Grootschalige landbouw breekt Brazilianen zuur op

CIFOR CC BY-NC-ND 2.0

Braziliaanse notenoogst

Brazilië is een van de grootste landbouwproducenten ter wereld, maar kampt tegelijkertijd met een krimpende voedselvoorraad, niet-duurzame landbouwpraktijken en een dalende voedingswaarde van producten.

Eind mei staakten Braziliaanse vrachtwagenchauffeurs een week, waardoor de precaire voedselsituatie in het land duidelijk zichtbaar werd: in grote steden stopte de aanvoer van producten zoals groente en eieren, met lege schappen tot gevolg.

Fabrieksvoedsel

Brazilië staat op de 28ste plaats van 34 landen in de Food Sustainability Index (FSI), ontwikkeld door het Italiaanse Barilla Center for Food & Nutrition. In Latijns-Amerika presteren Colombia (13), Argentinië (18) en Mexico (22) het beste volgens deze index. Bij de ranking wordt gekeken naar duurzame landbouwpraktijken, voedingswaarde en voedselafval.

‘Het Braziliaanse voedselsysteem is niet duurzaam op sociaal, economisch en milieugebied’

De Verenigde Staten, wereldwijd de grootste product van landbouwproducten, staat echter ook pas op de 21ste plaats in de FSI. Dat wijst op eenzelfde discrepantie tussen landbouw en duurzaamheid en dat die niet direct een relatie heeft met het inkomen per hoofd van de bevolking in een land.

‘Het Braziliaanse voedselsysteem is niet duurzaam op sociaal, economisch en milieugebied’, zegt Elisabetta Recine, hoofd van de Nationale Raad voor Voedsel en Voedingszekerheid (Consea), een adviesorgaan van de Braziliaanse president dat voor twee derde bestaat uit leden ngo’s.

‘De productie wordt steeds meer geconcentreerd, net als de handel. Dat betekent dat voedsel over lange afstanden getransporteerd wordt, wat de kosten opdrijft en in de steden de consumptie aanzwengelt van lang houdbaar, fabrieksmatig bewerkt voedsel dat minder gezond is’, zegt Recine, die ook voedingsleer doceert aan de Universiteit van Brasilia.

Duizenden kilometers

Hoe dit werkt wordt bijvoorbeeld geïllustreerd door de vier supermarkten van de keten Kinfuku in de regio Alta Floresta, in het noorden van de staat Mato Grosso. Zij verkopen voedsel dat wekelijks per vrachtwagen aangevoerd wordt uit de zuidelijke deelstaat Paraná, over een afstand van ongeveer 2000 kilometer, zegt eigenaar Pedro Kinfuku.

De monocultuurgewassen zijn grotendeels bestemd voor export of de diervoederindustrie. Ze monopoliseren landbouwgrond en verdrijven gewassen die bestemd zijn voor menselijke consumptie.

Mato Grosso is de grootste producent maïs en soja in Brazilië. Deze monocultuurgewassen zijn grotendeels bestemd voor export of de diervoederindustrie. Ze monopoliseren landbouwgrond en verdrijven gewassen die bestemd zijn voor menselijke consumptie.

Ik ben proMO*

 

Steun ons unieke non-profit mediaproject en word proMO*.

Je ontvangt ons magazine en geniet van een pak andere voordelen

Je maakt MO* mee mogelijk en steunt ons in onze missie.

Voor € 4,60/maand of € 60/jaar.

Ik word proMO*

Deze ‘lange cyclus van productie en consumptie’ werd zichtbaar door de staking van vrachtwagenchauffeurs, die binnen een paar dagen problemen veroorzaakte in de voedselvoorziening, zegt Recine. De huidige situatie leidt tot concentratie van welvaart, schept weinig banen en vergroot de sociale ongelijkheid in het land, zegt ze, terwijl het milieu lijdt onder het gebruik van landbouwchemicaliën.

Brazilië staat sinds 2014 niet meer op de Hongerkaart van de Verenigde Naties, maar er is momenteel weer sprake van een stijging van ondervoeding en kindersterfte, stelt ze, en er is sprake van bezuinigingen op sociale programma’s en een algehele verarming van de bevolking. Tegelijkertijd is er sprake van toenemende obesitas als gevolg van slechte voedselkwaliteit en gebrek aan preventie.

Agronoom Paulo Petersen, vicevoorzitter van de Braziliaanse Associatie voor Agro-Ecologie, ziet een “structureel probleem” op het gebied van productie, transport, distributie en consumptie van voedsel. Niet alleen in Brazilië, maar in de hele wereld. Volgens hem wordt die veroorzaakt doordat een disconnectie tussen landbouw en natuur, en tussen productie en consumptie.

Schoolmaaltijden

Monocultuur ‘zonder interactie met de ecosystemen leunt zwaar op input van middelen, zoals olie. Het milieu lijdt er schade door, het veroorzaakt erosie en ontbossing, in tegenstelling tot de landbouw zo die in het verleden werd bedreven. Daarbij werden voedingstoffen in de bodem gewaardeerd’, zegt hij.

‘In tegenstelling tot de landbouw die in het verleden werd bedreven, brengt de huidige manier schade toe aan het milieu en veroorzaakt deze erosie en ontbossing’

Petersen legt een link met klimaatverandering, verlies van biodiversiteit, groeiende gezondheidsproblemen en de concentratie van landbezit en macht van de agribusiness en grote bedrijven. Het voedselsysteem moet volgens hem gereorganiseerd worden.

Brazilië lanceerde al positieve acties in de voedselsector, zoals een programma voor schoolmaaltijden. Via dat programma bieden scholen leerlingen minimaal 30 procent landbouwproducten aan die van gezinsbedrijven afkomstig zijn, om zo de voedingswaarde van de maaltijden te verhogen.

Ook kwam er een programma waarbij kleine boerenbedrijven tegen lage rente kunnen lenen.

Het probleem is volgens Petersen dat deze financiering soms aanzet tot dezelfde negatieve praktijken die in de grootschalige landbouw zichtbaar zijn, zoals monocultuur en gebruik van chemicaliën.

Het bewustzijn over de negatieve kanten van grootschalige landbouw groeit, zegt hij, maar de sector houdt verandering in Brazilië tegen, onder meer door zijn invloed op de politiek. In Brazilië zijn 4,4 miljoen gezinsbedrijven, die meer dan de helft van het voedsel produceren, blijkt uit officiële statistieken. Deze bedrijven hebben echter weinig invloed op de politiek, vergeleken met de macht van enkele tientallen grote producenten.

Voedselbanken

In Brazilië ontstonden in de jaren 1990 vanuit individuele initiatieven voedselbanken om voedselverspilling tegen te gaan en de risico’s van ondervoeding onder de kwetsbaarste delen van de bevolking tegen te gaan.

Die voedselbanken werden in 2016 onderdeel van een overheidsprogramma en vallen nu onder het ministerie van Sociale Ontwikkeling. Ook is er een netwerk van bedrijven in de voedselsector met een eigen netwerk van voedselbanken (Mesa Brasil). Vorig jaar verstrekte dit netwerk dagelijks voedsel aan 1,46 miljoen mensen.

Mesa Brasil is het grootste netwerk van voedselbanken, maar de activiteiten zijn onvoldoende op een bevolking van 208 miljoen mensen. Ana Christina Barros van Mesa Brasil zegt dat bedrijven steeds vaker geïnteresseerd zijn bij te dragen aan de voedselbanken. ‘Maar een van onze grootste problemen ligt bij de wettige obstakels die het moeilijk maken voor voedselbedrijven om te doneren.’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.