Zuid-Afrika zet de toekomst op de sporen

De Zuid-Afrikaanse spoorwegmaatschappij Spoornet heeft grote internationale
ambities. Dit jaar heeft de onderneming belangrijke contracten afgesloten
met Mozambique en Zambia. In Zambia sleepte Spoornet een concessie van 25
jaar in de wacht voor de uitbating van Zambia Railways. De overeenkomst, die
op 1 juni begint, komt neer op een tijdelijke overname van de Zambiaanse
spoorwegmaatschappij. Spoornet zal het beleid van Zambia Railways bepalen en
ook het volledige patrimonium beheren. Zambia heeft geen uitweg naar zee en
de plaatselijke mijnbouw is sterk afhankelijk van het vervoer via het spoor,
maar een groot deel van de spoorweginfrastructuur is lang verwaarloosd.
Spoornet is in eerste instantie van plan te investeren in de verbindingen
die gebruikt worden door de koperindustrie - koper is het belangrijkste
exportproduct van Zambia. Aan de plannen voor een goederen- en
personenverbinding tussen Livingstone en Kitwe in het koperdistrict wordt al
gewerkt.

Spoornet neemt ook de belangrijke spoorverbinding tussen de Mozambikaanse
hoofdstad Maputo en de Zuid-Afrikaanse grensstad Komatipoort over. Er komen
nieuwe goederentreinstellen die de Zuid-Afrikaanse steenkoolmijnen moeten
overtuigen Maputo als uitvoerhaven te gebruiken. De haven van Maputo wordt
met dat doel uitgebaggerd.

Intussen werkt de Zuidelijk-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenschap (SADC) aan
een geïntegreerd spoorwegbeleid. Als de veertien lidstaten van de SADC
eenmaal compatibel materieel hebben en de lokale spoorwegmaatschappijen hun
beleid op elkaar beginnen af te stemmen, zal het grensoverschrijdend
treinverkeer in de regio veel vlotter verlopen. Een uitgebreider
spoorwegennet zal het ook makkelijker maken om conflictgebieden heen te
rijden.

Ook in Zuid-Afrika zelf lijken de spoorwegen aan het begin van een tweede
bloeitijd te staan. Volgens een Zuid-Afrikaanse studie is de hoeveelheid
goederen die in Zuid-Afrika via het spoor vervoerd worden, de voorbije 15
jaar zowat constant gebleven. Per jaar wordt er zo’n 556 miljoen ton over de
rails verscheept. Vooral vrachten met een groot volume en een relatief lage
waarde - steenkool, graan, bouwmateriaal - komen in wagons terecht. Maar nu
wil de regering het goederentransport via het spoor echt gaan bevorderen.
Volgens Transportminister Dullah Omar staat het buiten kijf dat een
efficiënt en goed beheerd spoorwegsysteem goederen goedkoper en
milieuvriendelijker kan vervoeren dan het wegtransport. Treinen bestrijden
dan ook nog eens het fileprobleem.

Ook in het personenverkeer komen er nieuwe investeringen. De pendelnetwerken
die in de provincie Gauteng Johannesburg en Pretoria met hun voorsteden
verbinden, zijn een erfenis uit de tijd van de apartheid. Nu worden die
lijnen vernieuwd en uitgebouwd; plannen voor een supersnelle ‘bullet train’
liggen al op de tekentafel. Ook het toerisme heeft de trein herontdekt. De
Blue Line voert reizigers in luxe-voertuigen langs de Kaap of naar de
wildparken in het binnenland. In een trein die naar het Mkhaya-reservaat in
Swaziland voert, kunnen passagiers een signaal geven als ze een foto’s
willen maken - de trein stopt dan.