Het “spleetooggebaar” is niet grappig

© Ching Lin Pang

 

De discussie rond racisme en stereotypering gaat vaak over huidskleur en andere fenotypische kenmerken van onze medemensen uit Noord- en sub-Sahariaans Afrika. Zo keert het verhitte Zwartepietendebat jaarlijks terug in Nederland en in toenemende mate ook in Vlaanderen.

Men vergeet haast dat ook Aziaten onderhevig zijn aan negatieve stereotypering. Alhoewel. Het is sinds mijn kindertijd geleden –en dat is toch even geleden- dat ik nog ‘sjing, sjang, sjong’ werd nageroepen op straat. In de plaats daarvan hoor ik meer en meer ‘konnicha wa’ of ‘ni hao’.

Voor een doorsnee-Vlaming is het moeilijk om een Japanner te onderscheiden van een Chinees of Koreaan, zoals een doorsnee-Chinees evenmin een Fransman van een Zweed kan onderscheiden. Vandaar mijn verontwaardiging toen ik hoorde over het onversneden racistisch leermateriaal, dat op de basisschool van Laterna Magica in Amsterdam werd gebruikt. De kinderen leren de “-ng” klank aan door middel van het rijmpje ‘Sjing, sjang, sjong, speelt ping pong in Hongkong.’ Tegelijk werden ze aangespoord om het “spleetoog gebaar” te maken. Dit wil zeggen dat ze “spleetogen” trekken met beide wijsvingers om een Chinees na te bootsen.

Ik geloofde mijn oren niet. Deze kwalijke praktijk kwam vorig jaar aan het licht na boze reacties van Chinese Nederlanders. Alhoewel de school daarop dit rijm weghaalde, was de reactie van de directrice veelzeggend. Ze excuseerde zich wel maar merkte op dat ze niet besefte dat deze rijmpje vergezeld van het “spleetooggebaar” pijnlijk en beledigend is voor de Chinese Nederlanders.

Het meest recente “spleetooggebaar”-incident heeft zich voorgedaan op de WK voetbal 2018 in Rusland. Omdat alle aandacht op de Rode Duivels gevestigd is, kwam dit schandaal nauwelijks in het nieuws. De heisa ontstond nadat de presentatoren James Tahhan en Janice Bencosme van de Mexicaanse televisiezender Telemundo tijdens de bespreking van de ophefmakende overwinning van Zuid-Korea op Duitsland totaal onnodig en onbegrijpelijk het “spleetooggebaar” maakten. Totaal onnodig en onbegrijpelijk omdat Zuid-Korea, dat toch al uitgeschakeld was, alles uit de kast haalde om een overwinning te boeken op Duitsland, waardoor Mexico geplaatst werd voor de volgende ronde.

Gezond verstand leert ons dat de Mexicanen de Koreanen toch dankbaar moeten zijn. Naar eigen zeggen zijn ze dat ook. Ze hadden totaal geen besef dat Koreanen dit “spleetooggebaar” beledigend vinden. Voor hen symboliseert dit gebaar een soort van solidariteit of appreciatie. Niet zo voor de Koreanen. Nochtans is dit geen geïsoleerd geval in de sportwereld. Menige incidenten hebben zich voorgedaan in verschillende disciplines aan het adres van China, Japan of Zuid-Korea.

In 2008 wilden de basketbalteams van Spanje, toen ze zich in 2008 voor de Spelen in China hadden geplaatst een originele foto maken. Zowel de mannen- en vrouwenploeg maakten een foto met het wansmakelijk gebaar. Vorig jaar maakte de Cubaanse baseballspeler Yuli Gurriel een zelfde gebaar aan het adres van de Japanse pitcher Yu Darvish. De Braziliaanse tennisspeler Guilherme Clezar maakte zich ook schuldig aan dit weinig verheffend gebaar richting de Japanse speler Yuichi Sugita in de Davis Cup. Hij kreeg een geldboete voor “beledigend gedrag”.

Om in de voetbalsfeer te blijven: eveneens vorig jaar ontstond opschudding tijdens een vriendschappelijke interland tussen Colombia en Zuid-Korea toen Edwin Cardona, die op de grond belandde na een tackle van de Zuid-Koreaan Kim, het spleetooggebaar maakte richting de Zuid-Koreanen. Achteraf bood hij zijn excuses aan via de Colombiaanse voetbalassociatie voor ‘het creëren van misverstanden’. Hij werd zwaar op de vingers getikt hiervoor en verspeelde zijn kans om mee te doen aan de WK 2018.

Bij alle incidenten was de reactie telkens: ‘Het was grappig bedoeld, nooit om te kwetsen’.

Maar daarmee was de kous nog niet af. Het Colombiaans TV-programma La Kalle gooide olie op het vuur toen de presentatoren na het bekijken van dit onfortuinlijk voorval het nodig vonden om het ‘spleetooggebaar’ te maken en erna in lachen uit te barsten. Bovendien kwam iemand in het publiek op het wansmakelijk idee om een masker op te zetten met sterk stereotyperende Aziatische trekken. In een ander TV-programma Dia a dia hebben de presentatoren dezelfde pijnlijke fout gemaakt tijdens de voorstelling van het laatste album van de bekende K-pop band BTS.

Bij al deze incidenten was de reactie telkens: ‘Het was grappig bedoeld, nooit om te kwetsen’.

Genoeg is genoeg. Zo moeten de Zuid-Koreanen gedacht hebben na het zoveelste incident. De Zuid-Koreaanse televisie SBS (Seoul Broadcasting System) heeft een twee-minuten durende sympathieke Spaanstalige video gemaakt met als titel “Una carta a Mexico de Corea del Sur” (Een brief aan Mexico uit Zuid-Korea). Gelukwensen werden geuit aan het adres van Mexico voor hun kwalificatie bij de laatste 16. Maar Zuid-Korea betreurt het “spleetooggebaar” van sommige Mexicanen. Zuid-Koreanen vinden dit niet grappig maar beledigend, het staat symbool voor racisme. Ze gaan ervan uit dat Mexicanen zich niet bewust zijn van deze gevoeligheid maar bij deze zijn ze nu op de hoogte.

Als ze dan toch gebaren willen gebruiken in hun communicatie over of met Zuid-Koreanen, kunnen ze voortaan misschien het “vingerhart”-gebaar maken. Dit gebaar wordt gevormd door je duim en wijsvinger te kruisen waardoor een hartvorm ontstaat. Dit vriendelijk gebaar is universeel en verbindend.

Voilà, nu weet iedereen het: het “spleetooggebaar” is niet grappig. Exit “het spleetooggebaar”, enter “het vingerhartgebaar”.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Antropologe

    Ching Lin Pang is antropologe verbonden met Universiteit Antwerpen en KU Leuven. Met een open blik bestudeert ze de hedendaagse ontwikkelingen in Azië met een focus op China.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.