Brexit-onderhandelaar: Europa heeft een eigen Green New Deal nodig

Brexit-toponderhandelaar Michel Barnier pleit voor een Europese Green New Deal: een economisch herstelprogramma dat duurzaamheid, klimaat en milieu centraal stelt. De huidige Europese inspanningen volstaan niet, vindt hij.

Barnier voert de onderhandelingen met Groot-Brittannië aan over de Brexit, maar heeft het in een opiniestuk over een heel ander thema: de noodzaak aan een Europese ‘Green New Deal’. Het idee verwijst naar het visionaire economische herstelprogramma van de Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt, en is volgens Barnier een ‘hot topic’ geworden in heel wat Europese hoofdsteden.

Ook Europa kan en moet zo’n programma lanceren, vindt hij. Europa speelt al lang een voortrekkersrol op vlak van milieu, maar die stappen zijn niet opgewassen tegen de schaal van de uitdaging waar de wereld nu tegenaan kijkt. Barnier vernoemt onder meer verdwijnende insecten, vervuiling met microplastics en de stijgende temperaturen die bosbranden, droogte en overstromingen in Europa nog verder zullen doen toenemen.

Politiek hinkt achterop

Toch is er ook reden tot optimisme, vindt hij, omdat meer en meer mensen bereid zijn hun levensstijl aan te passen en op straat komen voor het klimaat. Ook bedrijven zien steeds meer de voordelen van een groene economie in. “Het zijn de politiek en de politici die achterop hinken.”

Daarom is nu het moment aangebroken om een beweging van onderuit op te bouwen en van een Groen Europa de prioriteit te maken voor de komende jaren, schrijft de Brexit-onderhandelaar op project-syndicate.org.

“Als we de klimaatverandering willen beperken tot 1,5 graden, hebben we geen andere keuze: de netto uitstoot van de EU moet nul zijn tegen het midden van deze eeuw”

Barnier ziet drie centrale pijlers; te beginnen met een CO2-neutraal Europa tegen 2050. “Als we de klimaatverandering willen beperken tot 1,5 graden, hebben we geen andere keuze: de netto uitstoot van de EU moet nul zijn tegen het midden van deze eeuw. Dat betekent dat we massaal moeten investeren in de mobiliteit van de toekomst, zuinige gebouwen, hernieuwbare energie en in de ontwikkeling van batterijen op waterstof, nieuwe generaties zonnepanelen en groene chemie.”

Ten tweede moet Europa een voortrekkersrol spelen in het verantwoord gebruik van grondstoffen en een circulaire economie worden die afval minimaliseert. “Momenteel wordt jaarlijks acht miljard ton materiaal verwerkt in de EU”, zegt hij. “Amper 0,6 miljard ton -of 7,5 procent- is afkomstig uit recyclage. Dat moet veel beter.”

Ten derde moeten we meer doen om de biodiversiteit te beschermen, ook via internationaal overleg, schrijft hij. “We moeten de Europese wetgeving versterken omtrent de bescherming van diersoorten en een ambitieus plan op tafel leggen voor de blauwe economie en de bescherming van onze zeeën. En we moeten een debat organiseren met, en niet tegen, onze boeren.”

Lees ook

Gebrek aan moed? Het Belgische federale en Vlaamse energie- en klimaatbeleid gewikt en gewogen

Duurzaamheidspact

“Deze enorme verschuiving zal er nooit komen als de kosten onevenredig afgewenteld worden op de schouders die ze het minste kunnen dragen”, schrijft Barnier. “Alle Europese maatregelen moeten zo ontworpen zijn dat de sociale kosten geminimaliseerd worden. Tegelijk moeten we blijven ijveren voor wereldwijde samenwerking, terwijl we onszelf beschermen tegen oneerlijke concurrentie. Het heeft geen zin om in de EU strenge regels op pesticiden of bosbehoud af te dwingen en tegelijk voedsel of hout in te voeren dat niet duurzaam is geproduceerd.”

De drie objectieven zouden de pijlers moeten vormen van een “duurzaamheidspact” dat de kern vormt van het Europese beleid. Dat kan volgens Barnier even belangrijk worden als het Stabiliteits- en Groeipact dat betrekking heeft op de begrotingen van de lidstaten. “Onze ecologische schulden zijn niet minder problematisch dan onze fiscale schulden”, schrijft hij.

Zo’n pact vergt gemeenschappelijke actie op het vlak van klimaat, handel, belastingen, landbouwbeleid en innovatie. De EU mag daarbij niet bang zijn om haar wetgevende macht te gebruiken. “

Middelen

Ook nodig: enorme investeringen. De Europese Commissie schat dat de EU jaarlijks 180 miljard euro nodig zal hebben aan bijkomende investeringen om de beloftes die ze in Parijs heeft gemaakt, na te komen. Maar dat is een haalbare kaart, zegt Barnier. “De Europese Investeringsbank is nu al de grootste multilaterale verstrekker van klimaatfondsen. De nieuwe Europese Begroting en het Investeringsplan, dat in het verleden bewezen heeft private middelen aan te kunnen boren, kan de EU van nog meer groene munitie voorzien.”

“Hoewel lidstaten er zich tegen kunnen verzetten, moeten we praten over de belastingen en subsidies op fossiele brandstoffen”

Ook de financiële sector heeft daarin een cruciale rol te spelen. Klimaattransparantie kan de grootste financiële instituten ter wereld, zoals het Noorse pensioenfonds of BlackRock, stimuleren om op langere termijn te plannen. “En, hoewel lidstaten er zich tegen kunnen verzetten, moeten we praten over de belastingen en subsidies op fossiele brandstoffen.”

De ambitie moet groot zijn, schrijft hij. “Een groene transformatie op die schaal kan enkel slagen als we onszelf ambitieuze doelstellingen stellen en ‘mikken op de maan’. Maar tegelijk moeten we het eens worden over gedetailleerde routes om daar te geraken: met de lidstaten en het Europees Parlement, en in diepgaande discussies met regio’s, steden, bedrijven, vakbonden en het middenveld.”

Dat zal tijd vergen, maar het moet snel. “Het beste moment om een Green EU Deal te lanceren was jaren geleden. Het tweede beste moment is nu.”