Onderzoek naar politieke moorden op kruissnelheid

Het Opperste Gerechtshof heeft het licht op groen gezet voor de onderzoeken
naar de Mexicaanse ‘vuile oorlog’, en de regering van president Vicente Fox
heeft een speciale aanklager met een uitgebreide staf benoemd om alles in
goede banen te leiden. Onderzoeksrechters hebben hun tanden gezet in de
dossiers van verscheidene generaals, maar het belangrijkste onderzoek heeft
betrekking op Luis Echeverría, president van 1970 tot 1976. In juli werd hij
al een eerste keer ondervraagd. Intussen is een militaire rechtbank begonnen
met de behandeling van een zaak tegen twee generaals die verantwoordelijk
worden geacht voor de dood van 130 dissidenten en linkse guerrillero’s.

Volgens auteur Carlos Montemayor staat Mexico voor een historisch wending,
al valt nog wel af te wachten of de onderzoekers de waarheid helemaal zullen
achterhalen en of alle daders echt gestraft zullen worden. Maar in elk geval
heerste er woensdag bij de 34ste verjaardag van de massamoord op honderden
studenten op het Tlatelolcoplein in Mexico-stad een heel andere sfeer dan
vroeger. De kans lijkt reëel dat de militairen en politici die op 2 oktober
1968 het bevel gaven het vuur te openen op de studenten die op het plein
demonstreerden voor politieke veranderingen, eindelijk ter verantwoording
zullen worden geroepen.

De regering van de toenmalige president Gustavo Díaz Ordaz (1964-1970) hield
het er altijd bij dat de studenten het leger hadden aangevallen, dat dan uit
zelfverdediging had gehandeld. Ook over het dodental bestaan grote
meningsverschillen - de regering had het in 68 over 30 slachtoffers, maar
onafhankelijke bronnen doen geloven dat de waarheid dichter bij 400 ligt.
Misschien wordt nu eindelijk de waarheid bovengehaald. Luis Echeverría, die
in 1968 als minister van Binnenlandse Zaken verantwoordelijk was voor de
openbare orde, wordt door het Mexicaanse gerecht als één van de verdachten
in de zaak beschouwd.

Intussen heeft een militaire rechter voor een ander precedent gezorgd door
te oordelen dat er genoeg bewijzen zijn om over te gaan tot de arrestatie en
berechting van de generaals Francisco Quiroz en Arturo Acosta in verband met
de dood van meer dan 130 dissidenten en guerrilero’s in de jaren 70. Acosta
and Quiroz, die door mensenrechtenorganisaties verantwoodelijk worden geacht
voor de illegale arrestatie, foltering en het vermoorden van honderden
PRI-tegenstanders, zaten al twee jaar in de cel op beschuldiging van
drugssmokkel.

Misschien is de wagen daarmee aan het rollen gebracht. Volgens de Nationale
Mensenrechtencommissie, een onafhankelijk overheidsorgaan, hebben de geheime
politie en het leger tussen 1974 en 1984 minstens 482 dissidenten doen
verdwijnen.

De diensten van de speciale aanklager hebben dinsdag laten weten dat de
regering geen tijdslimiet heeft verbonden aan hun onderzoek. De
belangrijkste doelstelling is sterke dossiers samenstellen tegen de
vermoedelijke verantwoordelijken van de ergste mensenrechtenschendingen uit
de voorbije decennia, zodat die gedwongen worden voor de rechter te
verschijnen.

Volgens de PRI probeert president Fox de speciale aanklager te misbruiken
voor politieke doeleinden. De partij geeft toe dat de misdaden die van de
jaren 60 tot 80 door de staat werden begaan moeten worden onderzocht, maar
voor PRI-parlementslid Alvaro Valarta is het belangrijker voor eenheid te
zorgen, en geen haat en wraakgevoelens te cultiveren.