Brengen Israëlische verkiezingen nieuwe hoop voor het Israëlisch-Palestijns conflict?

Gideon Levy: ‘Geen enkele Israëlische premier stond ooit achter tweestatenoplossing’

© Charis Bastin

Kinderen achter een checkpoint in Hebron

Nadat journalist Gideon Levy vorige maandag, naar de Westelijke Jordaanoever trok, schreef hij een verhaal neer voor de progressieve Israëlische krant Haaretz. Dat ging als volgt:

Na een familiebezoek keert een Palestijnse familie met de auto terug naar Bethlehem. Twee dochters van vijf en zeven op de achterbank, vader en moeder voorin. Wanneer ze door de zuidelijke ingang Bethlehem binnen rijden, krijgen ze motorpech te midden van een kruispunt. Vader, die aan het stuur zit, stapt uit en kijkt wat er mis is. Plots klinkt een schot. Als de rest van het gezin achterom kijkt, zien ze vader leunen op de kofferbak.

Moeder ziet dat haar man geraakt is door een kogel. Ze schreeuwt om hulp. Gelukkig rijdt een andere auto het kruispunt op. Vier jongen mannen, op de terugweg van een trouwfeest en in uitgelaten stemming, stappen uit. De man blijkt zwaar gewond dus reppen ze hem naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis. Eén van de jonge mannen Ahmad Manasra (23), blijft bij het gezin om hen te kalmeren. Ook hij krijgt de auto niet aan de praat. Als ook hij uitstapt om de auto te repareren, wordt hij neergeschoten met zes kogels. Hij probeert te ontsnappen, maar bezwijkt na een paar meter aan zijn verwondingen.

Een gewoon verhaal en niks ‘out of the ordinary’, stelt Levy. Hij publiceert dit soort gebeurtenissen elke week, maar volgens hem beroeren ze niemand meer in Israël. Hij moet zichzelf opdringen bij zijn lezers, meent hij, om de verhalen verder te kunnen vertellen. De rest van de Israëlische media pikken ze al lang niet meer op.

‘Te goed leven en te sterke brainwashing’

In de aula van de Vrije Universiteit Brussel, waar Levy een lezing geeft, is de man naast me duidelijk geraakt door het verhaal. Het is het verhaal van een regime dat meer en meer afgleed in een brutaler wordende bezetting en er maar niet in slaagt om tot een vredesakkoord te komen. Op 9 april staan nieuwe verkiezingen gepland. Kan een wissel van de macht nieuwe hoop geven voor de Palestijnen onder Israëlische bezetting?

Israëli’s weten niets over het leven onder de bezetting

In zijn lezing is Levy alvast weinig hoopvol. ‘Verwacht niet dat er verandering zal komen uit de Israëlische maatschappij. Daarvoor is het leven er veel te goed en de brainwashing te sterk. Israëli’s weten niets over het leven onder de bezetting en wat ze weten is vaak heel bevooroordeeld.’

Na een decennium ‘Bibi’ Netanyahu is er inderdaad vooral opvallend weinig gepraat over hoe het met de bezetting verder moet. Ook de recente steun van Donald Trump maakte het er niet beter op voor de Palestijnse zaak. Die verhuisde zijn Amerikaanse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem en erkende zo de stad als hoofdstad van Israël. Ook voor de Palestijnen met een Israëlisch paspoort bracht het premierschap van Netanyahu niet veel goeds. Verschillende controversiële wetten werden doorgevoerd die de Palestijnse minderheid binnen Israël nog meer discrimineren.

De verschillende corruptiezaken die tegen Netanyahu lopen brengen volgens sommigen een sprankeltje hoop op verandering. Toch lijken die rechtszaken niet meteen Bibi’s politieke einde te betekenen. In de polls staat zijn partij Likud nog steeds op één. Nek aan nek echter staat een nieuw kartel, het centrumrechtse Blauw en Wit (Kahol Lavan) dat met Benny Gantz als lijsttrekker Netanyahu’s grootste en meteen ook enige tegenstander vormt. Als voormalige Chief of General Staff binnen de IDF is Gantz een relatief nieuwe figuur binnen de Israëlische politiek. Toch belichaamt hij hét alternatief voor Netanyahu.

Netanyahu of geen Netanyahu, is voor vele kiezers de vraag. De opties zijn beperkt tussen rechts en centrum-rechts

De hamvraag voor deze verkiezing: Netanyahu of geen Netanyahu, bepaalt voor vele kiezers de voorkeur. De opties zijn dus beperkt tussen rechts en centrum-rechts. De linkse partijen binnen het Israëlische partijlandschap staan op een historisch laag pitje. Labor, ooit de grootste partij in Israël, wint volgens de recente polls nauwelijks half zoveel zetels als Likud. Meretz, de meest linkse Joodse partij, en de enige partij die in coalitie wil treden met de Palestijns-Israëlische fracties haalt in de polls amper vijf zetels.

We spreken Levy nog even na de lezing om vooruit te blikken op de aankomende verkiezingen en vragen hem waarom links het nu eigenlijk zo slecht doet in Israël. Links werd versplinterd na de tweede Intifada en het falen van Camp David. Sindsdien bestaat links eigenlijk niet meer in Israël, omdat het twintig jaar lang illegitiem is gemaakt. Het voornaamste discours speelt zich nu af tussen rechts, extreem rechts en nog meer rechts. Heel misschien een soort van centrum, maar links bestaat niet meer, althans toch niet het Joodse links.’

‘Veel heeft met identiteit te maken. De lagere klassen voelen zich nog steeds gediscrimineerd, voornamelijk de Mizrahi (niet-Ahskenazische Joden, afkomstig uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika, red.). Ze geloven dat Labor en links hen tekort heeft gedaan en daarvoor nemen ze nog steeds wraak. Netanyahu is voor hen een held, ironisch want hij is Ashkenazi.’

Boycot verkiezingen

Naast deze verrechtsing komt ook nog eens dat de vroegere Joint List, een coalitie van Arabisch-Israëlische partijen, nu is gesplitst en er in Arabisch-Israëlische kringen tot een boycot wordt opgeroepen. Uit frustratie voor zowel de natiestaatwet als de ineffectieve Arabisch-Israëlische politiek, verspreidden activisten van de “Popular Campaign to Boycott the Zionist Knesset Elections” pamfletten in de stad Haifa waarmee ze hun verontwaardiging tegenover discriminatie op vlak van onderwijs, gezondheid en huisvesting duidelijk maakten.

‘Ik begrijp waarom de Palestijnen boycotten, maar het is niet slim’

Hoewel Palestijnen met een Israëlisch paspoort zich verkiesbaar kunnen stellen en mogen zetelen in het parlement, maken ze de facto nooit deel uit van de regering. De voormalige Joint List die voorheen nog de derde grootste partij was, werd nu zelfs als gevolg van een onderling conflict gesplitst. Het Arabisch-Joodse linkse Hadash vormt nu een coalitie met het vrij gematigde Taal, terwijl de religieuze partij Raam samengaat met het seculier-nationalistische Balad. Die laatste coalitie haalt echter amper de kiesdrempel. De gevolgen van de boycot worden daarom dramatisch genoemd, nu polls hebben uitgewezen dat minder dan vijftig procent van de Arabische-Israëli’s naar de stembus trekken. Levy: ‘Dat is heel slecht nieuws. Zeker als het kartel Balad-Raam dat in de polls amper de kiesdrempel haalt niet verkozen wordt. In dat geval zullen slechts vijf of zes leden in de Knesset de Palestijnse Israëli’s vertegenwoordigen. Ik begrijp waarom de Palestijnen boycotten, maar het is gewoon niet slim.’

Echte democratie

Blauw en Wit, de partij van Gantz, belooft haar kiezers nochtans een échte democratie, zonder corruptie. Een hol concept zegt Levy in zijn lezing: ‘Hoe kan je een échte democratie zijn wanneer 4,5 miljoen mensen in hetzelfde land onder een brutale tirannie leven. Dat is zoals half zwanger zijn, zo werkt het gewoon niet. Ook al zou je dat graag willen. Je bent een democratie voor iedereen of je bent het niet’.

Ik ben proMO*

 

Steun ons unieke non-profit mediaproject en word proMO*.

Je ontvangt ons magazine en geniet van een pak andere voordelen

Je maakt MO* mee mogelijk en steunt ons in onze missie.

Voor € 4,60/maand of € 60/jaar.

Ik word proMO*

Zou de verkiezing van Gantz verandering kunnen brengen voor de Palestijnse zaak? Levy: ‘Gantz zou kunnen winnen, maar Netanyahu’s kansen zijn groter. Maar in het hele verhaal van de bezetting is er weinig verschil tussen Netanyahu en Gantz. Integendeel, Gantz zou Gaza al een hele tijd geleden zijn binnengevallen en hij zou hoogstwaarschijnlijk militaire operaties uitgevoerd hebben waar Netanyahu veel voorzichtiger tegenover stond. Ze zijn op verschillende vlakken verschillend, Gantz is een veel eerlijkere man als het aankomt op de rechtsstaat en beleid tegenover ngo’s. Maar als het aankomt op de bezetting, is er geen verschil tussen.’

Zo’n echte democratie zou ook het terugdraaien van de natiestaatwet betekenen, een wet die onder Netanyahu geïmplementeerd werd en die Israël definieert als het thuisland van de Joden waar alleen zij een exclusief zelfbeschikkingsrecht hebben. Blauw-Wit stelt daarom voor een nieuwe wet in te voeren die expliciet stelt dat alle burgers van de Israëlische staat gelijk zijn, dus ook de Palestijnse Israëli’s.

Denkt Levy dat zo’n nieuwe wet een verschil kan maken? ‘Neen. Ze zullen misschien een zinnetje toevoegen over gelijkheid, maar dat is het dan ook. Ze voegen zoiets toe zodat ze wat stemmen kunnen winnen bij de Druzen en misschien zelfs uit de Arabische gemeenschap, maar niemand gaat die wet echt afschaffen. Bovendien steunt de meerderheid van de Joden de wet, dus is er ook geen draagvlak voor.’

Darling of the west

De natiestaatwet druist volledig in tegen de Europese principes van democratie en bescherming van minderheden, waartoe Israël door zijn samenwerkingsakkoorden met Europa ook mee verbonden is. Toch passeerde de wet zonder dat er echt weerstand kwam van de internationale gemeenschap. Ook tegenover de herhaaldelijke schendingen van het internationaal recht door het bouwen van illegale nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever blijft Europa steken bij een passieve veroordeling. Waarom blijven die sancties uit als het op Israël aankomt?

‘Ik geloof echt dat sancties het verschil kunnen maken, maar het lijkt er gewoon niet op dat de EU ze zal doorvoeren’

Levy: ‘Omdat de EU verlamd is en niet met één stem spreekt. Oost-Europa is Israël heel goed gezind. Ik geloof echt dat sancties het verschil kunnen maken, maar het lijkt er gewoon niet op dat de EU ze zal doorvoeren. De EU zou dezelfde houding moeten aannemen tegenover Israël als tegenover een land als Turkije. Of beter nog Europa zou dezelfde rol moeten opnemen als met het apartheidsregime in Zuid-Afrika. Daarbij heeft Israel ook een situatie gecreëerd waarin het iedereen die het aandurft om Israël te bekritiseren, labelt als antisemiet. Dat is natuurlijk erg effectief, vooral in Europa.’

Ondanks het overtreden van het internationaal recht, houdt ook Blauw en Wit vast aan de nederzettingen. In hun partijpunten spreken ze zich uit tegen een unilaterale evacuatie van zowel de nederzettingen als Jeruzalem. Over een Palestijnse staat of tweestatenoplossing wordt bij hen angstvallig gezwegen. Wel geven ze aan nieuwe onderhandelingen met de Palestijnen te willen opstarten, in een poging om zowel centrum als rechtse stemmers aan zich te binden.

De tweestatenoplossing lijkt op die manier steeds problematischer te worden. Een poll van Haaretz toonde dat 42 procent van de Israëlische burgers, waaronder tweestatensupporters, voorstander is van één of andere vorm van annexering van Palestijns gebied. Hoe kan zoiets nog gerijmd worden? Levy: ‘Hoe? Dat vraag ik me ook af. De Israëli’s denken dat ze alles tegelijk kunnen hebben.’

Wachten op de Messias

‘Ken je iemand die iets bouwt om het daarna af te breken of het terug te geven? Neen!’

In zijn lezing stelt Levy het grimmiger: ‘Het merendeel van de Israeli’s is voorstander van de tweestatenoplossing. Niet nu natuurlijk, en ook niet met ontruiming van de nederzettingen, maar ze zijn voorstander van het idee. Ooit misschien eens (ironisch). Als iedereen voorstander is, dan zou het makkelijk implementeerbaar moeten is. Er is echter één klein probleemp: Israel was nooit voorstander van deze oplossing en er is nooit ook maar één premier geweest die wél voorstander was van deze oplossing. Hoe kan je anders nederzettingen bouwen op de Westelijke Jordaanoever? Ken je iemand die iets bouwt om het daarna af te breken of het terug te geven? Neen! Ehud Barack, die naar Camp David ging om vrede te sluiten met Yasr Arafat, bouwde zelfs 6000 nederzettingen in anderhalf jaar. Dat kan je toch niet serieus nemen?

Toch geeft Levy niet op. ‘Gaan we zitten wachten op de Messias en niks doen? Of gaan we nadenken over nieuwe oplossingen?’, vraagt hij het publiek in Brussel meermaals. Het discours veranderen, dat is wat volgens Levy moet gebeuren. We moeten beginnen praten over dat wat zo fundamenteel is zoals gelijkheid. ‘Wie kan daar iets op tegen hebben?’.

Hij geeft toe een sceptisch man te zijn, pessimistisch misschien ook wel, maar in de geschiedenis vindt hij hoop: ‘Als ik hier eind jaren tachtig zou verteld hebben dat binnen enkele maanden de Sovjet Unie zou vallen, de Berlijnse Muur verleden tijd zou zijn en het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime zou omver geworpen worden, dan zouden jullie me gek hebben verklaard. Toch gebeurde het en zelfs zonder bloedvergieten. Zo vaak gebeurt het ondenkbare. Net zoals op straat een grote boom plots omvalt en je denkt: “Wat een sterke boom, hoe kan die nu zomaar omvallen”. Maar als je beter kijkt, zie je dat de stam aan de binnenkant helemaal rot is. En wat is er nu rotter dan de Israëlische bezetting?’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.