"Inheemse Guatemalteken nog slechter dan vroeger"

“De situatie van de inheemse volken is nog slechter dan vroeger”, zegt Eduardo Sacayón, directeur van het Instituut voor Interetnische Studies van de Universiteit San Carlos. “De armoede is nog verscherpt, de kwaliteit van het onderwijs is erbarmelijk, en in de gezondheidszorg ontbreekt een interculturele visie.”

Toen de sociaaldemocraat Álvaro Colom op 14 januari 2008 president werd, beloofde hij met “een Mayagezicht” te besturen. “Vandaag begint het privilege van de armen, vandaag begint het privilege van wie geen kansen heeft”, zei hij toen.

Vandaag ziet de realiteit er anders uit, zegt Sacayón. “Het is een structureel, historisch thema dat men het inheemse steeds ziet als iets wat de moeite niet loont, wat geen waarde heeft, als een obstakel voor het land. Sinds de komst van de Spanjaarden eind vijftiende eeuw, overheerst in de Guatemalteekse samenleving het idee dat het inheemse geen waarde heeft en het westerse wel. Dat is niets anders dan een racistische en discriminerende visie, en die wordt verspreid  door regeringen, partijen en zelfs de media.”

Weinig veranderd

Volgens officiële cijfers vertegenwoordigen de inheemse inwoners van de Maya-, Garifuna- en Xinca-volken bijna 40 procent van de Guatemalteekse bevolking, maar zelf zeggen ze meer dan 60 procent te vormen van de 14 miljoen inwoners.

In 2000 waren acht van de tien inheemse Guatemalteken arm, bij de niet-inheemse bevolking was de verhouding vier op tien. Volgens het vooruitgangsrapport over de Millenniumdoelstellingen, dat de regering op 1 december voorstelde, is er weinig veranderd. In de periode 2000-2006 is de extreme armoede, die vooral de inheemse bevolking treft, met nauwelijks een half procentpunt gedaald, van 15,7 naar 15,2 procent, terwijl de algemene armoede van 56,2 naar 51 procent zakte.

In 2008-2009 leed 58,6 procent van de inheemse kinderen onder vijf jaar aan chronische ondervoeding, dat is meer dan het dubbele van wat bij niet-inheemse kinderen is vastgesteld.

In 2008 was slechts 13,2 procent van de studenten hoger onderwijs inheems, zegt het Nationaal Rapport voor Menselijke Ontwikkeling 2009-2010, van het VN-Ontwikkelingsprogramma (UNDP)

De inheemse volken in Guatemala hebben zich ook uitgesproken tegen mijnconcessies in raadplegingen via Conventie 169 over Inheemse en Tribale Volkeren van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO). Toch worden de projecten voortgezet, merkt Sacayón op.

In september 2011 kiest Guatemala een nieuwe president, een nieuw parlement en nieuwe burgemeesters.