Luc Vankrunkelsven (Diest, 21 mei 1956 – Brazilië, 15 september 2023) was medewerker van Wervel, ambassadeur van Grootouders voor het klimaat en bracht jaarlijks verslag uit van zijn tou
Van “vergif” tot “beschermheilige”
Het contrast kan niet groter zijn: we bezoeken gangbare tuinbouwers die afhankelijk zijn opkopers, terwijl een agro-ecologische tuinder die we bezoeken de verkoop zelf in handen houdt.
Verhullende taal
In Brasília woedt een discussie om voortaan de term ‘agrotóxicos’ (landbouwgif) niet meer te gebruiken, maar ‘defensivos’ (‘beschermers’, zoals bij ons al lang verdoezelend de term ‘gewasbeschermingsmiddelen’ heerst) of ‘fytosanitaire producten’. Of hoe taal het belang dient van wie aan de handel van de dood verdient. Doden wordt beschermen. Vergiftigen wordt redden en voeden.
Er is heel wat weerstand tegen het gebruik van landbouwgif vanuit vliegtuigen. Getuige o.a. deze petitie in deelstaat São Paulo.Officieel zijn er 300 producten op de Braziliaanse markt (2000 combinaties zijn mogelijk), waarvan vele elders verboden zijn. Bijvoorbeeld Europa verbiedt heel wat producten die hier duchtig vanuit vliegtuigen gespoten worden.
Jaarlijks wordt gemiddeld 7,1 liter vergif per Braziliaan op de akkers gesproeid.
Via de uitvoer komt het gif toch op ons bord terecht. Jaarlijks wordt gemiddeld 7,1 liter vergif per Braziliaan op de akkers gesproeid. Brazilië is sinds 2008 wereldkampioen in het gebruik van agrotóxicos (voor 2015: 1,4 miljoen ton, officieel althans; er wordt ook veel gif op de zwarte markt verhandeld) en Mato Grosso is daarin dan weer “de max”.
Het meest extreem is de gemeente Santa Rita de Trivelato met 1400 liter gif per persoon/jaar. Een nieuw wetsvoorstel wil het gebruik van ‘gewasbeschermers’ nog gemakkelijker maken. Het gaat anders al vlot vooruit: tussen 2007 en 2013 verdubbelde het gifgebruik in Brazilië. Nu al wordt in Brazilië 20% van alle gebruikte landbouwgif in de wereld uitgestrooid. Nochtans werd bij de toelating van genetisch gemanipuleerde organismen beweerd dat er minder gif zou nodig zijn.
We rijden door een dorpskern. Een winkel afficheert: veevoeder en medicamentos. Het gaat dan niet alleen om geneesmiddelen voor dieren, maar er wordt ook gif voor planten verkocht. Ze worden niet alleen gewasbeschermingsmiddelen genoemd, maar “medicamenten” of “Remedies”. Bayer en co leveren dus langs de ene kant geneesmiddelen (gif) om ziek te worden en in de apotheken geneesmiddelen (gif?) om te genezen.
Resistente katoen verboden
Een triest voorbeeld is de geschiedenis van de autochtone katoen die verboden werd. Het is een houtachtige, katoenstruik die jaren meegaat. Vooral in het Noordoosten van Brazilië werd hij massaal geteeld. De industrie en de “gewasbeschermingsleveranciers” hadden het gezien in de éénjarige katoen, die veel minder resistent is en veel gif vereist.
Het is bekend dat de gangbare katoen wereldwijd 26 % van alle insecticiden opslorpt. Een extra plaag deed bovendien zijn intrede, die de welluidende naam ‘Idi Amin Dada’ kreeg. De oorspronkelijke katoen kon deze plaag weerstaan. De veredelde, door multinationals opgedrongen, katoen is er heel gevoelig voor.
Embrapa, het Braziliaanse landbouwonderzoeksinstituut, deed heel wat studie over en promotie voor de superkatoen, maar stak geen vinger uit naar de eigen, robuustere katoen met sterkere vezels. Meer zelfs: omdat de meerjarige katoen Idi Amin zou kunnen doorgeven, werd hij verboden. Alleen in het verborgene hebben mensen soms nog zo’n plant staan. Zo worden onderzoek, wetgeving, verboden en geboden gestuurd, niet alleen in Brazilië, maar evengoed in Europa. De Werkgroep Eigen Zaadteelt kan er van meespreken.
Pão e circo
Ondertussen draait het circus door: Brood en spelen. Deze ochtend leek de stad dood, want iedereen zit voor het TV-scherm. Wereldbeker voetbal. Alle clichés over Brazilië kloppen dan. Brasil, een voetbalgek land.
En toch is het anders dan anders. Venters staan met hun T-shirts langs de wegen, maar verkopen minder. Er hangen Braziliaanse vlaggen uit aan de auto’s, maar niet meer zo massaal. Er leeft een zekere schaamte om zich voluit te identificeren met “Ordem e progresso”.
Steun ons unieke non-profit mediaproject en word proMO*.
Je ontvangt ons magazine en geniet van een pak andere voordelen.
Je maakt MO* mee mogelijk en steunt ons in onze missie.
Voor € 4,60/maand of € 60/jaar.
Mentale ommekeer
De tuinder die nu op een agro-ecologische manier groenten teelt, getuigt. Hij was de bijzonderste leverancier van sla in Brazilië en zelfs met export voor het buitenland, maar met sloten vol gif.
Het gif moet eerst uit het hoofd, voor het uit de grond kan.
Eind jaren ‘90 kwam de mentale ommekeer. Het gif moet eerst uit het hoofd, voor het uit de grond kan. Het vraagt om een radicale ommekeer. Een andere visie op leven en samenleven. Hij legt bovendien een link tussen de huidige golf van depressies en het slechte eten dat mensen consumeren.
Over die mogelijke invloed van landbouwgif op het wel bevinden van mensen, getuigt een recent onderzoek. Deelstaat Paraná kent het hoogste aantal zelfdodingen van – dikwijls jonge – boeren met landbouwgif. Meestal gebeurt dit tijdens een depressie, als gevolg van veelvuldig contact met gif.
Na de mentale klik volgt een andere praktijk. Dat getuigt ook de Braziliaanse tuinder in de Wervelfilm “Het ritme van de rups” (zie video onder). Niet simpel, als je dagelijks de propaganda van industrie en media moet weerstaan.
Wéér een kikker die zich niet laat koken.
Maak MO* mee mogelijk.
Word proMO* net als 2790 andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.
Meer verhalen
-
Nieuws
-
Nieuws
-
De Ontwikkelaars
-
Reportage
-
Nieuws
-
Nieuws