30 jaar voor moord op 19 landloze boeren

Kolonel Mario Pantoja werd vorige week al veroordeeld tot 228 jaar
gevangenisstraf, 12 jaar voor elke moord. Majoor José María Oliveira kreeg
deze week 158 jaar. Maar die straffen zullen onmiddellijk verminderd worden
tot 30 jaar, de maximumstraf in Brazilië. En aangezien het hun eerste
veroordeling is, kunnen beide in beroep gaan, waardoor ze hun veroordeling
nog drie jaar voor zich uit kunnen schuiven, aldus Charles Trocate,
MST-coördinator in Pará. En zelfs al worden ze dan tot dezelfde straf
veroordeeld, dan zijn er zeker nog achterpoortjes in de wetgeving zodat ze
na 10 jaar kunnen vrijkomen, stelt hij. Trocate benadrukt ook dat de echte
schuldigen, die het bevel tot vuren gegeven hebben, de gouverneur van Pará
Almir Gabriel, en het toenmalige hoofd van de militaire politie, niet voor
de rechtbank moeten verschijnen.

De assistent van de openbare aanklager, Marcelo Freitas, noemde de
veroordelingen wel bevredigend en stelt dat ze een einde maken aan de
traditie van straffeloosheid in Pará. De openbare aanklager eist wel dat
Pantoja onmiddellijk achter slot en grendel gezet wordt. Aangezien hij
meerdere moorden op zijn actief heeft, kan het niet dat hij tijdens zijn
beroep op vrije voeten blijft, aldus Freitas. De komende weken zullen ook
nog 15 officieren en sergeanten en 120 gewone soldaten voor de rechtbank
moeten verschijnen. Maar de MST vreest dat die allemaal worden vrijgesproken
met het argument dat ze enkel orders opvolgden. Freitas hoopt dat ze wel
gezamenlijk en zonder onderscheid worden veroordeeld.

De MST zelf weigerde om deel te nemen aan de rechtszaken omdat er teveel
onregelmatigheden waren onder druk van lokale overheden en landeigenaren.
De MST wil dan ook dat dit soort zaken behandeld wordt door het federaal
gerechtshof in Brasilia. De veroordeling kwam er voornamelijk onder
internationale druk van de Verenigde Naties, de Organisatie van Amerikaanse
Landen en internationale mensenrechtenorganisaties, en is geen gevolg van de
goede wil van de Braziliaanse Justitie, aldus Trocate.

Ook James Cavallaro, coördinator van het Centrum voor Wereldwijde
Rechtvaardigheid, een ngo in Rio, wijst op ernstige onregelmatigheden, onder
meer bij het verzamelen van de bewijsstukken. Zo werden getuigen niet
behoorlijk ondervraagd en werden geen degelijke lijkschouwingen uitgevoerd.
Daardoor is het onmogelijk te bewijzen wie nu juist bijdroeg tot de dood van
de boeren. Volgens Amnesty International was er ook sprake van foltering en
werden sommige boeren koelbloedig vermoord nadat ze zich hadden overgegeven.

In Brazilië is 44 procent van alle landbouwgrond in handen van één procent
van de boeren. Miljoenen landloze boeren worden verplicht te verhuizen naar
de sloppenwijken rond de grote steden. Het landhervormingsprogramma van de
overheid heeft een aantal gronden onteigend en het land verdeeld onder
armere boeren. Maar intussen hebben machtige landeigenaren blok gevormd
tegen die hervormingen en vaak hun eigen privé-milities opgericht. Al
honderden landloze boeren zijn in disputen vermoord en zo goed als niemand
is daarvoor veroordeeld.