Ook druzen worden onrustig in Syrië

De vraag die nu op tafel ligt, is of de recente uitbarstingen van druzische oppositie tegen het regime een keerpunt kunnen zijn dat in het voordeel werkt van de Syrische revolutionairen.

Eeuwenlang speelde de druzische minderheid, die 3 procent van de Syrische bevolking uitmaakt en vooral woont in de regio Sweida, een belangrijke rol bij Syrische revoluties, inclusief de strijd tegen het Ottomaanse regime en het Franse Mandaat in Syrië.

In de afgelopen tien jaar ontwikkelde de gemeenschap uitstekende relaties met president Bashar al-Assad, die soms gezien werd als hij druzen bezocht. Deze nauwe banden hebben Sweida echter niet immuun gemaakt voor de pro-democratische opstand in Syrië, die al bijna 7500 levens heeft gekost sinds januari 2011.

“Er zijn vaker demonstraties, hoewel op veel kleinere schaal dan in ander regio’s”, zegt Rima Fleyhan, een lid van de Syrische oppositie. “Vorige week waren er vijftien protesten in verschillende druzische dorpen.”

Elite

De meeste protesten worden gehouden in de hoofdstad van Sweida en in Qraya, de geboorteplaats van de historische druzische revolutionair Sultan Pacha al-Atrash, die van 1925 tot 1927 de Syrische Revolutie leidde. Ook Chahba, een andere stad in de druzische regio, is het toneel van protesten.

“De protestbeweging bestaat vooral uit studenten, advocaten, ingenieurs en links georiënteerden, de elite”, zegt Talal el-Atrache, auteur van Als Syrië ontwaakt per telefoon vanuit Sweida. 

Elders in het land komt de meerderheid van de demonstranten vooral uit boerenfamilies en arme gebieden, terwijl de beweging zich langzaam beweegt naar de hogere echelons van de samenleving.

“Toen de pro-democratische beweging net begon, heeft Bashar al-Assad gesproken met druzische leiders en gezegd: ‘We zijn allebei minderheden, de druzen en de alawieten. Bemoei je niet met de protesten’ ”, zegt activist Muntaha al-Atrash, de dochter van Sultan Pasha al-Atrash.

Druzische militairen

Volgens verschillende bronnen hebben druzische sjeiks door persoonlijk te interveniëren geprobeerd de demonstranten te weerhouden van hun acties, omdat ze een gewelddadige reactie van de overheid willen voorkomen.

Desondanks zijn twee plaatselijke “volkscomité’s” gevormd, die banden onderhouden met de Lokale Coördinatiecommissie (LCC) van de oppositie. “We hebben ook een eenheid gevormd van druzische militairen”, zegt kolonel Aref Hamoud van het Vrije Syrische Leger (FSA) per telefoon vanuit Turkije. 

Volgens de LCC zou de Sultan Pasha al-Atrash-brigade van de FSA zondag een militaire post hebben aangevallen, maar deze informatie is moeilijk te verifiëren vanwege de mediaban in Syrië.

De beweging in Sweida heeft met verschillende obstakels te kampen. Politieagenten en shabibha (misdadigers) die loyaal zijn aan president Assad, wisten de demonstranten tot nu toe snel uiteen te drijven. Volgens Fleyhan vormt de afwezigheid van religieuze centra een belangrijk logistiek probleem voor de druzen, omdat moskeeën vaak dienen als verzamelpunt voor demonstranten elders in het land.

Ook de grootschalige emigratie van jonge druzen kan bijdragen aan de lagere opkomst bij de protesten. Elders in het land spelen juist jongeren een grote rol bij de revolutie.

Moslimsbroederschap

Experts zoals Talal el-Atrache noemen nog andere mogelijke oorzaken, zoals de militarisering van de opstand als gevolg van de repressie. “Daardoor raakt de protestbeweging verwijderd van de oorspronkelijke doelen”, zegt hij.

Ashraf Jaramani, een inwoner van Sweida die politiek betrokken is, denkt dat zowel de angst voor een burgeroorlog als de islamitische dimensie van de protesten de druzen ontmoedigd heeft zich met de beweging te bemoeien. “Als Syrië de kant van Egypte en Libië opgaat, wie garandeert de druzen dan dat de Moslimbroederschap niet aan de macht komt? En wat gebeurt er dan met de rechten van minderheden”, zegt hij.

De gemeenschap is ook bang voor de internationalisering van het conflict, waarbij Syrië een slagveld kan worden van rivaliteit tussen sjiitische en soennitische landen. “De druzen willen niet dat Syrië in de voetsporen van Libanon treedt”, zegt Talal el-Atrache, verwijzend naar de burgeroorlog die van 1975 tot 1990 in dat land woedde.

Gezamenlijk front

De druzische gemeenschap in Libanon heeft geprobeerd geloofsgenoten in Syrië aan te moedigen. In verschillende redactionele stukken in zijn weekkrant, drong de druzische leider Walid Joumblatt er bij de druzen in Syrië op aan de kant van de revolutie te kiezen. Eerder riep hij druzen in het Syrische leger op om “bevelen om broeders te vermoorden te weigeren.”

Als de druzen een grotere rol gaan spelen bij de protesten, zal dat een grote tegenslag zijn voor het regime, zegt Mutaha al-Atrash. Sweida vormt samen met de provincie Daraa het district Hauran.

Het regime-Assad zit niet te wachten op de dreiging van zo’n gezamenlijk front en probeert in de gunst te blijven bij de minderheid. Veiligheidstroepen hebben tot nu toe geen druzische demonstranten gedood en volgens activisten krijgen druzische demonstranten die gearresteerd worden, een voorkeursbehandeling. Het regime vermijdt gewelddadig optreden in regio’s waar religieuze minderheden wonen, om zo het “islamitische etiket” dat de Syrische revolutie heeft gekregen, in stand te houden, zegt Fleyhan.

Sommige activisten verwachten echter dat de veiligheidstroepen hun geduld zullen verliezen en vroeg of laat tactische fouten zullen maken, waardoor de spanningen in de regio zullen oplopen. “Als heel Hauran opstaat,” voorspelt Muntaha al-Atrash, “wordt het moeilijk het weer op de knieën te krijgen.”