Dossier: 
Vlaanderen is een “lage ambitiezone” voor klimaatbeleid

Wordt Europa het goede nieuws van de klimaattop in Madrid?

Het is weer die tijd van het jaar dat van overal ter wereld mensen bijeen komen voor een klimaattop, een zogenaamde Conferentie van de Partijen (COP) die beraadslaagt over de globale strijd tegen ons veranderende klimaat. Deze 25ste COP vindt plaats in Madrid. De kloof tussen wat er vandaag nodig lijkt en wat er verwacht wordt van deze top is groot. We voelen aan alles dat klimaatverandering echt is – bosbranden, overstromingen, stormen, droogtes, hittegolven – maar echt grote stappen worden in Madrid niet verwacht.

We voelen aan bosbranden, overstromingen, stormen, droogtes, hittegolven dat klimaatverandering écht is

Madrid wordt een blauwe klimaattop genoemd, omdat er nogal wat aandacht zal zijn voor de rol van oceanen in het klimaatverhaal.

Verder zal onderhandeld worden over artikel 6 van het verdrag, dat uitwisseling van uitstootverminderingen wil mogelijk maken: kunnen landen uitstootverlagingen die ze in andere landen financieren, inbrengen voor hun eigen inspanningen? Hoe moet dat gebeuren? Hoe voorkom je dubbel tellen?

Tot slot zal in Madrid verder gewerkt worden aan het aanscherpen van de ambities. Met wat de landen tot nu toe beloofden, zal de aarde immers minstens drie graden opwarmen en wordt het Verdrag van Parijs — dat een opwarming van ruim onder de twee graden wil — dode letter. Er zijn al ruim zestig landen die verder willen gaan dan wat ze in Parijs beloofden. Vraag is of er in Madrid bijkomen.

Het goede nieuws uit Brussel

Europa kan in zekere zin het goede nieuws worden op deze klimaattop, omdat andere grote blokken het laten afweten.

De VS, de tweede grootste uitstoter van broeikasgassen, hebben intussen de procedure om uit het Verdrag van Parijs te stappen effectief opgestart. Het spektakel van het rijkste land ter wereld, met een van hoogste uitstoten per hoofd van de bevolking, dat zich tot niks wil verbinden internationaal, motiveert niet.

De subsidies voor zonnepanelen zijn in China afgebouwd, en het land bouwt weer driftig kolencentrales

China, dat als grootste vervuiler lange tijd in positieve zin verraste, begon dit jaar ook met de voeten te slepen. De subsidies voor zonnepanelen zijn er afgebouwd, en het land bouwt weer driftig kolencentrales. Kwestie van de wat vertragende economie te stimuleren, heet het.

Dat is pijnlijk nieuws, want vorig jaar noteerde de wereld met ruim 37 miljard ton CO2 een nieuw record aan uitstoot. Het is niet zeker dat 2019 anders wordt. En dat op een moment dat de temperatuur al een graad Celsius hoger ligt dan in pre-industriële tijden en het Verdrag van Parijs ons ertoe aanzet de temperatuurstijging bij voorkeur tot 1,5 graad te beperken.

Die beperking vergt, volgens het Milieuprogramma van de VN, een daling van de uitstoot met liefst 32 miljard ton tegen 2030; de uitstoot moet elk jaar met meer dan zeven procent dalen tussen 2020 en 2030. In het licht van de stijgingen van vorig jaar, en wellicht dit jaar, geeft dat aan welke inspanningen er nodig zijn.

De Europese Unie wordt in Madrid mogelijk de voornaamste grote speler die voor een positieve noot kan zorgen. De Europese Commissie wil graag dat de Europese Raad van regeringsleiders op haar top in Brussel eind deze week ambitieuze stappen aankondigt. Dat is ook wat raadsvoorzitter Charles Michel wil.

Ursula Von der Leyen wil een klimaatwet die de EU er als eerste continent toe verbindt tegen 2050 klimaatneutraal te zijn

Ursula Von der Leyen, voorzitster van de Europese Commissie, wil liefst een klimaatwet die ons er als eerste continent toe verbindt tegen 2050 klimaatneutraal te zijn. Europa wil zo graag opnieuw klimaatleider worden. De nieuwe gouverneur van de ECB, Christine Lagarde, liet al horen dat ze wil dat de Centrale Bank een heus klimaatbeleid gaat voeren. De Europese Investeringsbank wordt een klimaatbank. Voor ons rijke continent dat het vuur aan de lont stak met de industriële revolutie is het eigenlijk een gepaste ambitie.

Vlaanderen – lage ambitiezone

De EU zou dan een trekker worden van de landen die ambitieuzer doelen willen, een noodzaak indien we het Verdrag van Parijs willen waarmaken. Afwachten of er nog veel landen bij komen in Madrid.

Indien de EU op die manier een forcing zou voeren, komt Vlaanderen meteen onder druk om de 80 procent vermindering van de uitstoot tegen 2050 die het enkele maanden geleden in zijn regeerakkoord heeft geschreven, aan te passen.

Op de VN-klimaattop, eind vorig jaar in het Poolse Katowice, bleek al dat een belangrijke groep lidstaten (Frankrijk, Duitsland, Nederland, Luxemburg, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en Italië) gewonnen was voor een ambitieuzer klimaatbeleid. Ook Brussel en Wallonië wilden die verklaring tekenen, maar ook toen zegde Vlaanderen, en vooral de N-VA, neen.

Vlaanderen was in Katowice de meest conservatieve regio van heel West-Europa inzake klimaatbeleid

Vlaanderen was in Katowice dus de meest conservatieve regio van heel West-Europa inzake klimaatbeleid. Een eiland van lage ambities, te midden van landen en regio’s die sneller vooruit willen – een heuse “lage ambitiezone”. Is dat het soort excellentie dat de Vlaamse regering voor ogen heeft? Minister-president Jan Jambon wil graag dat Vlaanderen zich meet met het noorden van Europa maar daar tref je alleen ambitieuze klimaatstrijders.

Vraag is of er ook op de COP van Madrid een publiek schaamtemoment komt voor Vlaanderen. Het was al pijnlijk genoeg dat de regering vorige week vrijdag de urenlang wachtende journalisten moest bekennen dat ze er niet uit geraakten en dat ze nog een weekend nodig had voor het op punt zetten van haar klimaatplan. Vlaams Klimaatminister Zuhal Demir vertrekt niet naar Madrid zonder zo’n plan, verkondigde ze. Het hangt natuurlijk van de inhoud van dat plan af hoe ze in Madrid wordt ontvangen.

Welke rol België in de gegeven omstandigheden zal spelen in de EU is onduidelijk. Kan ons land wel tot een eensgezinde positie komen? Meer en meer daagt het de meer ambitieuze landsdelen dat het misschien beter is dat ons land geen standpunt inneemt – eerder dan een halfbakken niet-ambitieus standpunt dat de EU alleen maar afremt. België monddood maken opdat de lage ambitiezone Vlaanderen niet remmend kan werken.

De geest van Etienne

De finesses van de strijd in de schoot van de Vlaamse regering zijn ons niet bekend, maar het is geweten dat de N-VA zijn gebrek aan ambitie verantwoordt door te verwijzen naar innovatie als reddende engel, een soort van vooruitgangsoptimisme. Ze worden daarin bijgetreden door de Gentse filosoof Maarten Boudry die zich in deze kennelijk graag tegen de macht aanschurkt. Merkwaardig is dat Boudry, die recent de leerstoel Etienne Vermeersch werd toegewezen, in deze eigenlijk een heel andere houding aanneemt dan de man wiens leerstoel hij bekleedt.

Etienne Vermeersch: ‘De toestand is niet van die aard dat hij noodzakelijk tot pessimisme moet leiden… , dat is slechts het geval als we weigeren af te stappen van het optimisme.’

Het is immers juist de optimistische houding die door Etienne Vermeersch als gevaarlijk werd aangemerkt in zijn milieufilosofisch essay De ogen van de panda, uit 1988, overigens een van de weinige boeken die Vermeersch schreef, maar wel een bestseller die menigeen de ogen opende. Vermeersch schreef daarin, nadat hij de ecologische en sociale situatie heeft beschreven: ‘De toestand is niet van die aard dat hij noodzakelijk tot pessimisme moet leiden… , dat is slechts het geval als we weigeren af te stappen van het optimisme.’

Boudry evenwel hield onlangs een vooruitgangsrevue die hij in De Morgen aankondigde onder de titel De wereld wordt steeds mooier. Hij bekritiseerde daarin het pessimisme van onze tijd. Ik citeer: ‘2019 werd het jaar van de overdrive. “Vliegschaamte maakt een goede kans om woord van het jaar te worden. Gevolgd door vleesschaamte, dieselschaamte, baarschaamte, skischaamte…”

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws
Los nog van de vraag of die woorden wel zo courant zijn, lijkt Boudry hier weer last te hebben van zijn neiging tot het maken van amalgamen, het bijeenbrengen van dingen die niet echt samen horen. Het is niet omdat je vraagtekens plaatst bij sommige resultaten van technologische of economische vooruitgang – bijvoorbeeld een bepaald consumptiegedrag – dat je tegen wetenschap of technologie bent. Je zou die vraagtekens gewoon bewustwording, en dus een soort vooruitgang kunnen noemen.

De mens heeft best mooie dingen uitgevonden, en Europa is een aangename plek om te leven, maar al dat positieve mag ons niet blind maken voor de keerzijde. Het is juist de wetenschap die er ons onophoudelijk op wijst welke risico’s de energiebom-genaamd-klimaatverandering inhoudt, en die ons aanmaant, om de komende tien jaar dramatische stappen te zetten. Daar horen ook veranderingen in consumptiegedrag bij.

Dat was voor Etienne Vermeersch in 1988 al duidelijk. ‘Alleen een bewustwording van het gevaar, een ommekeer in de mentaliteit en een reorganisatie van ons systeem tot een cyclisch productie-en consumptiesysteem kan hier redding brengen. Er zijn twee alternatieven: een morele catastrofe of een ecologische ineenstorting.’

Je vlieggedrag en je vleesconsumptie in vraag stellen, zou ik anno 2019 vooruitgang noemen, eerder dan pessimisme

Je kan begrijpen dat een jonge filosoof graag onbezorgd wil zijn, optimistisch – dat is aangenamer dan ongerust zijn. Maar wie de voorzichtige pogingen om ons consumptiegedrag aan te passen in het belachelijke trekt, gaat voorbij aan die noodzaak om drastische actie te ondernemen.

Een deel van de inspanningen om de klimaatverandering af te remmen, is onderzoeken hoe we gedragsmatig onze uitstoot kunnen verminderen. Je vlieggedrag en je vleesconsumptie in vraag stellen, zou ik anno 2019 vooruitgang noemen, eerder dan pessimisme. Overigens kan je op vele manieren goed leven. Je hoeft niet noodzakelijk 80 kg vlees per jaar te eten.

Een onbezorgd vooruitgangsoptimisme verspreiden, maakt het realiseren van de vereiste transitie moeilijker. Het is niet verstandig te wachten tot rampen ons overtuigen. Het is beter te luisteren naar de wetenschap. Het is niet wenselijk om rond levensstijl culturele oorlogen te voeren; het is integendeel noodzakelijk om iedereen – ook mensen met een bescheiden inkomen – de kans te bieden en aan te zetten om mee te doen met de verandering naar een klimaatneutrale samenleving. Benieuwd welke stappen het Vlaamse klimaatplan in die richting zal zetten. Excellentie is mogelijk op allerlei manieren. De wereld kijkt met interesse toe.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.