Problemen van slechte betalers raken niet opgelost

De twee organisaties startten hun onderzoek in juli vorig jaar, op het
ogenblik dat de regering een regeling had ingevoerd waarbij de armste
gezinnen recht kregen op een gratis minimumlevering van water en
elektriciteit. Maar die maatregel is in veel gebieden nog steeds dode
letter. Het is mogelijk dat er nu minder huishoudens afgesneden worden dan
één jaar geleden, maar talloze verhalen van arme mensen die ook de voorbije
maanden nog te maken kregen met afsluitingen en uitdrijvingen, geven aan dat
de betaalbaarheid van de nutsvoorzieningen een hardnekkig probleem blijft,
stelt het rapport. Sommige gezinnen moeten echt kiezen tussen het betalen
van hun facturen of andere basisbehoeften als eten en kleding.

De auteurs van het rapport noemen het beleid van de Zuid-Afrikaanse regering
zeer tweespaltig. Er zijn weliswaar indrukwekkende verbeteringen
aangebracht in de distributie-infrastructuur, maar de hardnekkigheid waarmee
ook de armste gebruikers tot betalen worden aangezet, maakt dat veel
minvermogenden in het land toch geen toegang hebben tot leidingwater en
stroom. De overheid doet aan slecht crisismanagement, luidt het.

Slechte betalers zijn meestal geen profiteurs, stellen de onderzoekers. De
meeste gezinnen met een laag inkomen houden angstvallig de rekeningen bij en
weten precies hoeveel ze bezitten, zegt het rapport. Mensen nemen hun
betalingen ernstig en houden jarenlang hun bankafschriften bij. Dat is niet
het gedrag van iemand die onder zijn verplichtingen tracht uit te komen,
legt David McDonald, vice-directeur van het Municipal Services Project, uit.

De regering lijkt wel oor te hebben voor die argumenten. De ploeg van
president Thabo Mbeki is van plan nog meer dan vroeger het accent te leggen
op armoedebestrijding. Ze wil een inspanning doen om binnen de begroting
substantiële bedragen vrij te maken voor sociale ontwikkelingsprogramma’s
en armoedebestrijdende maatregelen. Zo wil de regering een nationale
campagne opstarten om iedereen te registeren die in aanmerking komt voor
sociale toelagen, totnogtoe de meest effectieve sociale maatregel. Nu
krijgen 4,3 miljoen Zuid-Afrikanen zo’n toelage en de regering hoopt dat
voor het einde van het boekjaar op te trekken tot 5,5 miljoen.

Ondertussen behelpen vele Zuid-Afrikanen zichzelf. Inwoners van townships en
illegale nederzettingen tappen illegaal elektriciteit af van het net. Eskom,
het elektriciteitsbedrijf van de staat, doet er alles aan om die praktijk
tegen te gaan. Het is te gevaarlijk en het kost de onderneming zo veel dat
het plan om alle Zuid-Afrikaanse huizen van een aansluiting te voorzien
erdoor in gevaar komt, waarschuwt Eskom.

Een groep activisten van het Crisiscomité voor Elektriciteit van Soweto en
het Antiprivatiseringsforum hield gisteren (donderdag) een protestmars. Ze
eisten dat de illegale aansluitingen niet meer worden geknipt. We dagen
Eskom, en de misdadigers die ze hun ‘veiligheidsmensen’ noemen, uit ons
tegen te houden, waarschuwde het crisiscomité vooraf.