Een nieuw Afghanistan in de maak in Noord-Mali

Het begon allemaal met de terugkeer eind 2011 van verschillende contingenten van goed getrainde en goed bewapende huurlingen die nog voor de val van hun vroegere werkgever, Kolonel Kadhafi, naar huis terugkeerden en de eenheid van Mali onder druk zetten. Toen de groeiende ontevredenheid van de Malinese militairen met die situatie culmineerde in een militaire coup op 22 maart en er een politieke chaos volgde, lag de weg naar de historische stad Timboektoe open.

Seculiere en religieuze dictaten

De politieke situatie in het noorden van Mali is vandaag de dag onduidelijk. Zo stapten in het zog van de Toearegrebellen diverse islamistische groeperingen waaronder de befaamde Al Qaeda in de Magreb (AQMI), en werd al snel de sharia uitgeroepen in de stad van de 333 Heiligen.

Maar hoe de verhoudingen tussen deze verschillende groeperingen van rebellen, terroristisch en andere gewapende bendes liggen, is sindsdien alleszins duidelijk: de MNLA en AQMI sluiten met de regelmaat van de klok akkoorden om ze vervolgens weer te verbreken, waardoor soms eens een seculiere orde en dan weer een religieus dictaat verdedigd wordt.

Humanitair is de situatie in elk geval dramatisch. Honderdduizenden vluchtelingen zijn naar de buurlanden vertrokken in mensonwaardige situaties. Om maar één concreet menselijk drama te noemen van een vrouw die na de dood van haar man haar tweede zoontje van twee jaar heeft moeten begraven op de weg naar Niger, verzwakt door ziekte heeft hij het niet gehaald. En de mensen die achterblijven worden belaagd door de diverse fracties met hun dictaten, al dan niet door een zekere god ondersteund, maar vooral met al de gruwelijkheid eigen aan een fundamentalistische sharia.

Zo zijn er beelden van de zogenaamde vrijheidsstrijders die onder luid aanschreven van de grootsheid van god gehele depots van alcoholische dranken vernietigen. Vrouwen worden verplicht tot de fundamentalistische kledingdracht, vooral om niet de straat op te komen. Andere dan islamitische scholen worden gesloten. Tot slot wordt het gehele culturele patrimonium bedreigd, waaronder de vele duizenden eeuwenoude manuscripten geschreven in de oudste universiteit van het continent. Dat islamitisch patrimonium is immers niet fundamentalistisch van aard en dus past het niet in de visie van de lokale Al Qaeda.

Destabilisatie van de regio

Maar voorbij de nationale grenzen dreigt deze situatie een gehele regio te destabiliseren. Grenzend aan een viertal landen kan Noord-Mali gaan functioneren als uitvalsbasis en haar buurlanden permanente onveilig maken. Bovendien blijkt Mali zelf in een politieke chaos te verzanden terwijl het de voorbije decennia door haar bloeiende economie (meer dan 5% groei gedurende een decennium) en haar inspirerende democratie een voorbeeld voor de regio was geworden.

Het zwakke antwoord van de internationale gemeenschap is dan ook onbegrijpelijk. Eerste en vooral is er de terughoudendheid van ECOWAS die de verschillende West-Afrikaanse landen groepeert en de politieke stabiliteit en veiligheid van de zone garandeert. Die slaagt er maar niet in de herwonnen politieke orde in Mali te verzekeren waardoor een duidelijk antwoord vanuit de hoofstad Bamako achterblijft. Onderhandelingen worden ingezet, zowel in Bamako als in het noorden, maar middelen blijven achter.

Interventie

Maar ook het Westen, dat zich nog prominent op de voorgrond werkte in het Ivoorkust van Gbagbo of het Libië van Kadhaffi, houdt zich opvallend op de achtergrond. En of het nu om de bescherming gaat van de mensenrechten, van een democratisch orde of om een strijd tegen het islamfundamentalisme en –terrorisme, de situatie in het noorden van Mali rechtvaardigt een concrete interventie.

Maar misschien is de belangrijkste reden voor een interventie niet aanwezig in Mali, want inderdaad onder de uitgestrekte woestijnvlaktes van de Awazad en achter de eeuwenoude gebouwen van Timboektoe zit er slechts een beetje goud, in elk geval geen olie of gas.

Ondertussen weet een gehele bevolking zich nu al maanden in de steek gelaten door zijn nationale en internationale gemeenschap, overgeleverd aan een extremistische en fundamentalistische orde geïnstalleerd door gewapende bendes van divers allooi.

Deze opinie verscheen eerder op liberales.be.

Kevin Torck woont en werkt in Dakar, Senegal.