Russische vrouwen in het verdomhoekje

De statistieken liegen er niet om: het gaat steil bergaf voor de Russische vrouwen. Ze maken nu twee derde uit van alle werklozen in Rusland, en de vrouwen die wel een baan hebben, verdienen gemiddeld een derde minder dan mannen. Een kleine helft van alle vrouwelijke werkneemsters klaagt dan ook nog eens over ongewenste seksuele intimiteiten op het werk.

Zelfs van hun echtgenotes krijgen veel Russische vrouwen niet veel respect. Meer dan de helft van de getrouwde Russische vrouwen heeft al te maken gehad met geweld of zware dreigementen van de kant van hun echtgenoot, stelt het rapport. Een kwart had te lijden onder seksueel misbruik, en vier op vijf vrouwen zeggen dat zeggen dat ze al psychisch geweld hebben ondergaan.

De studie is een initiatief van een groep van Russische sociologen, de Amerikaanse ontwikkelingssamenwerking (USAID) en de American Bar Association’s Central European and Eurasia Law Initiative, een organisatie van Amerikaanse advocaten die opkomen voor de mensenrechten in het voormalige Oostblok.

Vrouwen stonden ten tijde van de Sovjet-Unie ook niet op gelijke voet met mannen, geeft Leah Utyasheva toe, een van de auteurs van het rapport. “Het probleem bleef veel meer verborgen. De grondwet gaf vrouwen dezelfde rechten als mannen, maar ook toen was dat alleen theorie.”

Maar toch lijken Russische vrouwen er nu nog slechter aan toe. De nieuwe Russische grondwet geeft mannen en vrouwen ook gelijke vrijheden en dezelfde mogelijkheden om hun rechten uit te oefenen, maar vrouwen hebben veel minder kansen om op economisch vlak te participeren, oordeelt Utyasheva.

“Vrouwen gaan er financieel en sociaal op achteruit”, concludeert de onderzoekster. “En ze hebben ook minder te zeggen in het beslissingproces.” Minder dan 10 procent van de volksvertegenwoordigers van de Duma is van het vrouwelijke geslacht. Ter vergelijking: in België en Nederland ligt dat percentage hoger dan 30. Rusland heeft ook geen vrouwelijke ministers.

In sommige opzichten heeft Rusland duidelijk een stap terug gezet. De Russen gaan er nu van uit dat het de man is die het gezin financieel ondersteunt, en dat vrouwen daarom minder mogen verdienen”, zegt Lily Golden, een professor sociologie en lid van de Moskouse ngo Centrum voor Burgerinitiatieven. Dat gaat wel voorbij aan het feit dat veel vrouwen alleen voor hun kinderen zorgen, zonder uitkering en zonder de hulp van een man.”

Volgens Golden nemen het geweld in het gezin en ongewenste seksuele intimiteiten alarmerend toe, maar toch gaan bij de overheid de alarmbellen nog niet rinkelen. Dat ligt volgens haar ook aan een gebrek aan eenheid en solidariteit.

Elisabeth Duban van het Central European and Eurasia Law Initiative vindt dat veel Russische vrouwen duidelijk voor ogen hebben hoe gelijke behandeling er zou moeten uitzien, maar zegt dat ze te weinig weten over de wetten waarop ze een beroep zouden kunnen doen. Duban pleit voor een combinatie van voorlichtingsprogramma’s voor de hele bevolking en professionele opleiding voor rechters, ordediensten en advocaten zoadat die beter kunnen reageren op gevallen van discriminatie.

En misschien schiet ook de regering wakker. Op basis van de klachten van vrouwengroepen en de onrustbarende statistieken werkt een comité aan nieuwe wetgeving die de problemen moet verhelpen. (PD)