Colombianen op straat voor honderden vermoorde sociale leiders

Afgelopen vrijdag trokken in Bogotá, de Colombiaanse hoofdstad, zo’n 15.000 manifestanten de straat op om gerechtigheid te vragen voor de bijna driehonderd sociale leiders die vermoord werden sinds het vredesakkoord in 2016.

Lees ook

Bedrieglijke vrede in Colombia

Het akkoord vat het ambitieuze plan op om de gigantische ongelijkheden op het platteland aan te pakken die de oorsprong vormen van het decennialange conflict en de FARC-rebellen te reïntegreren. Bovendien belooft het de slachtoffers te compenseren en voorziet het in de oprichting van de Speciale Jurisdictie voor de Vrede, een tribunaal om de oorlogsmisdaden van beide partijen te berechten.

Wankel evenwicht

Maar het vredesakkoord kende van meet af aan een wankel evenwicht. In oktober 2016 werd het nipt weggestemd in een referendum en vervolgens met enkele minieme veranderingen door het parlement gejaagd. De verkiezing van President Duque in juni 2018 maakte de implementatie van die beloften nog onzekerder.

Duque behoort tot het oude establishment van het land en won de verkiezingen met de belofte dat hij het vredesakkoord zou heronderhandelen, dat volgens hem te veel rechten zou verschaffen aan FARC-strijders. Hoewel hij daar tot nog toe niet in geslaagd is, doet hij er alles aan om de implementatie te ondermijnen en zo toch de vrede in gevaar te brengen.

Slachtoffers vrezen dat officieren en paramilitairen uiteindelijk vrijuit zullen gaan voor aanvallen op volksleiders die voor meer sociale gelijkheid strijden

Zo weigerde hij de wet die de werking van de Speciale Jurisdictie voor de Vrede vastlegt te ondertekenen tot hij afgelopen maand uiteindelijk zwichtte voor de druk van het Grondwettelijk Hof dat hem hiertoe verplichtte. Maar die nederlaag betekent niet dat een eerlijke berechting van de oorlogsmisdaden langs beide kanten verzekerd is. Bepaalde magistraten geven aan zich persoonlijk geviseerd, gecontroleerd of zelfs bedreigd te voelen. Bovendien zet iedereen zich schrap voor immense druk of zelfs een frontale aanval van de regering zodra hogere officieren moeten voorkomen.

“Valse positieven”

Slachtoffers vrezen dat officieren en paramilitairen uiteindelijk vrijuit zullen gaan voor aanvallen op volksleiders die voor meer sociale gelijkheid strijden. Vooral het leger staat bekend om zijn beruchte “valse positieven”.

Jarenlang was het gebruikelijk onder militairen om dorpsleiders uit te schakelen, aan te kleden als guerilla-strijders en zo in één slag de eer op te strijken voor het doden van een guerilla-strijder en sociale bewegingen in de kiem te smoren. Bovendien bedreigen en moorden rechtse paramilitaire groepen, die ervan verdacht worden banden te hebben met hoge legerofficieren, er nog steeds op los.

De bezorgdheid om het lot van deze leiders en bewegingen bracht afgelopen vrijdag duizenden Colombianen op de been over het hele land. De vraag is of de vredesbeweging het kan halen van de huidige regering.

Vele Colombianen die in de grote steden leven, maakten het conflict nooit aan den lijve mee en staan vrij onverschillig tegenover het leed op het platteland. Die kloof tussen de miljoenensteden en het platteland had het wegstemmen van het vredesakkoord en de verkiezing van Duque tot gevolg.

Hoewel op het platteland de bevolking overweldigend voor de vrede is en de noodzaak tot sociale herverdeling nijpend aanvoelt, zien de stedelingen de FARC-leden niet graag komen om zich te integreren. Zij verwelkomen Duque’s harde hand, zonder zich al te druk te maken om de gevolgen van een mogelijke mislukking van het vredesproces.