Slavernij is nooit afgeschaft, en misschien sponsort u het wel

Bij slavernij denken we vaak aan de zogenaamde “traditionele vorm” ervan, en de twaalf miljoen mensen die uit West-Afrika naar de Amerika’s gebracht zijn om er in plantages te gaan werken. Maar de praktijk is nog steeds levend en wel, schrijft Catherine Armstrong, lector Amerikaanse Geschiedenis aan de Loughborough University.

Wereldwijd doen meer dan 40 miljoen mensen gedwongen werk. Het is zo winstgevend dat mensenhandelaars er jaarlijks 150 miljard dollar mee verdienen.

Schuldslavernij strikt zowel kinderen als volwassenen. In Haïti worden kinderen bijvoorbeeld door hun eigen familie aan het werk gezet als huishoudhulp onder het zogenaamde Restavek-systeem -van het Franse rester avec. Deze kinderen, die met zo’n 300.000 zijn, hebben meestal geen toegang tot onderwijs, moeten tot veertien uur per dag werken en worden soms slachtoffer van seksueel misbruik.

Niet altijd op ras gebaseerd

Net zoals vroeger is ras niet altijd de belangrijkste reden om iemand in slavernij te brengen: het zijn vooral mensen die in armoede leven, die geen bescherming hebben van hun familie of die op de vlucht zijn voor honger, droogte of oorlog die in slavernij terechtkomen.

‘Vooral mensen in armoede, zonder bescherming van hun familie of op de vlucht voor honger, droogte of oorlog komen in slavernij terecht’

In Groot-Brittannië zijn zowel in schoonheidssalons, restaurants, muziekfestivals en boerderijen mensen in slavernij ontdekt. Slachtoffers van mensenhandel komen uit alle delen van de wereld en uit elke levenswandel. Moderne slavernij neemt ook heel wat vormen aan.

De vraag naar bepaalde gadgets heeft de slavernij wereldwijd sterk doen toenemen. In het verleden was dat ook het geval met de vraag naar suiker. Nu is het onze honger naar elektronische gadgets die het aantal slaven in de goud-, niobium-, tin- en kobaltmijnen de hoogte in jaagt.

Volgens de organisatie Save the Children werken vijf- tot zesduizend jonge kinderen in de coltanmijnen alleen al. Ze worden omringd door gewapende bewakers en kunnen niet ontsnappen. De winst gaat voor een groot stuk naar de voortdurende militie-oorlogen in Centraal-Afrika.

Mens bezit van een ander

Ook traditionele slavernij, waar een mens het bezit is van een ander, bestaat nog, met name in het West-Afrikaanse land Mauritanië. Pogingen om de praktijk uit te roeien bleken tot nog toe onsuccesvol.

Volgens de organisatie Fight Slavery Now zijn minstens 90.000 Mauritaniërs eigendom van iemand anders, terwijl tot 600.000 mensen gedwongen werk uitvoeren. Dat is bijna een vijfde van de bevolking.

India heeft het hoogste aantal slaven van alle landen in de wereld. Schattingen variëren van 14 tot 18 miljoen mensen. Veel slaven werken in de baksteenindustrie, onder wie ook veel vrouwen en kinderen.

Net als in het verleden wordt ook niet iedereen in de slavernij gedwongen. Sommige mensen kampten met een dergelijke armoede dat ze geen andere keus hadden dan zich te verkopen. Dergelijke gevallen komen ook vandaag nog overal ter wereld voor.

Slaven-soldaten

Net als in het verleden maakt slavernij een grote, internationale beweging. Voor West-Afrikaanse slaven moet de tocht over de Atlantische Oceaan onvoorstelbaar geweest zijn.

Vandaag reizen arbeiders de wereld rond uit vrije wil op zoek naar werk, maar sommigen onder hen eindigen in situaties van slavernij. Er werd hen een goede baan beloofd in degelijke omstandigheden en met een goed loon, maar ze komen terecht in een cyclus van schuld en wanhoop, en zijn gebonden aan hun werkgever zonder ontsnappingskans.

‘Vandaag reizen arbeiders de wereld rond uit vrije wil op zoek naar werk, maar sommigen onder hen eindigen in situaties van slavernij’

Veel van de arbeiders die de stadions bouwen voor het Wereldkampioenschap Voetbal in Qatar in 2022 komen uit Zuid-Azië. Volgens Amnesty International worden hun lonen vaak onterecht ingehouden, worden hun paspoorten afgenomen en worden ze gedwongen te werken in levensgevaarlijke omstandigheden.

Nog een gelijkenis tussen de geschiedenis en de moderne slavernij: de inzet van gedwongen soldaten in conflicten.

In de voorbije jaren zijn minstens dertigduizend kinderen ontvoerd om gedwongen te vechten voor het Lord’s Resistance Army van Joseph Kony in het Noorden van Oeganda.

Meer dan vier eeuwen geleden waren Christelijke kinderen gegeerd als soldaten in het Ottomaanse leger. De kinderen werden ontvoerd uit hun huizen, moesten zich gedwongen bekeren tot de Islam en werden aan het werk gezet in de strijdkrachten.

Slavernij is nooit afgeschaft

Ook vandaag bestaat er nog een actieve beweging rond abolitionisme. Het past de lessen toe van de beweging in het verleden, die de transatlantische slavenhandel afschafte: dat verhalen van slachtoffers een machtig wapen zijn om bewustzijn te creëren.

Net zoals Afrikanen als Olaudah Equianodeel van de bewe ging werden in het 18e-eeuwse Londen toen ze vertelden over hun leven als slaaf, worden slachtoffers nu aangespoord om hun verhalen te delen.

In de jaren 1790 organiseerden vrouwelijke abolitionisten een boycot van suiker die geproduceerd was met slavenarbeid, en kozen ze resoluut voor fair tradeproducten.

Ook vandaag erkennen fabrikanten en telers dat de garantie dat een product fair trade is -en vrij van slavernij- het product kan helpen verkopen.

Slavernij bestaat tegenwoordig in vele vormen, en de verwoestende impact op miljoenen mensen is niet kleiner dan in het verleden. Toch kunnen gewone mensen hun macht als consument gebruiken om de praktijken te bestrijden. Gewoon door aandachtig te zijn voor wat ze kopen, en bewustzijn te creëren bij hun vrienden, familie en collega’s.