Klimaatverandering rijt Indiase boerenfamilies uiteen (*)

Purusottam Sur voedert zijn koe en twee ossen droge rijsthalmen. Een vijfde van zijn schamele oogst kan dit jaar alleen dienen als veevoeder: de rijstkorrels zijn nauwelijks ontwikkeld omdat de voorbije moesson te laat kwam.
Sur is 66, en nooit heeft hij zich eenzamer gevoeld in zijn grote, lemen huis in Orissa, een arme deelstaat aan de oostkust van India. Drie van zijn vier volwassen zonen werken in de houtindustrie in het noorden van India, meer dan 1500 kilometer ver weg. Toen twee van hen ziek werden, vertrok ook zijn vrouw om voor hen te zorgen. Alleen zijn oudste zoon en diens vrouw leven nog bij Sur. Ondanks zijn leeftijd neemt de boer nog altijd een groot deel van het werk op zijn akkers voor zijn rekening. Geld om genoeg dagloners in dienst te nemen tijdens de zaaitijd of de oogst, is er niet.

Overstromingen en droogte

Water is al jaren een probleem voor Sur. De Pejagala, een zijrivier van de machtige Suvernarekha, ligt op amper 500 meter van het dorp van Sur. In 2005 en 2006 trad de Pejagala voor lange tijd buiten haar oevers, in 2008 stonden het dorp en de akkers in de buurt zelfs acht keer blank. In 2007 bleef de moesson dan weer een hele maand uit, net als dit jaar.
Net als de meeste andere dorpelingen zit Sur diep in de schulden. Hij heeft een lening van 75.000 roepies lopen (1075 euro). Om zijn betalingsverplichtingen na te komen, moet hij soms kortlopend krediet opnemen, tegen een interestvoet van 10 procent per maand. Hij kan alleen het hoofd boven water houden met het geld dat zijn zonen naar huis sturen. Als die geldstroom opdroogt en de slechte oogsten blijven aanhouden, zal Sur vroeg of laat zijn ossen of zelfs zijn akkers moeten verkopen.
Sur is geen uitzondering. De voorbije jaren zijn al 30.000 jonge mannen tussen de achttien en vijfendertig weggetrokken uit Basalore, het district waarin ook het dorp van Sur ligt. Opvallend is dat het niet langer de allerarmsten zijn die hun geluk elders beproeven, maar ook de kinderen uit families die goede landbouwgrond bezitten. Sur zelf bezit 2 hectare, en dat was vroeger ruim genoeg om goed van te leven.
Maar sinds eind jaren negentig komen ook de vroeger welvarende boeren in de kuststreek van Orissa in de problemen. Overstromingen waren er vroeger ook, maar het water trok meestal na een paar dagen weg, waardoor rijstaanplant geen schade leed. Nu blijven grote gebieden steeds langer onder water staan, en daar is rijst niet tegen bestand. Zelfs de droge gebieden in de heuvels krijgen nu af en toe met overstromingen te maken.

Problemen in heel Zuid-Azië

Tegelijkertijd is de regenval helemaal onvoorspelbaar geworden. “Er is geen staat meer te maken op de traditionele zaaitijden en de weersvoorspellingen”, klaagt de 38-jarige Bishnupriya Parida. Volgens een officiële studie over de toestand van de landbouw in Orissa is de gemiddelde regenval sinds 2005 duidelijk teruggevallen. De voorbije tien jaar produceerde de deelstaat maar twee jaar genoeg rijst om de plaatselijke vraag te dekken. Zelfs grote boeren hebben het moeilijk om rond te komen. De familie van Parida bezit 4 hectare landbouwgrond en een kleine rijstfabriek in het stadje Nimapara. “Ondanks onze hoge status hier moeten onze zonen elders als arbeiders aan de slag gaan”.
Orissa heeft extreem zwaar te lijden onder de klimaatverandering, maar ook de omliggende gebieden voelen de veranderingen. Volgens het Centraal Instituut voor Onderzoek rond Rijst in de Indiase deelstaat Orissa lopen in Zuid- en Zuidoost-Azië elk jaar ongeveer 15 miljoen hectare rijstvelden schade op door overstromingen. Het verlies kan oplopen tot meer dan 700 miljoen euro per jaar.
(*) Dit artikel maakt deel uit van een reeks bijdragen van IPS naar aanleiding van de klimaatconferentie in Kopenhagen. ‘Planeet Kopenhagen’ startte op 23 november en loopt tot het einde van de conferentie op 18 december.