk, staan wellicht hoog op menig verlanglijstje en kunnen wat slimme marketing gebruiken.

Moederschapsideaal

Het vereren van moeders is overigens een stokoude traditie die wortelt in de moedercultus in het oude Griekenland -niet toevallig een tijd waarin vrouwen enkel dat ene moederschapsideaal dienden en eventuele andere vrouwelijke aspiraties niet aan de orde waren. Eeuwen later schoof de katholieke kerk een nieuw, maar verdacht vergelijkbaar moederbeeld naar voren: dat van de helige maagd Maria, deemoedig, dienstbaar en bescheiden voorbeeld voor alle moeders.

Vrouwen waren eeuwenlang voorbestemd om kinderen te krijgen en zich vervolgens een leven lang ten dienste te stellen van de opvoedkundige, zorgende en huishoudelijke taken die ze gratis bij het moederschap kregen.

Onze moderne moederdag stelde oorspronkelijk een compleet ander ideaal voor, niet dat van de bescheiden huisvlijtmoeder op de achtergrond, maar dat van de strijdbare vrouw met idealen die ijvert voor de rechten van anderen. Op 12 mei 1907 diende Anna Marie Jarvis uit West-Virginia een verzoek in bij de Amerikaanse overheid om een nationale Moederdag in het leven te roepen, als blijk van erkenning voor haar eigen moeder. Sociaal activiste Ann Maria Reeves Jarvis organiseerde tijdens de Amerikaanse burgeroorlog Mother’s Day Work Clubs om voedsel en medicijnen uit te delen aan hulpbehoevende moeders.

Het idee kreeg navolging en In 1914 besloot president Woodrow Wilson om voortaan elke tweede zondag van mei de nationale feestdag Mother’s Day te vieren. In die vorm verspreidde Moederdag zich over een groot deel van de rest van de wereld. Anna Marie Jarvis en haar zus zagen de commercialisering van de feestdag met lede ogen aan en spendeerden het complete familiefortuin met campagne voeren tegen de misbruikte feestdag. De zussen stierven arm en verbitterd. Ann Maria Reeves Jarvis is al lang vergeten.

Kanaries in de koolmijn

Iedere minuut sterft er ergens een vrouw aan complicaties bij zwangerschap of bevalling. Die schrijnende moedersterfte heeft vooral te maken met armoede. In grote delen van de wereld zijn meisjes en vrouwen niet of nauwelijks geschoold en geïnformeerd en hebben ze geen toegang tot gezondheidszorg en anticonceptie.

‘Het grootste armoederisico ligt bij de eenoudergezinnen, die voor 80 procent uit moeders met een of meerdere kinderen bestaan’

In welvarend België groeit 1 kind op 10 op in een gezin dat onder de armoedegrens leeft. Het grootste armoederisico ligt bij de eenoudergezinnen, die voor 80 procent uit moeders met een of meerdere kinderen bestaan. Kanaries in de koolmijn, noem ik hen. Wat zij nodig hebben zijn geen bloemen of dieetboeken, maar steun en een leefbaar inkomen.

Misschien kunnen we de Moederdag van Anna Marie Jarvis in ere herstellen en de dag de betekenis teruggeven die hij verdient. Er zal geen krultang of dieetboek meer door verkocht worden, maar wie weet helpt het ons nadenken over wat er allemaal moet gebeuren om het lot van miljoenen moeders wereldwijd een hoopvoller richting uit te sturen, naar een vreedzame toekomst met toegang tot anticonceptie, goede gezondheidszorg, degelijk onderwijs en voldoende middelen voor een waardig bestaan.