Vredesgesprekken opgeschort na aanslagen op burgers

Bij de aanslag op het dorpje Bieh kwamen minstens 17 mensen om. Vele
tientallen raakten gewond. Het WFP had het bestuur in Khartoum nochtans op
voorhand de voedselbedeling gemeld. Dergelijke opzettelijke aanvallen op
burgers die humanitaire hulp ontvangen, zijn absoluut onaanvaardbaar, zegt
Catherine Bertini, directeur van het WFP. Het is al de tweede gelijkaardige
aanval in minder dan twee weken.

Het incident had plaats op het moment dat Washington probeerde gesprekken
aan te knopen met de regering van het Nationaal Islamitisch Front (NIF) over
de beëindiging van de Sudanese burgeroorlog, die nu al 19 jaar aansleept.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken van de VS was vrij tevreden over de
regering in Khartoum, omdat die bereid zou zijn mee te werken in de ‘oorlog
tegen terreur’ van de VS. Maar na de aanslag reageerde het ministerie
ongemeen scherp. Het sprak van zinloze en brutale regeringsaanvallen op
onschuldige burgers. Deze aanvallen doen ernstige vragen stellen bij de
wil van het Sudanese bestuur om vrede te sluiten en het leven van zijn
onderdanen te sparen. De VS heeft een volledige verklaring geëist. Wij
hebben ook gevraagd hoe het mogelijk is dat het ene deel van de regering
onderhandelt met de VS over een akkoord om de aanvallen op burgers stop te
zetten terwijl een ander deel opzettelijk het vuur opent op de bevolking,
aldus Washington. Zolang wij geen volledig antwoord krijgen, worden alle
gesprekken over een nieuw vredesinitiatief onder leiding van de VS en Europa
opgeschort.

Het is niet duidelijk of Washington ook van plan is de inzet van
Amerikaanse waarnemers uit te stellen, die normaal gezien vanaf dit weekend
samen met Europese collega’s moeten waken over een staakt-het-vuren tussen
Khartoum en de Beweging en het Leger voor Volksbevrijding (SPLM/A) in de
Nuba-bergen. De aanval van deze week en de reactie van de VS komen op een
kritiek moment in de vredesbesprekingen, die moeten leiden tot een bestand
en een vredesakkoord tussen de hoofdzakelijk Arabische NIF-regering in
Khartoum en de overwegend zwarte en christelijke of animistische bevolking
in het zuiden, onder leiding van SPLM/A. In de burgeroorlog zijn naar
schatting al meer dan twee miljoen Sudanezen, vooral uit het zuiden,
omgekomen. Ongeveer vier miljoen Sudanezen zouden op de vlucht zijn
gedreven.

John Danforth, de speciale gezant van president Bush voor Sudan, heeft de
strijdende partijen vier ‘vertrouwensopbouwende maatregelen’ voorgesteld,
die een basis kunnen vormen voor een ruimere vredesregeling. Khartoum heeft
vorige maand drie van die maatregelen aanvaard: de instelling van ‘rustige
zones’ voor vaccinatiecampagnes in het zuiden, een internationale
onderzoekscommissie naar de rol van Khartoum bij de ontvoering en slavernij
van zuiderlingen en een internationaal gecontroleerd staakt-het-vuren in de
Nuba-bergen. Maar Khartoum weigert in te gaan op de vierde maatregel: de
onvoorwaardelijke stopzetting van de bombardementen op burgergebieden in het
zuiden.

Danforth moet tegen begin volgende maand een rapport opstellen over de
mogelijke vorderingen in het vredesproces. Dat rapport zal bepalen of
Washington verder blijft bemiddelen. De regering van Bush staat van alle
kanten onder druk met betrekking tot Sudan. Een brede beweging, gaande van
rechtse christenen tot zwarte parlementsleden, heeft aangedrongen op harde
sancties. Zij willen bijvoorbeeld dat buitenlandse bedrijven die investeren
in de Sudanese oliesector worden geweerd op de Amerikaanse effectenbeurzen
om Khartoum te dwingen tot onderhandelingen over een vredesakkoord dat het
zuiden zelfbestuur zou bieden. Khartoum verdient op dit moment ongeveer 500
miljoen dollar per jaar met de olie-uitvoer. Het grootste deel daarvan gaat
naar de aankoop van wapens, vooral gevechtshelikopters, om de oorlog voort
te zetten. Nochtans zijn ook veel Amerikaanse bedrijven en belangrijke
regeringsfunctionarissen sterk gekant tegen nog meer sancties. Sinds het
begin van de jaren 1990 heeft Washington al het grootste deel van de handel
en investeringen in Sudan stopgezet. Buitenlandse Zaken beschuldigde het
land toen van steun aan het internationale terrorisme. Van 1991 tot 1996
heeft Osama bin Laden in Khartoum gewoond en gewerkt.

Maar na de terreuraanslagen van 11 september heeft Khartoum een twintigtal
mensen die banden zouden hebben met al-Qaeda aangehouden en vele
inlichtingendossiers opengesteld voor de Amerikaanse Inlichtingendienst CIA
en het Federaal Onderzoeksbureau FBI. Khartoum vreesde waarschijnlijk dat
Bush Sudan anders zou toevoegen aan de lijst van mogelijke doelwitten voor
vergeldingsacties. Tegelijk betoonde de Sudanese regering meer
belangstelling voor de Amerikaanse bemiddeling in de vredesgesprekken.
Daarop pakten Danforth en diplomaten uit verschillende Europese landen uit
met hun vier maatregelen.

Vorige week was de Sudanese minister van Buitenlandse Zaken Mustafa Osman
Ismail nog te gast in Washington om er de gesprekken met Danforth en de
anderen voort te zetten. In een interview drukte hij zijn diepe spijt uit
over een helikopterbombardement na een voedseldropping in de zuidelijke stad
Akeum. Volgens hem was het incident het gevolg van een technische fout. Twee
kinderen werden gedood en een tiental anderen raakten gewond. Natuurlijk
schieten we niet opzettelijk op burgers, aldus de minister. Enkele dagen
later meldde Artsen zonder Grenzen dat er dezelfde dag een gelijkaardige
aanval op het dorp Nimne was uitgevoerd, waarbij vijf mensen om het leven
kwamen, onder wie ook een twintigjarige medewerker van de organisatie. Er
vielen ook heel veel gewonden.