In gesprek met Guilherme Boulos, misschien wel de nieuwe Lula?

Presidentskandidaat Boulos: ‘De wereld moet weten dat Lula een politiek gevangene is’

© Midia Ninja

Guilherme Boulos

De nieuwe hoop voor links in Brazilië is Guilherme Boulos, voortrekker van MTST, Movimento dos Trabalhadores sem Têto. Deze beweging organiseert stedelijke arbeiders, vertrekkende vanuit hun precaire woonsituatie (zie kadertekst). Bij de verkiezingen van oktober komt Boulos op als presidentskandidaat voor de linkse PSOL (Partido Socialismo e Liberdade), een partij die zich in 2004 afsplitste van de Arbeiderspartij (PT) omwille van kritiek op een aantal beleidskeuzes van Lula.

Wat is MTST?

De Movimento dos Trabalhadores sem Têto, die al twintig jaar actief is, klaagt de woonproblematiek van miljoenen Brazilianen aan, met daaraan gekoppeld het sociaal en economisch beleid dat systematisch mensen uitsluit. “Artikel 6 van de Braziliaanse grondwet stelt dat elke inwoner het recht heeft op een waardige woonplaats’, schrijft Boulos in zijn boek Por qué ocupamos? Uma introdução à luta dos sem-teto (Waarom bezetten wij? Een inleiding op de strijd van de mensen zonder huis). Het is de verantwoordelijkheid van de staat om die te verzekeren, daarvoor int ze belastingen en doet ze investeringen (of zou die moeten doen). In de praktijk is er een zeer groot verschil tussen de rechten van de rijken en de rechten van de armen. In het harde kapitalisme worden rechten omgezet in koopwaar en toegankelijk voor wie ze kan betalen.’ 

In Brazilië hebben bijna zeven miljoen families geen huis, wat neerkomt op 22 miljoen mensen of tien procent van de bevolking. Ze wonen in een klein vertrekje bij hun ouders in of betalen een veel te hoge huurprijs, zodat andere basisnoden in het gedrang komen. Ofwel gaat het om mensen die wonen in zogenaamde “bijenkorven” (krappe woonvertrekken in woonkazernes) en favela’s. Daarnaast hebben nog eens 48 miljoen mensen (15,5 miljoen families) onvoldoende basisvoorzieningen: sanitair, elektriciteit, stromend water, afvalophaling. Toch staan zes miljoen huizen, weervan 85 procent bewoonbaar is, leeg. Geen tweede verblijven, maar eigendom in handen van kapitaalkrachtige burgers die daarmee speculeren. Een contrast dat zich niet alleen voordoet met huisvesting, aldus Boulos. Op het vlak van voeding gebeurt hetzelfde: Brazilië is een van de grootste voedselproducenten van de wereld, toch lijden zoveel mensen honger. 

Tijdens de protesten van juni 2013 was MTST, samen met MPL Movimento Passe Livre (de Beweging voor Gratis Openbaar Vervoer) erg actief om de machtige immobiliënsector aan te klagen, met de prestigeprojecten voor de Wereldbeker en de Olympische Spelen, waar hele woonwijken voor ontruimd werden. 

MTST maakt ook deel uit van het brede Front van het Frente Povo sem Medo (het Front van Mensen zonder Angst) dat in het najaar van 2015 is opgericht om weerwerk te bieden tegen het opkomende rechtse golf en de dreigende afzetting van Dilma Rousseff.

MTST en PSOL lieten in de huidige context evenwel hun expliciete afkeuring blijken voor de opsluiting van Lula. Toen Lula in april effectief werd gevangen gezet, ging MTST het appartement, dat onder politietoezicht staat, bezetten. ‘Als dit appartement van Lula is, mogen we hier zijn. Als het appartement niet zijn eigendom is, waarom zit Lula dan in de gevangenis?’, vroegen de actievoerders zich af.  Veel Brazilianen zien in Boulos, 36 nu, een nieuwe Lula, iemand die over een jaar of tien kan uitgroeien tot een links boegbeeld.

We spraken af voor een interview maar precies op de dag van onze afspraak moest Boulos onverwacht naar het hoofdkwartier van de #LulaLivre-campagne in Curitiba, omdat er in het juridische steekspel een lichtpunt was gerezen waardoor Lula zou kunnen vrijkomen. Gezien die urgentie, de afstanden in dit immense land en de drukke agenda van Boulos, verliep het interview bijgevolg per mail.

MTST is geen politieke partij. Hoe bent u er nu toe gekomen om toch deel te nemen aan de verkiezingen?

Guilherme Boulos: De huidige situatie in Brazilië eist moed en engagement. Dit initiatief is ontstaan in een context van een diepe economische, politieke en ethische crisis en van een complete desillusie van mensen over het huidige systeem. Gezien deze situatie vonden we dat we de uitdaging moesten opnemen om een nieuw project te starten en om nieuwe stemmen binnen te brengen op het politieke forum.

Mijn kandidatuur is het resultaat van een debat binnen de sociale bewegingen en kreeg gestalte rond een onuitgegeven alliantie, een democratische eenheid van diverse politieke partijen en sociale bewegingen. Van groepen die actief zijn op heel verschillende plaatsen, die over verschillende zaken van mening verschillen, maar die allen zeer bezorgd zijn om een verdere achteruitgang van de huidige situatie. Het gaat over de essentie van de sociale strijd voor meer rechtvaardigheid in dit land, voor alle Brazilianen.

Waarom opteert u voor de PSOL?

Guilherme Boulos: PSOL is een vrij jonge partij maar heeft altijd de nadruk gelegd op haar overtuiging dat het alleen de moeite is om deel te nemen aan de verkiezingen als het is om een diepgaande verandering van de huidige structuren voor te stellen. We geloven dat de alliantie met PSOL de weg is om een links project te presenteren, een project dat tegelijk kritisch is, gedurfd, dat de verborgen privileges aanpakt, zonder angst om zout in de wonden te strijken. Een project dat de democratie verdiept en dat vooral ook werkbaar is.

Welke prioriteiten schuift u naar voor in uw campagne?

Guilherme Boulos: Onze prioriteiten zijn die van het Braziliaanse volk: gezondheidszorg, onderwijs en veiligheid. Het eerste wat we op 1 januari 2019 willen doen, indien het aan ons is om het presidentschap op te nemen, is een voorstel presenteren voor een volksraadpleging waarin de mensen zich kunnen uitspreken over de vraag of de hervormingen, goedgekeurd onder de regering Temer, overeind moeten blijven of niet. De belangrijkste is de grondwetswijziging 95, die voor 20 jaar de sociale uitgaven bevroor. Dat is een absurde en ongrondwettelijke maatregel, die het autoritaire karakter van deze staatsgreep duidelijk maakt. We willen ook de hervorming van de arbeidswetgeving aan het oordeel van de bevolking onderwerpen, een hervorming die rechten en garanties heeft afgeschaft, die het werk weer precairder heeft gemaakt, en de arbeidsreglementering en de syndicaten verzwakt heeft.

In Rio de Janeiro is de woonproblematiek schrijnend. Sinds de militarisering is er een sociale schoonmaak aan de gang, waarvan mensen uit de favela’s het doelwit zijn. Marielle Franco, zwart, vrouw en lesbisch, is vermoord omdat ze deze wantoestanden aanklaagde. Dan is de democratie ver zoek.

Guilherme Boulos: De moord op onze strijdmakker Marielle Franco, een briljante voorvechtster voor sociale rechten, strijdlustig en erg geliefd door ons allen, heeft nog eens het klimaat van geweld getoond waarin Rio de Janeiro leeft, een klimaat dat met de zogenaamde ‘militaire interventie’ van de regering Temer alleen maar slechter is geworden. In drie maanden tijd is er een stijging van veertig procent in het aantal dodelijke slachtoffers ten gevolge van het politieoptreden.

De boodschap die gepaard ging met de moord op Marielle is: ‘wie in de weg loopt en het ons moeilijk maakt, zal van de scène verwijderd worden’. Zij was werkelijk een stoorzender, omdat ze de misbruiken van de politie in de stad aanklaagde. Er zijn nu meer dan 120 dagen voorbij gegaan en nog altijd weten we niet wie haar vermoord heeft en wie de opdrachtgever was. We eisen gerechtigheid in deze zaak. 

Kan hetzelfde in São Paulo gebeuren? Zouden de staat en de stad hier ook kunnen gemilitariseerd worden? 

Guilherme Boulos: De realiteit in São Paulo is anders, maar de veiligheidspolitie is toch in de eerste plaats gericht op repressie en minder op intelligentie. Wie daarvoor de prijs betaalt zijn de jongeren: zwarten of jongeren uit de periferie. De meesten van hen worden slachtoffer van misbruiken van de politie.

Wat is jullie visie op het thema veiligheid?

Guilherme Boulos: Wij willen een andere aanpak van het veiligheidsbeleid. We hebben vastgesteld dat repressie nooit een oplossing is. Dat betekent concreet dat we de oorlog tegen de drugs over een andere boeg moeten gooien. Die criminaliseert alleen de armoede maar haalt de geweldcijfers niet naar beneden. Volgens ons moet er een politiehervorming komen, een samenwerking van de verschillende politiecorpsen, zoals in verschillende landen van de wereld het geval is, met grote investeringen in intelligentie en met een waardering van de politie. Die hebben nood aan een beter salaris en betere werkomstandigheden.

De huidige politieke crisis is op gang gebracht door de elite. Maar wie is die elite precies en vanuit welke posities laat die haar macht voelen?

‘Onze elite is voorstander van segregatie en heeft een diepe angst voor het volk, die nog denkt in schema’s van de tijd van de slavernij’

Guilherme Boulos: Onze elite is voorstander van segregatie en heeft een diepe angst voor het volk. Ze tolereert gewoon de etnische en raciale multiculturaliteit van Brazilië niet en begint al te beven wanneer ze zien dat hun privileges bedreigd worden door de wil van de meerderheid. Het is een elite die nog denkt in schema’s van de tijd van de slavernij, alsof er nog een heer van de Casa Grande (het huis van de patron, red.) zou zijn, met zijn slaven in de bijvertrekken. Ze wil geen enkele toegeving doen, hoe klein ook, aan de sociale mobiliteit van de onderste laag in de samenleving.

In bijna alle sectoren van de Braziliaanse samenleving is die elite vertegenwoordigd: van de grootgrondbezitter die zijn arbeidskrachten uitbuit tot de bankiers die miljoenen verdienen terwijl het land een van de diepste economische crisissen uit zijn geschiedenis doormaakt.

© Midia Ninja

 

De strategie voor sociale strijd vandaag kan niet anders dan verschillen van die van de jaren 70 en 80. Welke strategie moet men aan de dag leggen in tijden van globalisering en van extreme drang naar financieel gewin?

Guilherme Boulos: Wij richten onze hoop op een geloofwaardig project dat vanuit het volk komt, tegen het opgeklopte gevoel van onveiligheid. We weten dat de machten die ons sturen – hetzij vanuit de hoofdstad Brasilia hetzij vanuit de beurs — focussen op het gevoel van onveiligheid om het volk te verlammen en het zijn dromen te ontnemen. Met een volk dat verlamd is van schrik, kan een repressieve staat, die alles controleert, moeiteloos en straffeloos zijn gang gaan. Het is precies in zo’n klimaat dat Jair Bolsonaro (de extreemrechtse presidentskandidaat, red.) succesvol kan zijn. Onveiligheid kan uitmonden in angst en haat, maar het kan ook hoop genereren en dat is de weg die we in Brazilië moeten bewandelen. We gaan hun haat niet overwinnen door er nog een grotere haat tegenover te stellen. We kunnen alleen winnen wanneer we daar een pad van hoop tegenover stellen.

‘Een van de vergissingen van links in dit land is van telkens een strategie uit te werken die slechts op de volgende verkiezingen is gericht’

Een van de vergissingen van links in dit land is van telkens een strategie uit te werken die slechts op de volgende verkiezingen is gericht. Een strategie, met een houdbaarheidsdatum van de verkiezingskalender. Dat willen wij niet doen. Wij denken na over een project voor de komende tien, vijftien jaar. Voor de volgende generatie, niet voor de volgende verkiezingen.

Er is veel dynamiek in het middenveld, maar de groepen zijn erg versnipperd en gepolariseerd. Hoe de krachten bundelen?

Guilherme Boulos: Bewegingen zoals MBL (Beweging voor een Vrij Brazilië) of VpR (Kom op straat) zijn groot kunnen worden op de voedingsbodem van een oprechte frustratie bij de bevolking, een gevoel van een gebrek aan representativiteit. Maar na de onverantwoorde zet die ze gedaan hebben (de druk die ze uitoefenden voor de afzetting van Roussef, red.), hebben ze kracht verloren. Wie Temer mee in het zadel bracht, heeft geen greintje geloofwaardigheid om te spreken over corruptie en nog minder over een programma om uit de crisis te geraken.

Wij geloven dat de weg om Brazilië te veranderen, loopt via het organiseren van een permanente dynamiek om te luisteren naar de bevolking. Daarvoor zijn mechanismen van burgerparticipatie nodig, zoals referenda en plebiscieten. We moeten structuren uitwerken via dewelke het volk invloed kan uitoefenen op de federale regering. De mensen moeten de teugels in handen nemen voor de belangrijkste beslissingen in dit land.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

Men zegt vaak MTST is de beweging voor de stedelijke problematiek, MST voor de problematiek op het platteland. Denken jullie er niet aan samen de krachten te bundelen en een agenda te presenteren voor een ander maatschappelijk model?

Guilherme Boulos: De twee bewegingen vormen een eenheid; we staan samen in de strijd voor democratie, tegen de parlementaire staatsgreep en tegen het afbraakbeleid van de regering Temer.

MTST is het appartement dat aan Lula wordt toegewezen, gaan bezetten. Waarom is volgens u Lula gevangen gezet?

‘De wereld moet weten dat Lula een politiek gevangene is. Hij is veroordeeld zonder bewijsmateriaal, op grond van een oneerlijk en arbitrair proces’

Guilherme Boulos: De wereld moet weten dat Lula een politiek gevangene is. Hij is veroordeeld zonder bewijsmateriaal, op grond van een oneerlijk en arbitrair proces, en gedreven door de politieke motieven van rechter Sérgio Moro. Lula is veroordeeld zonder bewijzen, met als enige doel hem weghalen van de scène voor de presidentsverkiezingen. Zo simpel is het.

Gaat het land beter worden door het corruptieonderzoek van de Car Wash-affaire?

Guilherme Boulos: Het Car Wash-onderzoek beweerde de oprechte bedoeling te hebben de corruptie te bestrijden. Maar al vlug is gebleken dat het onderzoek een selectieve en politiek gemotiveerde weg volgde, gekenmerkt door excessen en zware schendingen van de grondwet en de Braziliaanse rechtspraak. De Car Wash-operatie handelde niet met volledige eerbiediging van het vermoeden van onschuld en het recht van verdediging. Het heeft op die manier een heel ernstig klimaat van juridische instabiliteit gecreëerd.

Als men oprecht de strijd tegen de corruptie wil aangaan, moeten we het probleem bij de wortel aanpakken: het politieke systeem in Brazilië. Er moet dringend een einde gesteld worden aan de externe financiering van de verkiezingscampagnes. Het parlement kan geen platform zijn vanwaar gunsten worden uitgedeeld. Op die manier konden diegenen die het meeste geld investeerden in de campagnes, ook de meeste politieke invloed kopen.

Wat zijn uw verwachtingen voor deze verkiezingen?

Guilherme Boulos: We hopen dat de verkiezingen gerespecteerd worden en dat het Braziliaanse volk op een soevereine manier kan beslissen, zonder bemoeienissen, voor een nieuwe richting voor het land, gebaseerd op de hoop en op de wil om de dingen op een andere manier te doen.

De enige weg is de democratie. Wie ongrondwettelijke maatregelen goedkeurt en geen rekening houdt met de mensen, maakt de crisis nog dieper. Wie een politieke leider en ex-president van het land gevangen houdt, op basis van een vervolging zonder bewijzen, verdiept de crisis. Wie onze rijkdommen verkoopt aan het buitenlands kapitaal tegen de prijs van bananen, stort het land in een diepe crisis.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Latijns-Amerika & ecologie
    Alma De Walsche schrijft over ecologische thema’s, van klimaat- en energiebeleid, over landbouw- en voedsel tot transitie-initiatieven en baanbrekers. Ze volgt al enkele decennia Latijns-Amerika, met een speciale focus op de Andeslanden.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.