"We willen Syrische president niet uit zadel lichten" (VS)

“Nee, we proberen de Syrische regering niet te ondermijnen”, zei woordvoerder Mark Toner in een reactie op het nieuws in The Washington Post maandag, dat de VS in het geheim Syrische oppositiegroepen financieren. Het gaat bijvoorbeeld om een satellietzender in Londen die opriep om het regime van president Bashar al-Assad omver te werpen.

“Assad moet aan de legitieme verzuchtingen van zijn volk tegemoetkomen”, benadrukte Toner. Assad had het afgelopen weekend zelf over de noodzaak om de noodtoestand in zijn land op te heffen en bredere hervormingen door te voeren. “We volgen aandachtig nu om te zien hoe deze woorden zich in daden vertalen”, aldus Toner.

Noodtoestand

Het klopt dat Assad in een poging om de snel om zich heen grijpende protesten in Syrië te bezweren een nieuwe regering heeft ingezworen, onder leiding van de voormalige minister van Landbouw, Abdel Safar. De Syrische president beloofde ook de noodtoestand die al 48 jaar van kracht is “binnen de week” op te heffen. Opmerkelijk was dat hij voor het eerst zijn deelneming betuigde aan de slachtoffers van het geweld tussen veiligheidsdiensten en betogers, volgens onafhankelijke mensenrechtenorganisaties vielen er al meer dan tweehonderd doden.

Steeds meer waarnemers vinden Assads toegevingen “te weinig en te laat”. De storm van protest ging niet liggen, integendeel. Zondag eisten tienduizenden betogers in steden over heel Syrië dat het regime aftreedt. In Hom werden zondagavond 24 mensen gedood bij protesten.

“De uitdrukkelijke vraag van de demonstranten dat Assad opstapt, is een nieuwe fase in de confrontatie”, stelt Joshua Landis, expert aan de Universiteit van Oklohoma. “De oppositie is misschien nog niet in staat om het roer over te nemen, maar als ze grote manifestaties kan blijven organiseren, zullen de buitenlandse investeerders en toeristen wegblijven. Dan is er geen toekomst meer voor het regime.”

Voorzichtige Obama

Een andere Syriëspecialist, Bassam Haddad van de George Mason-universiteit, denkt ook dat Syrië snel een keerpunt zal bereiken waarna het moeilijk wordt voor Assad om opnieuw het laken naar zich toe te trekken. “Het regime kan het proces nog omkeren, maar zal dat niet doen. Zo houdt het momentum van de oppositie langer aan. Volgens mij is deze week beslissend om te bepalen wie aan het hoofd van de opstand staat.”

Washington heeft in het algemeen erg voorzichtig gereageerd op de opstand. Zoals in Egypte benadrukte de Amerikaanse regering het belang van stabiliteit in het land, hoewel ze ook opriep tot democratische hervormingen en een geweldloos antwoord op de protesten vroeg. Na het bloederige incident in Daraa bijna twee weken geleden veroordeelde president Barack Obama het “afschuwelijke geweld tegen vreedzame betogers”.

Syrische opposanten die Amerikaanse functionarissen hadden ontmoet en gevraagd om minstens hardere taal te spreken aan het adres van het regime, zijn ontgoocheld door Obama’s behoedzaamheid. Gesteund door neoconservatieve haviken die al lang een regimewissel in Damascus willen doorvoeren, spoorden ze de regering aan om hetzelfde scenario als voor Libië toe te passen. De eerste stap is dan een VN-resolutie om Assad naar het Internationale Strafhof te sturen en de aanstelling van een bijzondere rapporteur om de vermeende misbruiken van zijn veiligheidsdiensten te onderzoeken.

Relaties onder Bush

The Washington Post baseert zich op de recente telexen die WikiLeaks publiek maakte om te schrijven dat de Amerikaanse staat ongeveer 6 miljoen dollar (ongeveer 4,2 miljoen euro) had betaald aan oppositiegroepen sinds 2006, toen de relaties tussen beide landen onder president George W. Bush een dieptepunt kenden. Naar verluidt ging veel van het geld naar Barada TV, een satellietkanaal dat wordt geleid door Syrische expats die banden zouden hebben met de Beweging voor Justitie en Ontwikkeling. Volgens een telex is dat een “gematigde Islamistische organisatie die uitsluitend Assads regime ten val wil proberen door democratische hervorming.”

Dinsdag hield Toner vol dat de Amerikaanse steun aan Barada en organisaties uit het Syrische middenveld niet verschilde van gelijkaarde Amerikaanse programma’s voor de promotie van democratie overal ter wereld. “Wel verschillend is dat de Syrische regering deze hulp beschouwt als een bedreiging voor de controle over haar volk.” Niettemin zullen de onthullingen een aanleiding zijn voor het regime om de betogers te bestempelen als marionetten van “buitenlandse agenten” die er alles aan doen om Syrië in de chaos te storten.

De regering en veel onafhankelijke experts in de VS zijn bezorgd dat chaos inderdaad het eindresultaat zal zijn van de groeiende polarisering tussen regering en oppositie. Ook Saoedi-Arabië en Israël hebben hun twijfels over de oppositie, maar voorlopig verkiezen ze de “vijand die ze kennen”, boven de onzekerheid van Syrië zonder Assad.