Nederland krijgt mogelijk 'WTO-vrije' gemeenten

In Nijmegen gaat die vrees zelfs zo ver dat het stadsbestuur overweegt om zich uit te roepen tot WTO-vrije gemeente. In de derde week van januari vergadert de Nijmeegse gemeenteraad over een voorstel in die richting van de GroenLinks-fractie. “Door ons symbolisch WTO-vrij te verklaren, willen we de Nederlandse regering oproepen om de onderhandelingen over een wereldwijde liberalisering van de dienstensector stop te zetten,” licht Wouter van Eck van de Nijmeegse GroenLinks-fractie toe.

“We vinden dat de privatiseringswaan veel te ver wordt doorgevoerd,” vertelt Van Eck. “Met de verzelfstandiging van het openbaar vervoer hebben we kunnen zien dat dat niet in het voordeel is geweest van het milieu en het publiek. Nu hebben we als gemeente nog de macht om randvoorwaarden aan privatisering van gemeentetaken te stellen. Straks mogen we dat op grond van WTO-verdragen misschien niet meer doen omdat dat de vrije marktwerking kan belemmeren. Wij vinden dat niet de markt maar de sociale en ecologische dimensie weer voorop moet staan.”

Van Eck schat in dat zijn voorstel om Nijmegen symbolisch WTO-vrij te verklaren waarschijnlijk wel op een meerderheid kan rekenen in de overwegend linkse gemeenteraad. Als het plan er doorkomt, kan Nijmegen zich meten met grote jongens als Parijs, Birmingham en Genua. Deze en nog honderden andere Europese steden gingen Nijmegen al voor en riepen zich uit tot WTO-vrije gemeente.

Duits grootwinkelbedrijf in Groningen

Op de nuchtere Groningers maken deze klinkende namen niet zoveel indruk. Groningen maakt zich ook zorgen over de gevolgen van de WTO-onderhandelingen op de publieke dienstverlening in de stad, maar wil eerst meer weten. Het Groningse gemeentebestuur heeft daarom het voorstel van de Socialistische Partij (SP) aangenomen om een conferentie over de gevolgen van de WTO-onderhandelingen voor Nederlandse gemeenten te organiseren. Waarschijnlijk zal die informatiedag in april plaatsvinden.

SP-fractielid Peter Verschuren sluit niet uit dat na die conferentie ook Groningen besluit om zich WTO-vrij te verklaren. “Alle partijen, ook de VVD, maken zich zorgen over wat ons boven het hoofd hangt,” weet hij.

Verschuren geeft een voorbeeld van zo’n schrikscenario. “Stel een Duits grootwinkelbedrijf wil een weidewinkel gaan bouwen aan de rand van Groningen. De gemeente heeft echter in haar ruimtelijke ordeningsplan vastgelegd dat dat niet mag. Het bedrijf zou dan kunnen besluiten Groningen bij de WTO aan te klagen.”

Ingewikkeld onderwerp

Het zou dus kunnen, maar hoe nou precies die WTO-regels in elkaar steken, blijft een raadsel. Verschuren: “Juist omdat het zo’n ingewikkeld onderwerp is willen we experts uit verschillende invalshoeken over de positieve en negatieve kanten van liberalisering uithoren.”

Groningen, Nijmegen en nog wat andere gemeenten zijn wakker geschud door Milieudefensie. De milieuorganisatie organiseerde onlangs een serie informatieavonden over het Gats-verdrag dat in WTO-verband is afgesloten. Gats staat voor ‘General Agreement on Trade in Services’.

Het openbreken van markten die voorheen in handen van de overheid waren, is een belangrijk streven van dat verdrag. Over de nadere invulling daarvan wordt nu onderhandeld. De onderhandelaars willen bijvoorbeeld dat (buitenlandse) bedrijven voorzieningen op het gebied van elektriciteit, drinkwater en de post overnemen van terugtrekkende overheden.

“Het gaat over ons, maar zonder ons.”

Die WTO-onderhandelingen worden door vertegenwoordigers van de nationale regeringen gevoerd. Naar de smaak van Milieudefensie en andere anders-globalistische organisaties gebeuren die onderhandelingen te veel in achterkamertjes. Ook vinden zij dat het nog volstrekt onduidelijk is wat de gevolgen van een vergaande liberalisering zijn. Het is een van de thema’s die op het Wereld Sociaal Forum aan bod komen.

Nederlandse en internationale maatschappelijke organisaties pleiten dan ook voor een stop op de onderhandelingen zolang er geen grondige evaluatie van de consequenties heeft plaatsgevonden. Wouter van Eck van de Nijmeegse GroenLinks-fractie deelt dat standpunt: “Het gaat over ons, maar zonder ons.”