Satellietbeelden tonen zieltogend Afrika

Op een internationale waterconferentie in Stockholm die zaterdag (26 augustus) wordt besloten, stelde het milieuprogramma van de VN (Unep) een atlas voor met satellietbeelden die de “dramatische en verwoestende” veranderingen van het Afrikaanse milieu illustreren. Bossen en natuurreservaten maar vooral ook meren en rivieren hebben het zwaar te verduren. Veel beelden waren al sinds eind vorig jaar te zien op de website http://na.unep.net/AfricaLakes/, maar nu zijn ze in boekvorm gepubliceerd.

Sommige beelden zijn bekend. Het Tsjaadmeer is de afgelopend decennia bijvoorbeeld gekrompen tot tien procent van zijn vroegere omvang. Maar er zijn nog spectaculaire vergelijkingen. In 1990 ziet het Ghanese Songormeer, een visrijke lagune waar ook zeldzame schildpadden en miljoenen vogels leven, er vanuit de ruimte nog uit als een diepblauwe watermassa van zo’ 74 vierkante kilometer groot. In december 2000 is op satellietbeelden alleen nog een grauwe schaduw van die vroegere rijkdom te zien. Intensieve zoutwinning is één van de oorzaken van die snelle achteruitgang

‘Afrikaanse meren, atlas van ons veranderende milieu’ brengt ook het Victoriameer in beeld, de grootste watermassa op het Afrikaanse continent. Begin de jaren 90 was de waterspiegel er nog ongeveer een meter hoger dan nu.

Van het Nakuru-meer in Kenia trekt vooral de omgeving de aandacht: de bossen eromheen zijn grotendeels verdwenen. Veel ontwikkelingen gaan heel snel. Niger is bijvoorbeeld in 20 jaar tijd meer dan 80 procent van zijn vochtige gebieden kwijtgespeeld.

Afrika wordt almaar droger. Volgens een recente studie neemt de neerslag en het debiet van de rivieren in het grootste deel Afrika al dertig jaar af. Dat heeft onder meer te maken met de toegenomen verdamping, een gevolg van de klimaatverandering. Veel water wordt ook slecht gebruikt in Afrika. In de landbouw gaat 40 tot 60 procent van het irrigatiewater verloren door lekken en verdamping.

Op een aantal plaatsen worden de watervoorraden al bijna maximaal aangesproken. Dat is bijvoorbeeld het geval in het stroomgebied van de Volta. De VN vinden dat de zes landen in de regio - Benin, Burkina Faso, Ivoorkust, Ghana, Mali en Togo dringend meer moeten gaan samenwerken om hun watergebruik duurzamer te maken en om conflicten over toekomstige verdelingsproblemen te vermijden. Ook in zuidelijk Afrika dreigen dergelijke problemen.