Op zijn IJslands?

Vandaag weerklinkt het startschot voor nog maar eens een cruciale week in de regeringsonderhandelingen. Net als u ben ik benieuwd welke piste deze keer zal gekozen worden om de lijdensweg nog wat te verlengen. Hoe ernstig de crisis ook mag zijn, het ziet er niet naar uit dat er vragen zullen gesteld worden bij de uitgangspunten van ons democratisch model.

Waar het misloopt is duidelijk. De vraag hoe we een bepaald probleem (zij het nu staatshervorming, asielcrisis of pensioenen) op een redelijke manier kunnen oplossen, is ondergeschikt gemaakt aan de vraag hoe de onderhandelaars de volgende confrontatie met de kiezer kunnen overleven. Opgejaagd door de media houden de politici vooral rekening met welke toegevingen voor de achterban al dan niet aanvaardbaar zijn, welke (symbolische) overwinning absoluut moet binnengehaald worden.

Dit probleem stelt zich niet alleen in ons land. Heel wat democratieën hebben steeds meer moeite om na verkiezingen een regering te vormen. Het gaat in Europa (nog) niet zo ver als in de Verenigde Staten, waar het propageren van haat en opzettelijke misleiding deel uitmaken van het reguliere politieke spel. De mogelijke risico’s hiervan zijn dit weekend in Arizona duidelijk geworden. Ook bij ons verschuiven zachtjes en bijna ongemerkt de politieke zeden, kijk maar eens naar de publieke fora op internet. Haatmails voor Wouter Van Besien als ‘verrader’ van de Vlaamse zaak, maar evengoed doodsbedreigingen voor Bart De Wever.

De internationale politiek zit al evengoed in een crisis. Neem nu eens de mondiale uitdagingen van de voorbije decennia. Het klimaatprobleem, noch de toenemende armoede, noch het Palestijns-Israëlisch conflict, noch de angstwekkende overbevissing of ontbossing zijn afdoende  aangepakt door de bestaande internationale structuren. Het vraagt jaren – soms decennia – alvorens akkoorden voldoende geratificeerd zijn om in werking te treden. Als het dan toch lukt, zijn er nauwelijks instrumenten om de gemaakte afspraken af te dwingen. Er zijn de voorbije 40 jaar ongeveer 240 internationale verdragen en conventies afgesloten in verband met het leefmilieu. Het is tegelijk duidelijk dat het ecologisch evenwicht in de voorbije 40 jaar er alleen maar op achteruit is gegaan. Op vlak van armoede zijn er zelfs geen verdragen, enkel goede voornemens. De belofte van de 0,7 % ontwikkelingshulp is ondertussen 41 jaar oud!

In IJsland is een oproep gedaan aan burgers om mee te werken aan een nieuwe grondwet. Uiteindelijk hebben 523 mensen zich kandidaat gesteld: vrachtwagenchauffeurs, hoogleraren, computerfreaks of journalisten, waaruit de kiezers 30 mensen gekozen hebben.

De representatieve democratie – een formule uit de 19de eeuw – heeft in de 21ste eeuw een groot stuk van zijn oplossingsvermogen verloren. We mogen nog kiezen voor een partij, maar verder hebben we erg weinig invloed. Daarbij ga ik niet pleiten voor minder democratie, maar voor meer, en vooral andere democratie. Hier en daar zijn er al interessante denkpistes ontwikkeld rond ‘netwerkbestuur’, ‘directe democratie’ en ‘distributed democracy’. Daarbij worden de huidige statische en hiërarchische modellen aangevuld met dynamische en gedecentraliseerde beslissingsnetwerken.  In een aantal landen bestaan die modellen onder de naam van directe democratie. Daarbij kunnen burgers zich rechtstreeks uitspreken over bepaalde voorstellen. Met de huidige verspreiding van  internet  moet het toch mogelijk zijn dit soort bevragingen efficiënt, goedkoop en eerlijk te organiseren, rekening houdend met de 30 procent Belgen die geen internettoegang heeft.

Om de huidige impasse te doorbreken kunnen we misschien eens kijken hoe op dit moment in IJsland aan een nieuwe grondwet wordt gewerkt. Daar is vooreerst een oproep gedaan naar burgers om mee te werken aan een nieuwe grondwet. Uiteindelijk hebben 523 mensen zich kandidaat gesteld: vrachtwagenchauffeurs, hoogleraren, computerfreaks of journalisten. Ze hebben hun belangrijkste bekommernissen in een campagne via radio en internet uiteengezet. Uit die groep van 523 mensen hebben de kiezers uiteindelijk 30 mensen gekozen op 27 november vorig jaar. Deze groep gaat nu de volgende maanden werken aan een nieuwe grondwet en kan daarbij beroep doen op honderden voorstellen van duizend willekeurig gekozen IJslanders, die zich voordien verdiept hebben in de grondwet.

Probeer het je eens voor te stellen. Een nationale oproep voor Belgen die mee willen nadenken over een nieuw project voor dit land. Daarna een korte campagne die waarbij alle kandidaten eenzelfde beperkt budget en media-exposure krijgen en waarbij geen eigen financiële inbreng is toegestaan. Tenslotte de verkiezing van pakweg 60 mensen die enkele maanden de tijd krijgen om onder leiding van ervaren procesbegeleiders een nieuw project uit te denken.

Oké, er zijn wellicht tientallen maren en het zal nog wel wat tijd en denkwerk vragen om het model waterdicht te maken. Maar zou een poging in die richting op termijn niet vruchtbaarder zijn dan het blijven aanmodderen met een model dat niemand gelukkig maakt?

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.